Европа янги евро чиқаради

None
None
BRUSSELS. Кazinform - Европанинг ягона валютаси ўз қиёфасини ўзгартирмоқда. Биринчи нақд евро пайдо бўлганидан 20 йил ўтиб, марказий банк деярли ярим миллиард европаликларни янги дизайнни ишлаб чиқишда иштирок этишга таклиф қилди, дея хабар беради Кazinform BBCга таяниб.

Белгиланган мақсадлар: банкнотларда янги Европанинг қадриятларини акс эттириш ва биткоин ҳамда нақдсиз тўловлар даврида қоғоз пулларнинг ишлаш муддатини узайтириш.

Европа Марказий банки банкнотларни «ҳар қандай ёшдаги ва келиб чиқиши бўлган замонавий европаликларга яқинроқ қилиш» учун қайта дизайнни бошлади, деди ЕМБ раҳбари Кристин Лагард.

Евро муомаласи пайтида Европа Иттифоқи қарз инқирозини бошдан кечирди, Брекситдан кейин Буюк Британияни йўқотди, қочқинлар учун чегараларни очди ва кейин ёпди. Сайёрадаги энг йирик сиёсий альянсда янги ўзликни излаш унинг аъзолари ўртасида келишмовчилик ва Европа қадриятлари юзасидан қизғин баҳс-мунозараларга олиб келади. Aйтганча, улардан олтитаси бор: инсон қадр-қиммати, эркинлик, демократия, тенглик, қонун устуворлиги ва инсон ҳуқуқлари.

Ҳозирги евро яқинда янгиланди, аммо дизайн деярли ўзгармади. Фақат 500 евролик бир парча ғойиб бўлди, евроҳудуднинг кенгайиши муносабати билан харитада Мальта ва Кипр пайдо бўлди. Aкс ҳолда, ҳеч кимни хафа қилмаслик учун ҳамма нарса бошиданоқ бўлиб қолди - бемаъни, мавҳум ва бироз рамзий.

Энди банкнотларда деразалар, эшиклар ва кўприклар тасвирланган - Европанинг очиқлик ва ҳамкорлик руҳи рамзи. Бундан ташқари, бу Европа меъморчилигининг ўзига хос ёдгорликлари эмас, балки турли даврлардаги схематик мисоллар: классицизм, готика, барокко.

Янги банкнотларда нима бўлиши 2024 йилда маълум бўлади.

Режа қуйидагича. Биринчидан, ЕМБ евроҳудуд мамлакатларида фокус-гуруҳларни ўтказади ва янги дизайн учун мавзуларнинг тахминий рўйхатини тузади. Кейин экспертлар гуруҳи (ҳар бир мамлакатдан биттадан) қисқа рўйхат тузади ва ЕМБ аҳолидан танланган мавзулар бўйича таклифлар юборишни сўрайди. Шундан сўнг график ечимлар танлови бўлиб ўтади, унинг натижалари яна жамоатчилик муҳокамасига тақдим этилади. Охирги сўз ЕМБ зиммасида қолади.

Банкнотларни янгилаш ҳақидаги қарор ижтимоий тармоқларни жонлантирди. Душанба куни эрталаб бўлишига қарамай, заковат соҳиблари Олимпиадаси тўлиқ қувват билан бошланди ва Европа ўзига хослиги учун маданий урушлар янги куч билан бошланди.

Польша суд низолари бўйича Европа Иттифоқига жарима тўлайди

Биткоин ҳақидаги ҳазиллар орасида ҳазил ва нозиклик бор. Кимдир банкнотларга Евроҳудудни деярли вайрон қилган Греция-Европа қарз уруши давридаги спарталик Янис Варуфакиснинг портретини қўйишни таклиф қилмоқда. Бошқалар эса «ҳар қандай ҳолатда ҳам» – ЕМБнинг аввалги раҳбари Марио Драги қандай харажат бўлишидан қатъи назар, евроҳудудни сақлаб қолиш ҳақидаги иборасини янги пул учун муносиб шиор ҳисобламоқда.

Евронинг йигирма йиллиги - бу муваффақият тарихи, аммо бу ёрқин келажакни кафолатламайди.

Мана шу 20 йил давомида евроҳудуд бирорта ҳам аъзосини йўқотмади, аксинча, 11 давлатдан 19 давлатга кенгайди ва сайёрадаги энг йирик иқтисод – Aмерика иқтисодиётига қарши чиқди ва долларнинг жаҳон захира валютаси сифатидаги монополиясига чек қўйди.

Евроҳудуднинг 19 давлатида 340 миллион киши истиқомат қилади, бу AҚШдагидан кўпдир. Бир қатор бошқа мамлакатларнинг валюталари еврога боғланган; у ярим миллиард одамнинг ҳаётида ва Европанинг кейинги интеграциясида муҳим рол ўйнайди. Европа Иттифоқининг 27 мамлакатидан Даниядан ташқари ҳамма еврога ўтишга мажбур бўлади, аммо унинг тожи аслида ягона Европа валютасига боғланган.

Бироқ, бу вақт ичида уфқда марказий банкларнинг тўлов воситалари - криптовалюталар масаласида монополиясининг янги таҳдиди пайдо бўлди. ЕМБнинг биткоин ва унинг асосий қуроли рақамли еврога қарши ҳужуми ҳали жуда дастлабки режалаштириш босқичида.

Нақд пулсиз тўловлар авж босқичида, фақат коронавирус пандемияси туфайли банкнотларни қайта ишлаб чиқиш тўғрисидаги қарор ҳайратланарли бўлди.

Бироқ, ЕМБ нақд пул узоқ вақт давомида тўлов воситаси бўлиб қолишига ишонади ва шунинг учун эътибор ва янгиланишни талаб қилади. Сўровлар ва статистика буни тасдиқлайди.

2019 йилда ЕМБ евро ҳудудининг 19 мамлакатидан 17 тасида тўлов одатлари бўйича кенг кўламли тадқиқот ўтказди ва европаликлар нақд пулни яхши кўришни тўхтатмаганлигини аниқлади. Дўконларда ва ўзаро 73 фоизи нақд пул билан тўлайдилар ва пул кўринишида барча тўловларнинг 48 фоизи нақд пул, 41 фоизи карталардир.

Вазият аста-секин ўзгариб бормоқда. Aгар 2016 йилда 32 фоиз нақд пул билан тўлашни афзал кўрган бўлса, 2019 йилга келиб улар аллақачон 27 фоизни ташкил этган бўлса, нақд пулсиз тўловларнинг машҳурлиги 43 фоиздан 49 фоизгача кўтарилди.

Шунга қарамай, европаликлар нақд пулдан бутунлай воз кечишга тайёр эмаслар – 55 фоиз банкнотлар ва тангаларсиз келажакни хоҳламасликларига жавоб беришади.

«Пандемия даврида нақд пулсиз тўловлар кўпайганига қарамай, нақд пулга бўлган талаб унинг қиймат омбори сифатидаги муҳим роли туфайли ошди. Кэш- 2030 стратегиясининг бир қисми сифатида биз нақд пул мавжудлиги ва яқин келажак учун тўлов воситаси сифатида қабул қилинишини таъминлаш учун чоралар кўрмоқдамиз - ҳатто рақамли евро ишга туширилгандан кейин ҳам «,- дейилади ЕМБ хабарида.


Сўнгги хабарлар