ЕҚЫҰ Қазақстанның тәжірибесіне қызығушылық танытты

Іс-шараға Орталық Азия мен Ресей Федерациясы елдерінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы ведомстволарының басшылары қатысты.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы сөзсіз жетістіктерге қарамастан, бұл мәселе әлемнің көптеген елдерінің саяси жүйелері мен қоғамдары үшін өзекті болып қала береді.

ЕҚЫҰ отырысында агенттік төрағасы Алик Шпекбаев сөз алып, цифрлық технологияларды енгізудің маңызын және олардың сыбайлас жемқорлықты төмендетудегі рөлін атап өтті.

Ақпараттық технология құралдарын қолдану есебінен мемлекеттік институттар қызметінің ашықтығын күшейту және азаматтардың жария түрде қаржылық басқаруға қол жеткізуі қамтамасыз етіледі.

Ұлттық экономиканы цифрландыру бойынша озық елдердің тәжірибесін зерделеп, «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы қабылданды, ол адам капиталын дамыту, инновациялық экожүйе құру, сандық мемлекетке көшу, Сандық Жібек жолын іске асыру, экономика салаларын цифрландыру сияқты бес негізгі бағыттан тұрады.

Бұл бағыттар 17 бастаманы қамтиды, оның шеңберінде министрліктер, мемлекеттік органдар мен ұйымдар 120 іс-шараны іске асырады.

Халықтың әр санатының цифрлық сауаттылық деңгейін арттыру бойынша жұмыстар жүргізілуде, республика бойынша балаларға арналған 1000 тегін IT-сыныптар ашылды, 686 мың адам базалық құзыреттілікке оқытылса, 7,8 млн E-GOVERNMENT дағдыларын және 765 мың адам электрондық коммерцияларды жүргізу дағдыларын меңгерді.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың нақты желісін іске асырмай оң экономикалық әсерге қол жеткізу мүмкін емес. Осыған байланысты жасанды интеллект, блок-платформалар және биг күнінің әлеуеті маңызды. Атап айтқанда, салық-кедендік блок және бюджеттік бағыттағы бизнес-процестерді интеграциялау туралы сөз болып отыр, ал бұл дегеніміз - салықтарды жинау, бюджетті жоспарлау, мемлекеттік сатып алу және мемлекеттік аудит пен бақылаудың сапасын арттыру.

2018 жылдың шілде айында Венчурлік қаржыландыру туралы заң қабылданды, оның шеңберінде венчурлік инвестициялар бойынша нормалар айқындалған және Астана Хабтың шетелдік қатысушылары үшін визалық және еңбек режимдерін оңайлату бойынша жағдайлар жасалған.

Астана Хаб базасында Smart city, Industry 4.0, Big Data, Blockchain, AR, VR, NB loT бағыттары бойынша отандық және шетелдік IT-компаниялардың R&D орталықтары, hardware, Machine learning, AI прототиптері орналасқан, бұл хаб резиденттеріне прототиптерді әзірлеуге және ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысуға мүмкіндік береді.

БҰҰ рейтингісіне сәйкес Қазақстан 2018 жылы Азия елдерінің арасында электрондық үкіметтің даму деңгейі жоғары 8-ші орынға жайғасып, 193 мемлекеттің ішінде 39-шы орынға тұрақтаған болатын. Өз кезегінде электрондық қызметтер көрсету бойынша 25-орында тұр.

«Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде деректер базасын интеграциялау мемлекеттік органдардың азаматтарға ауыртпалық салмай, қажетті мәліметтерді өз бетінше алу мүмкіндігін береді.

Статистика бойынша барлық нақты көрсетілген мемлекеттік қызметтердің 71% электрондық түрде көрсетілген, тағы 16% – ХҚО-да, яғни 87%-да «адами фактор» жойылған. Бұл шаралар тұрмыстық сыбайлас жемқорлықты айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік берді. Бұған «Транспаренси Қазақстан» зерттеуінің нәтижелері де дәлел, онда респонденттердің көпшілігі сыбайлас жемқорлықтың төмендегенін атап өткен.

Ақпараттық технологиялардың көмегімен сыбайлас жемқорлықтың алдын алу бойынша басқа да қадамдар жүзеге асырылады. Осындай мысалдардың бірі – «Ашық бюджеттердің интерактивті картасын» енгізу.

Бұл ресурс ақпаратқа қол жеткізуді жеңілдетуге, азаматтардың мемлекетке сенім деңгейін арттыруға, тиімді диалог платформасын құруға бағытталған ТМД кеңістігінде бірегей жоба болып табылады. Карта нақты уақыт режимінде қолжетімді түрде тұрғындар үшін әр нысанға бөлінген бюджет қаражаты туралы толық мәліметтерді көрсетеді, сол арқылы мемлекеттік шығыстарды бақылауға мүмкіндік береді.

Халықаралық ұйымдар да Қазақстанның сыбайлас жемқорлықты жою бойынша қабылдаған шараларын жоғары бағалағанын атап өту қажет.

Естеріңізге сала кетсек, 2019 жылдың 2-4 қазаны аралығында Нұр-сұлтан қаласында 40-тан астам шет елдерден 130-дан астам өкіл қатысқан Халықаралық сыбайлас жемқорлыққа қарсы академия (МАКА) тараптары Ассамблеясының 8-ші отырысы өткен болатын. ЕҚЫҰ отырысы осы айдың алғашқы онкүндігінде Қазақстандағы екінші ауқымды халықаралық іс-шара болып отыр.

Конференция қорытындысы бойынша қатысушылар ЕҚЫҰ мен халықаралық мүдделі тараптардың қатысуымен сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайту мақсатында сандық технологияларды енгізудің негізгі бағыттарын анықтайтын құжат қабылдады.