قاراجاتسىز كاسىپ باستاۋ ءتاسىلى
ءوز-ءوزىڭىزدى دۇرىس باعالاي ءبىلىڭىز!
(حوببيىڭىزدى كاسىپكە اينالدىرىڭىز)
نە نارسەگە بەيىمسىز، قانداي قابىلەتىڭىز بار. سول قاسيەتتەرىڭىزدى جەتىلدىرىپ، باسقا السىزدىكتەرىڭىزگە قارسى قويىڭىز. كىشكەنتاي جەتىستىگىڭىز بولسا دا قۋانىپ ۇيرەنىڭىز. «بۇدان دا جاقسى بولۋعا بولۋشى ەدى...» دەگەندەي ويلاردان اۋلاق بولىڭىز. ەلدىڭ عانا ەمەس، ءسىزدىڭ ءوزىڭىزدى ءوزىڭىز باعالاي بىلگەنىڭىز دە ماڭىزدى. كيىم توقۋ، قولونەر بۇيىمدارىن جاساۋ، تاتتىلەر ازىرلەۋ دەگەن سەكىلدى ەلدەن ەرەك حوببيىڭىز بولسا، وعان ارنايى ۋاقىت ءبولىڭىز.
ماسەلەن، ءسىزدىڭ قولىڭىزدان ءدامدى تورت نەمەسە ءتۇرلى تاتتىلەر جاساۋ كەلەتىن بولار. تارتىنىپ قالماڭىز. جاساڭىز. ءوز قالاۋىڭىزعا بىرنەشەۋىن جاساپ شىعىڭىز. وزگەگە ۇقساماي، جاڭا كاسىپتەگى ءوز جولىڭىزدى وسىلاي تابا ءبىلىڭىز. سوسىن سول جاساعان تورتتارىڭىزدى قايىرىمدىلىق ءىس- شارالارىندا نەمەسە ادامدار كوپ ورنالاسقان اۋدانداعى دۇكەندەرگە اپارىپ اقشاعا اينالدىرىڭىز. شاعىن بيزنەس باستاۋىم كەرەك ەدى دەپ جۇرگەن قانشاما ادامدى كەزدەستىرەمىز. مىنە، شاعىن بيزنەس وسىندايدان باستاۋ الادى. بۇعان ءسىز قىرۋار قارجى قۇيىپ، شاشىلمايسىز.
نەمەسە ءسىز شاش ساندەۋگە، شاش قيۋعا بەيىم بولساڭىز، مارحاببات! بۇل دا وزىندىك ەرەكشەلىگىڭىز. ياعني، قولىڭىزدان كەلەتىن ءىستى كاسىپ كوزىنە اينالدىرا ءبىلىڭىز. بىزگە كوبىنە تاۋەكەل ەتۋگە بەيىمدىلىك جەتىسپەي جاتادى. قانداي ءىس جاساساڭىز دا، ەڭ الدىمەن اللاعا تاۋەكەل ەتۋدى ادەتىڭىزگە اينالدىرىڭىز.
ەرتەڭگى كۇندى عانا ويلاپ توقتاماڭىز. كەلەشەكتى دە ويلاڭىز. «بۇكىل الەمگە نە بەرە الام» دەگەن ويمەن ءومىر ءسۇرىڭىز. ءسىز كىشكەنتايدان باستاڭىز، ۇلكەن ماقساتتى ارمانداڭىز. قاراپايىم ءبىر- ەكى ىستەن باستاساڭىز، كۇردەلىسىنە دە جەتەسىز. تەڭىزدىڭ دە تامشىدان قۇرالاتىنى سياقتى، ۇلكەن جوبالار ۇساق نارسەلەردەن باستاۋ الاتىنىن ۇمىتپاڭىز.
ءسىزدىڭ دەمالىسىڭىز - جۇمىسىڭىز بولسىن!
(سۇيىكتى ىسىڭىزبەن عانا اينالىسىڭىز)
ءوز كاسىبىڭىزدى جاقسى كورسەڭىز، ورىندالمايتىن ماقسات جوق. ءوزىن تولىقتاي جۇمىسقا ارناعان ادام اقشانى دا جاقسى تابادى. تاباندىلىق پەن تۇراقتىلىق كورسەتۋ ءۇشىن ءوز كاسىبىڭىزدى جانىڭىزداي جاقسى كورىڭىز. ءسىز بۇل ىسىڭىزبەن كەز كەلگەن ورىندا، كەز كەلگەن جاعدايدا، ءتۇرلى كوڭىل- كۇيدە شۇعىلدانا الاسىز. سىزگە جۇمىس بارىسى اسا قيىن بولمايدى جانە ءىسىڭىزدى تىندىرۋعا كوپ ۋاقىت جۇمسامايسىز. ەشكىمنىڭ ارتىق اڭگىمەسى اسەر ەتپەيدى. ءسىزدىڭ ىسىڭىزگە قىزىعاتىن ادامدارعا تەگىن كەڭەس بەرىپ، تاجىريبەڭىزدى بولىسەسىز. ويتكەنى، ءسىز ءوزىڭىز مۇنى وڭاي ۇيرەنگەنسىز.
سىزگە ونى جۇرتقا ۇيرەتۋ دە وڭاي. ءسىزدىڭ دەمالىسىڭىز - جۇمىسىڭىز، جۇمىسىڭىز - دەمالىسىڭىز بولسىن. «جاقسى جۇمىس جاساۋ ءۇشىن ءبىر عانا جول بار، سول جۇمىستى جاقسى كورۋ» - دەيدى دجوبس. ءيا، ستيۆ دجوبستىڭ كوزدەگەنى اقشا ەمەس ەدى. «زيراتتا باي ادام بولۋىڭ ماڭىزدى ەمەس. ۇيىقتار الدىندا بۇگىن ءبىر عاجاپ جاسادىم دەۋ - مىنە، بۇل باقىت!» دەدى ول. سوسىن ءسىز ءۇشىن جالاقى ءبىرىنشى ورىندا بولماۋى كەرەك. ەگەر ءسىزدىڭ جۇمىسىڭىز باسىڭىزدان اسىپ جاتسا، ونى تەز- اق ءبىتىرىپ تاستاي الاسىز. سۇيىكتى جۇمىسىڭىزبەن اينالىسىپ ءجۇرىپ جەتىستىككە دە جەتە الاسىز. ءار ادامنىڭ ومىردە وزىندىك ماقساتى، وزىندىك كاسىبى بار. ءسىز سۇيىكتى ىسىڭىزبەن عانا اينالىسىڭىز. وزىڭىزگە شىن كەرەكتىنى تابىڭىز. ومىردە ۇلىلىق جاساۋدىڭ ءبىر عانا جولى بار، ول - جاساعان نارسەڭىزدى جاقسى كورۋ.
اللانىڭ كومەگىنە يە بولۋ ءۇشىن وعان ادال بولىڭىز!
(باي بولۋدى بىردەن ارمانداماڭىز)
جەر بەتىندە بايلىقتى سۇيمەيتىن ادام جوق شىعار. كىم دە بولسىن بارىن سالىپ، باي بولۋعا ۇمتىلادى. كەيبىرەۋلەرى قولىن قۋسىرىپ، تابىستى بولا المايتىندىقتارىن مويىندايدى. بارشا ادامنىڭ ارمانى بولعان بايلىق ادامداردى تاڭداپ، تالعاپ قوناتىن باق قۇسى سياقتى ءجۇزدىڭ، ءتىپتى مىڭنىڭ بىرىنە عانا بۇيىراتىن يگىلىك سياقتى. كوپ ادامنىڭ پروبلەماسى اقشاعا، قاراجاتقا كەلىپ تىرەلىپ جاتادى. بايلىق جاقسى، باي بولۋ، سول بايلىققا يەلىك ەتۋ ودان دا جاقسى. ال شىن مانىندە اقشا تابۋ - ەڭ وڭاي شارۋا. ەگەر ءسىز سۇيىكتى ىسىڭىزبەن اينالىسساڭىز، سىزگە اقشا وزدىگىنەن كەلە بەرەدى. قالاي دەيسىز عوي؟!
ماسەلەن، ۇيدەن ءبالىش نە توقاش ءپىسىرىپ، ساتىڭىز، ول دا اقشا. تەك ءسىزدى جالقاۋلىق باسىپ، ەرىنبەۋىڭىز كەرەك. جالقاۋلىقتى تاستاپ، ءوز قابىلەتىڭىزدى ىسكە اسىرساڭىز عانا اقشا تابۋدىڭ جولدارى اشىلا باستايدى. ال ءسىز اقشا تۋرالى ويعا بايلانىپ قالساڭىز، وندا ول ماسەلە ءومىر بويى شەشىمىن تاپپاۋى مۇمكىن. ءيا اقشانىڭ قادىرىن ءبىلىپ، قۇرمەتتەۋ كەرەك شىعار، ءبىراق اقشانى جاقسى كورمەۋ كەرەك. ەشبىر ادام ءوزىنىڭ بولاشاعىن بولجاي المايدى. جاساعان قادامىنىڭ ساتتىلىك اكەلەتىندىگىنە ءجۇز پايىز سەنىمدى دە بولا المايدى. ءبىراق، ول بارلىق نارسەگە قاۋقارسىز بولسا دا، ونىڭ راببىسى بارلىق نارسەنى جاساي الۋشى. تەك ونىڭ كومەگىنە قانشالىقتى لايىقسىز؟ ءوزىڭىزدىڭ تاراپىڭىزدان ءتيىستى بولعان نارسەلەردى جاسادىڭىز با؟ وسى ەكى ماسەلەنى شەشۋ كەرەك ادام، ول - ءسىز. اللانىڭ كومەگىنە يە بولۋ ءۇشىن وعان ادال بولىڭىز. وعان تاۋەكەل ەتۋ ءۇشىن قولىڭنان كەلگەن بارلىق مۇمكىندىكتى جاساڭىز.
سۇرانىسپەن ساناسىڭىز
«ءىسىم ءونسىن دەسەڭ، رەتىن تاپ» دەپ حاكىم ابايدىڭ سوزىمەن ايتساق، امالىن جاساساڭىز، ىزدەگەنىڭىز الدىڭىزدان تىلەمەي- اق تابىلعالى تۇر. جەتىستىككە جەتۋ ءۇشىن «پالەن جوق، تۇگەن جوق»، «اناۋ بولعاندا، مىناۋ بولماعاندا» دەپ سىلتاۋ ايتۋ بەكەرلىك. تولىق، ادەمى، اقىلدى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن بىزدە كەرەكتىنىڭ ءبارى بار. تەك «ىزدەۋ» دەگەن باعدارلامانى ىسكە قوسىپ، تابىسقا جەتۋدىڭ جولىن ايقىنداۋ قاجەت. نەنى ىزدەۋ كەرەك؟ حالىقتىڭ سۇرانىسىمەن دە ساناسىڭىز. ءسىز تۇتىنۋشىدان «نە قالايسىز» دەپ سۇراي المايسىز، ءسىز ونىڭ سۇراعانىن دايىن ەتكەنشە ولار باسقاسىن قالاپ كەتۋى مۇمكىن. حالىقتىڭ سۇرانىسى نەنى قالايدى؟ ادامدار كوبىرەك نە نارسەگە مۇقتاج؟
مىنە، وسى ساۋالدارعا جاۋاپ تاپساڭىز، ارەكەت جاساساڭىز، ءسىز ءسوزسىز تابىسقا قول جەتكىزەسىز. مىسالى، قازىر كوبىنە قولدان جاسالعان كەز كەلگەن بۇيىم بولسىن، تۇتىنۋعا بولاتىن كەز كەلگەن زات ەرەكشە «سانگە» اينالىپ كەلەدى. سەبەبى، ونىڭ تورىندە «قولدان جاسالعان» دەگەن تابيعي ەتيكەت بار.
ماسەلەن، قىز- كەلىنشەكتەرگە قولدان جاسالعان اشەكەي بۇيىمدار، بىلعارىدان تىگىلگەن قول سومكەلەر، ءامياندار مەن ءساندى اياق كيىمدەر كوبىرەك قىزىقتى تاقىرىپ. نەمەسە ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى بەينەلەيتىن كيىمدەر تىگىپ شىعارىڭىز. وسىلاي تابىستى ادامعا قاجەتتى امالداردى اتقارىڭىز، پىكىر قالىپتاستىرىڭىز، كوزقاراسىڭىزدى وزگەرتىڭىز. اللا تاعالا ارەكەتىڭىزگە ساي بەرەكەت بەرەدى.
«ەگەر سەندە اقشا از بولسا، كاسىپ جاسا. ەگەر مۇلدەم اقشا جوق بولسا - دەرەۋ جاسا! ءدال قازىر!» بۇل الەمدەگى ەڭ اتاقتى باي ادامداردىڭ ءبىرى - دجون روكفەللەردىڭ ومىرلىك تاجىريبەسىنەن تۇيگەن ءسوزى بولاتىن. مىنا قاراپايىم ءتورت ءتاسىل ارقىلى ءسىز دە ءوز كاسىبىڭىزدى اشىپ، اللانىڭ ريزىعىنا بولەنىڭىز. جانە ونى ءدال قازىردەن باستاڭىز!