ايتىس انادولى تورىندە ۇلىقتالدى - فوتو

ايتىس ونەرىن تۇركى حالىقتارىنا تانىستىرۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلعان مادەني ءىس- شاراعا قازاق، قىرعىز، وزبەك، ازەربايجان جانە تۇرىك اقىندارى قاتىستى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى. «بيىل تۇركى ەلدەرى تاۋەلسىزدىكتەرىنىڭ 30 جىلدىعىن تويلاپ جاتىر. وسىناۋ اتاۋلى داتا اياسىندا تۇركسوي ۇيىمى بىزگە كەرەمەت ءىس- شارا سىيلاپ وتىر دەسەك ارتىق ايتقانىم ەمەس. بۇل ۇيىم 28 جىل بويى بىزدەردىڭ مادەنيەتىمىزدى جاقىنداستىردا تۇسۋگە مۇرىندىق بولىپ كەلەدى. ايتىس - سول يگى باستامالاردىڭ جالعاسى. اتا- بابامىزدان مۇرا بولىپ قالعان بەكزات ونەردىڭ ءدال ءبىزدىڭ اۋداندا ۇيىمداستىرىلىپ جاتقانىنا قۋانىشتىمىن. ايتىستى «قورقىت اتا» مادەني ورتالىعىندا ۇيىمداستىرۋىمىزدىڭ دا سىرى مادەني مۇرامىزعا دەگەن قۇرمەت»، - دەدى ايتىستىڭ اشىلۋ راسىمىندە ءسوز سويلەگەن انكارا قالاسى ەتيمەسگۋت اۋدانىنىڭ اكىمى ەنۆەر دەميرەل.

ال مادەني ءىس-شارانىڭ وتكىزىلۋىنە مۇرىندىق بولعان تۇركسوي حالىقارالىق ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى دۇيسەن قاسەيىنوۆ ءتۇبى- ءبىر تۇركى حالىقتارىنا ورتاق ايتىس ونەرىنىڭ وتۋىنە جان- جاقتى قولداۋ بىلدىرگەن تۇرىك تاراپىنا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ ءوتتى.

«بۇگىنگى ايتىسقا قازاقستان، قىرعىزستان، وزبەكستان، ازەربايجان جانە تۇركيادان 12 اقىننىڭ باسىن قوستىق. ولار ءوز تىلدەرىندە بۇگىنگى ايتىستىڭ كورىگىن قىزدىرماق. دەمەك، تۇركى حالىقتارىنىڭ تىلدەرى ءارتۇرلى بولعانىمەن ولار ءبىر- ءبىرىن ەمىن- ەركىن تۇسىنە الاتىندىعىن وسى جوبامىز ارقىلى كورسەتكىمىز كەلىپ وتىر. بۇيىرسا، بۇل مادەني ءىس- شارامىز كەلەر جىلدارى دا جالعاسىن تاباتىن بولادى»، - دەدى دۇيسەن قاسەيىنوۆ.

سونداي-اق قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىسى ابزال ساپاربەك ۇلى ءسوز سويلەپ، تۇركيا تورىندە جامبىل جابايەۆتىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويى اتالىپ وتكەندىگىن ايتتى.

«جالپى، ايتىس اقىندارىنا قازاقتىڭ قۇرمەتى قاشاندا وتە جوعارى. اقىن حالىقتىڭ ءۇنى، حالىقتىڭ كوكەيىندە جۇرگەن دۇنيەلەردى جەتكىزۋشى سانالادى. ايتىسىمىزدىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى قىز بەن جىگىتتىڭ اراسىندا دا وربيتىندىگى. بۇل باسقا تۇركى الەمىندە جوق دەسەك تە بولادى»، - دەدى ەلشى.

ايتۋلى دوداعا قازاقستان اتىنان ازۋلى اقىندار بەكارىس شويبەكوۆ، ايبەك قاليەۆ، اسەم ەرەجە قىزى، مۇحتار نيازوۆ جانە بەكارىس نۇريمان قاتىستى. ال قىرعىز ەلىنىڭ نامىسىن ازامات بولعونبايەۆ پەن اسىلبەك ماراتوۆ قورعادى. سونداي-اق ازەربايجاننان رامين گارايەۆ، وزبەكستاننان باحتيور ارتيكوۆ، تۇركيادان تەمەل تۋرابي، مۇستافا ايدىن، ياشار دەميروعلى اقىندار ايتىسىن قىزدىرا ءتۇستى. الدىن الا تارتىلعان جەرەبەگە سايكەس، ەڭ الدىمەن رامين گارايەۆ پەن ياشار دەميروعلى ءسوز قاعىستىرسا، ودان كەيىن اسىلبەك ماراتوۆ پەن باحتيور ارتيكوۆ، بەكارىس نۇريمان مەن مۇستافا ايدىن، مۇحتار نيازوۆ پەن بەكارىس شويبەكوۆ، اسەم ەرەجە قىزى مەن تەمەل تۋرابي، ايبەك قاليەۆ پەن ازامات بولعونبايەۆ ايتىستى.

ايتىسكەر اقىندار قازاق، تۇرىك، وزبەك، قىرعىز، ازەربايجان تىلدەرىندە تارتىسقا ءتۇستى. ماسەلەن، اسەم ەرەجە قىزى مەن تەمەل تۋرابي اراسىنداعى ايتىس تازا تۇرىك تىلىندە وتسە، قىرعىز بەن وزبەك اقىندارىنىڭ ايتىسى ەكى تىلدە قاتار ءوربىدى. ايتىس بىتكەننەن كەيىن اقىنداردان تۇركى ەلدەرى اراسىندا العاش رەت وتكىزىلگەن ايتىسقا قاتىستى پىكىرىن بىلدىك.

«بۇل - حالىقارالىق دارەجەدە ۇيىمداستىرىلعان العاشقى ايتىستاردىڭ ءبىرى دەۋگە بولادى. تۇڭعىش دەۋگە كەلمەس. سەبەبى بۇعان دەيىن بىرنەشە ەلدە حالىقارالىق ايتىس وتكەن ەدى. ءبىراق، بۇگىنگى ايتىستى ۇيىمداستىرعان تۇركسوي ۇيىمى تۇركى دۇنيەسى اقىندارىن كەڭىنەن قامتۋعا تىرىسقان ەكەن. قازاقتىڭ، قىرعىزدىڭ، ازەربايجاننىڭ، وزبەكتىڭ جانە تۇرىكتىڭ اقىنى قاتىستى. ءىس- شارا العاش رەت ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعاندىقتان اقىنداردىڭ ءبىر- ءبىرىن ءتۇسىنىسۋى، ياعني تىلدىك تۇرعىدا ازداعان قيىندىقتاردىڭ ورىن الۋ زاڭدى دەپ ويلايمىن. ايتىسقا تۇرىك تىلىنە جەتىك قازاق اقىندارى كەلدى. ماسەلەن، اسەم ەرەجە قىزى مەن بەكارىس نۇريمان تۇرىك اقىندارمەن ادەمى ايتىس وتكىزە ءبىلدى. ءبىراق، بۇل ءبىر جاقتى بولماۋى ءتيىس. تۇرىك ءتىلدى باۋىرلارىمىز دا ءبىزدىڭ قازاقشا ايتقانىمىزدى ءتۇسىنىپ، يكەمدەلە بىلسە، وندا بۇل ايتىستىڭ ءورىسى مۇنان ارى دا كەڭەيە تۇسپەك. ال قازاق پەن قىرعىز ايتىسىن ءتىل ماسەلەسى جوق، ەركىن ايتىسا بەرەمىز. بولاشاقتا باسقا ەلدەردىڭ اقىندارىمەن ءدال سولاي ايتىسامىز دەپ ۇمىتتەنەمىن»، - دەدى بەكارىس شويبەكوۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، ايتىس بۇرىنىراقتا تۇركى، اراب ەلدەرىندە بولعان. ءبىراق، قازىرگى قالپىندا قازاق پەن قىرعىزدا ەرەكشە دامىعان.

«تۇركى الەمىندە ايتىستىڭ كورىگىن قىزدىرىپ جۇرگەندەر قازاق پەن قىرعىز حالقى. ەندى مىنە تۇركسوي- دىڭ دەمەۋشىلىگىمەن تۇركى تىلدەر ەلدەردىڭ اقىندارىنىڭ ايتىسى ءوتتى. اقىندار سايىسى ەرەكشە بولدى دەسەم ارتىق ايتقانىم ەمەس. ويتكەنى، قازاق- قىرعىزبەن قاتار ازەربايجان، وزبەك، تۇرىك اقىندارى ساحنا تورىندە ءسوز قاعىستىرىپ، قىزىقتى بولا ءتۇستى. دەگەنمەن، ايتىستىڭ اجارىن قازاق پەن قىرعىز اقىندارى اشقانى ءسوزسىز»، - دەدى ازامات بولعونبايەۆ.

ال قىرعىزدىڭ تاعى ءبىر اقىنى اسىلبەك ماراتوۆ حالىقارالىق ايتىستىڭ جاقسى وتكەنىن ايتادى. «مۇنداي حالىقارالىق ايتىسقا العاش رەت قاتىسىپ وتىرمىن. وعان دەيىن قازاقتىڭ اقىندارىمەن ساحنا تورىندە تالاي ايتىستىم. مەنىڭشە، بۇگىن ناعىز ايتىستى قازاق پەن قىرعىز كورسەتىپ، قالعان تۇركى ەلدەرىنىڭ وكىلدەرى لايىقتى دەڭگەيدە ونەر كورسەتە الماعان سياقتى. البەتتە، مۇنان دا جوعارى دەڭگەيدە وتكىزۋ ءۇشىن تۇركى ەلدەرىنىڭ - ازەربايجان، وزبەك، تۇرىكمەن، تۇرىك اقىندارىنىڭ ايتىسىن ءجيى وتكىزىپ تۇرعان ءجون بولار. سوندا ولاردا قازاق پەن قىرعىزدىڭ دەڭگەيىنە تەز ارادا جەتەتىندىگى ءسوزسىز. دۇيسەن قاسەيىنوۆ اعامىز (تۇركسوي حالىقارالىق ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى) ايتقانداي، تۇركى حالىقتارىنا ورتاق ءتىلدىڭ كەرەگى جوق. اقىندارىمىز ءجيى ايتىسىپ تۇرسا، ءبىر- ءبىرىنىڭ ءتىلىن ەركىن تۇسىنەتىن دەڭگەيگە جەتەرى انىق»، - دەدى ول.

اۆتور: مارلان جيەمباي