قىتايداعى باۋىرلارىمىز كىتاپتى جاقسى وقيدى ەكەن - تۇرسىنبەك ءالي ۇلى

None
None
نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - تۇرسىنبەك ءالي ۇلى كوپشىلىك وقىرمانعا «اۆستراليادا نەڭ بار ەدى، قۇلىنىم؟!» دەپ اتالاتىن، جەلىلەس بەس كىتاپتان تۇراتىن رومانىمەن تانىمال قالامگەر.

شىعارما تاۋەلسىزدىكتەن كەيىنگى ەڭ كوپ وقىلعان كىتاپتاردىڭ قاتارىنا جاتادى. اتالمىش روماننىڭ ەل ءىشى- سىرتىندا ءۇش ءجۇز مىڭنان اسا وقىرمانى بار. ودان سىرت جەتى رەت جەكە كىتاپ بولىپ باسىلىپ شىقتى. رومان نەسىمەن قىزىق؟ نە ءۇشىن كوپ وقىلدى؟ اۆتورعا قانشا تابىس اكەلدى؟ جازۋشىنىڭ وزىنەن سۇراپ كورەلىك.

- قادىرلى تۇرسىنبەك اعا، الدىمەن ۋاقىت شىعارىپ، شاعىن ساۋالدارىمىزعا جاۋاپ بەرگەنىڭىز ءۇشىن راحمەت ايتامىن. «اۆستراليادا نەڭ بار ەدى، قۇلىنىم؟!» اتتى رومانىڭىز سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدەگى ەڭ وقىلىمدى كىتاپتاردىڭ ءبىرى بولدى. وقىرمان تارابىنان وسىنشالىق سۇرانىسقا يە بولۋىنىڭ سەبەبى نە بولۋى مۇمكىن؟ روماننىڭ يدەياسى قالاي كەلدى؟ جازىلۋ بارىسى تۋرالى ايتىپ بەرسەڭىز؟

- روماننىڭ اتى - ۋلۋرۋ. نەگە بۇلاي، ءبىر قاراعاندا تۇسىنىكسىز ات ەكەنىن كەيىن ايتارمىن. ءبىراق وقىرمانعا «اۆستراليادا نەڭ بار ەدى، قۇلىنىم؟!» دەگەن اتپەن تانىلىپ كەتتى. وعان سەبەپ 5 بولىمنەن تۇراتىن روماننىڭ - ءبىرىنشى ءبولىمى. ءبىرىنشى ءبولىمىنىڭ اتى - «اۆستراليادا نەڭ بار ەدى، قۇلىنىم؟!».

ءبىرىنشى ءبولىمى وسى اتپەن جارىق كورگەننەن كەيىن جۇرت كىتاپتىڭ اتى وسىنداي ەكەن دەپ ويلاپ قالدى. ءبىراق وسى اتپەن تانىلىپ كەتكەنى دە دۇرىس بولعان سەكىلدى. قىزىق، وزگەشە ات قوي، ءا؟ ءارى قازاقى.

جارايدى، باستىسى ول ەمەس. باستىسى ءوز وقىرمانىن تاپقانى.

بۇل كىتاپ 2015 -جىلى جارىق كورگەنىمەن ول اناعۇرلىم ەرتەرەكتە جازىلعان بولاتىن. ول كەزدە جاسپىز دەگەندەي، قازىر قاراپ وتىرسام قۇلاشتى ءبىراز كەڭگە سەرمەگەن ەكەنمىن.

كىتابىم 15 جىلداي تارتپامدا جاتىپ قالدى. باسىندا جاريالاسام دەگەن وي بولمادى. جاي، ءوزىم ءۇشىن جازا سالعام. جيۋل ۆەرن سەكىلدى جازىپ كورەيىن دەپ... بالا كەزدە كوپ وقىعان اۆتورىم عوي. ءبىراق قازاق ادەبيەتىندە بۇل جانردى كەزدەستىرمەدىم. سودان كەيىن ءوزىم جازىپ جۇرگەن ءتۇرىم عوي. كەيىن ۇمىتىپ كەتىپپىن.

ءبىر كۇنى قاعازدارىمدى اقتارىپ وتىرىپ، كورىپ قالدىم دا، ءسال وڭدەپ، بىرەۋگە كورسەتىپ السام با ەكەن دەگەن وي كەلدى دە، ۇلت سايتىنا حابارلاسىپ، سوعان جىبەردىم. ءبىرىنشى وقىعان - اقبەرەن ەلگەزەك. ول «مىناۋىڭىز وتە قىزىق دۇنيە ەكەن، جاريالاساق قالاي قارايسىز؟» دەدى.

- ادەبيەتكە كەلە مە ءوزى؟

- ءيا.

- وندا ءوزىڭ ءبىل، دەدىم.

سودان نە كەرەك ءبىر- اق كۇندە اتاقتى بولىپ شىعا كەلدىم. تەلەفون شالماعان ادام جوق شىعار؟ باسىندا قورقىپ كەتتىم. بىردەڭەنى ءبۇلدىرىپ قويدىم با دەپ... ەندى... بۇرىن ادەبي شىعارما جازىپ، جاريالاپ كورمەگەنمىن، ءتىپتى جازۋشى بولامىن دەپ ويلاماعانمىن دا، الدىما ونداي ماقسات تا قويعان ەمەسپىن، سۇيتسەم وقىرمانعا بىردەڭە جەتىسپەي جۇرگەن بە، الدە ءدال سونداي شىعارمانى جۇرت كۇتىپ جۇرگەن بە، وقىلىمى كەرەمەت بولدى. عاجاپ دەسەم دە ارتىق ايتقاندىعىم ەمەس. بۇل جاعىنان وقىرمانعا رەنىشىم جوق.

شىققان كۇنى- اق «ۇلتتا» 5 مىڭ، قىتايدا 8 مىڭ ادام وقىپتى. كەيىن ونى سالماعان سايت قالمادى. اباي ك ز، الاش ايناسى، گۋ- گۋ ت. ب. قىتايدا ول كەزدە سەن قازاق دەگەن سايت بولعان. سول ءبىرىنشى ۇسىندى. كەيىننەن تەكشەلەرگە كوشىپ، جۇرت قاتتى تالقىلادى. بارلىعىن ەسەپتەپ كورسەم 300 مىڭنان اسىپ كەتكەن. سول كەزدە. قازىر ەندى ساناۋدى قويدىم. كوبىن سايتتاردان العىزىپ تاستادىم. كىتاپ قىلىپ ساتايىن دەپ...

حات جازعاندارى قانشاما. 5 مىڭداي حات الدىم. ءبارى شىن بولعان وقيعا ما دەپ سۇرايدى. ماقتايدى. تاڭدانادى. نەشە ءتۇرلىنى ەستىدىك قوي.

بىردە «ادەبيەت پورتالى» جىلدىڭ ەڭ ۇزدىك كىتاپتارىنىڭ رەيتىنگىن جاريالاعان ەكەن، مەنىڭ كىتابىم ءبىرىنشى تۇرعانىن كورىپ، ءبىر مارقايىپ قالدىم.

وقىرمان تاراپىنان قاتتى وقىلۋىنىڭ سەبەبى شىعارمانىڭ قازاق ادەبيەتىندە بۇرىن جازىلماعان تىڭ تاقىرىپ بولعانىنان با دەپ تە ويلايمىن. ايتپەسە ادەبيەتكە ءتان الىپ بارا جاتقان كوركەم ءتىل جوق ول جەردە. قاراپايىم تىلمەن جازىلعان. اعىلشىندار اۆانتيۋرا، ورىستار پريكليۋچەنيە دەپ اتاپ جۇرگەن جانردى بىزدەر شىم- شىتىرىق، شىتىرمان، باستان كەشكەندەر دەپ جانە تاعى دا باسقاشا اتاپ ءجۇرمىز عوي، مەنىڭ ءوز باسىما جيھانگەرلىك حيكايا دەگەن كوبىرەك ۇنايدى. جيھانگەرلىك حيكايا! كۇشتى ەمەس پە؟! جيھانگەرلىك حيكايا فانتاستيكامەن ۇشتاسسا ادەمى شىعاتىن سەكىلدى.

قازىرگى وقىرماندى تاڭ قالدىرۋ، بىردەڭەگە ەلىكتىرۋ وتە قيىن. ونىڭ قولىندا سمارتفون بار. ينتەرنەتتە وتىر. ول سمارتفون ارقىلى بۇكىل الەمدى باقىلاپ وتىر. دەڭگەيى وسكەن. بارىنەن قۇلاعدار. تاڭداۋ قۇقىعى مول. سوندىقتان ءوزىڭ ولاردان اسىپ تۇرماساڭ، تىڭ دۇنيە ۇسىنباساڭ سەنىڭ جازعانىڭدى مەنسىنە بەرمەيدى. سوسىن مەنىڭ ادەبيەت تۋرالى تۇسىنىگىم دە ءسال باسقاشالاۋ. ءتىلى كوركەم، باي دەپ ايتا بەرۋگە دە بولمايدى، ايتار ويىڭ ەرەكشە، تىڭ بولماعى دۇرىس. تەك تىلگە قاراپ قالعان ەشتەڭە جوق. تاقىرىپ تاڭداي ءبىلۋ دە ۇتىمدىلىق. كىتاپتىڭ ءتىلى وقىرمانعا تۇسىنىكتى قاراپايىم بولسا كوپ ۇتادى. ادەبيەت تەك سەزىمنەن عانا تۇرمايدى، وندا تانىمدىق ماسەلەلەر دە قامتىلعانى دۇرىس. «اۆستراليادا» تاريح پەن گەوگرافيا ادەبيەتپەن ۇشتاسىپ تۇر. اجەپتەۋىر ءبىلىمدى بولىپ شىعاسىڭ. كوپ نارسەدەن حابار الاسىڭ. وقىرماندى جالىقتىرىپ الماۋ دا ماڭىزدى. جارتى ساعات تابيعاتتى سۋرەتتەپ تۇرىپ الۋ دا ارتىق. بۇرىنعى ستيل، تاقىرىپتار ەسكىرگەن. وقىرمان قازاق جازۋشىلارىنىڭ «جوڭعاردى قىرا بەرگەنىنەن»، تاريح، اۋىل تاقىرىبىنان جالىققان. ءتىپتى، قازاق قالاعا كوشىپ العان جوق پا؟ قازىر قوزى مەن لاقتى ايىرا المايتىن وقىرمان ءوسىپ شىقتى. اۋىلدى قويىپ، قالا تاقىرىبىنا، ءتىپتى الەمدىك «تەرريتورياعا» شىعىپ كەتەتىن ۋاقىت الدە قاشان كەلدى دەپ ويلايمىن.

روماننىڭ يدەياسى قالاي كەلگەنىنە كەلەتىن بولساق، ەندى ول كەزدە جاسپىن، قيالي دا بولسام كەرەك، الەمدى قالاي ارالاپ شىقسام ەكەن دەپ ويلاپ ءجۇرۋىم دە مۇمكىن. ۇندىستەردىڭ تاعدىرىنا قاتتى قىزىعاتىنمىن. تاعدىردىڭ تالكەگىنە ۇشىراعان حالىقتىڭ بولاشاعى الاڭداتاتىن. جيۋل ۆەرننىڭ دە اسەرى بار. بىردە الماتىعا بارا جاتقان جولدا كەزدەيسوق ءبىر اداممەن كەزدەسىپ قالدىم. قىرعىز جىگىت. اڭگىمەدەن اڭگىمە شىعىپ وتىرىپ، رومانداعى باياندالعان جايتتەردىڭ ءبىرازى ايتىلدى. سودان اسەرلەنىپ كەلىپ، قولىما قالام الدىم. ەكى- اق كۇندە سۇيكەپ تاستاعانىم ەسىمدە. سودان كەيىن ۇمىت قالدى. كەيىننەن تاۋىپ الدىم. ارعى جاعى بەلگىلى...

- «اۆستراليادا نەڭ بار ەدى، قۇلىنىم؟!» رومانىڭىزبەن وقىرمانعا نە ايتقىڭىز كەلدى؟

- جاقسى سۇراق. و باستا ەشتەڭە دە ايتقىم كەلگەن جوق. بولعان وقيعانى بايانداپ شىقتىم. بولدى. كەيىننەن جۇرتتىڭ بالالارى سۇراق قويىپ قويمادى عوي. اۋا قايدا، كەيىنگى تاعدىرى نە بولدى؟ بالا نە ىستەپ ءجۇر؟ وزىڭىزبەن بىرگە نەگە الا كەلمەدىڭىز؟ نەتكەن قاتىگەز ادامسىز؟ انانداي سۇمدىق سۇلۋدى كوزىڭىز قيىپ قالاي تاستاپ كەتتىڭىز؟ دەپ مازا بەرمەدى. ءتىپتى، اۋا جەڭگەمىزدى كورەمىز دەپ ۇيىمە ىزدەپ كەلگەندەر دە بولدى.

ويپىرىم- اي، ءا، وسى جۇرت نە بولسا سوعان سەنەتىن بولعان با دەپ تاڭدانىپ ءجۇردىم. سەنىمدى جازعانمىن عوي، ءا دەپ تە قويامىن. كەيىننەن سۇراق كوبەيىپ كەتكەننەن سوڭ ەكىنشى ءبولىمىن جازۋعا وتىردىم. ول «اۋاعا ورالۋ» دەپ اتالادى. اۋانى نە ءولتىرىپ، نە الىپ كەلۋ كەرەك بولدى. ايتپەسە مىنا جۇرت قوياتىن ەمەس. بۇل ءبولىم دە جاقسى شىقتى. ىشىندە فانتاستيكالىق ەلەمەنتتەر دە بار دەمەسەڭ.

شىعارمانى جازۋ بارىسىندا العاشقى ويىم، اۋا مەن بالانى ەلگە الىپ كەلۋ بولاتىن. كەيىننەن بۇل ويىمنان اينىپ قالدىم. شىن ومىردە قالاي بولدى، سولاي جازعىم كەلىپ كەتتى. اۋا قازا تاپتى.

سۇيتسەم بۇنىم مۇلدە دۇرىس بولماعان ەكەن. اۋانىڭ ولىمىنە قايعىرعان جاندا سان بولمادى. بارلىعى مەنى سوكتى. جىلاعاندار قانشاما. انانداي پەرىشتەنى ولىمگە قالاي قيدىڭىز، بالا قايدا دەگەن حاتتاردىڭ استىندا قالدىم. باسىندا بۇعان ەش ءمان بەرمەگەن بولاتىنمىن. ءبىراق كەيىننەن وسىنداي وكىنىشتەر كوبەيىپ، سۇراقتار قويىلا بەرگەننەن سوڭ مەن شىنىندا دا ونى تاۋىپ الماققا بەل بۋدىم. وسىلاي ءۇشىنشى ءبولىمى جازىلدى. پەرىشتە دەپ اتالادى. وقىعان ادامدار بىلەدى. مەن ونى تاپتىم دا. وسىلاي- وسىلاي و باستا ءبىر عانا بولىمنەن تۇرعان كىتاپ 5 بولىمگە دەيىن كەتىپ قالدى. شاعىن 5 كىتاپ دەسە دە بولادى. اقىرى «قوي، جۇرتتى جالىقتىرىپ الارمىن» دەپ توقتادىم. ءبىراق ويىمدا 6- ءبولىمى دە تۇر.

بۇل كىتاپ ارقىلى كەيىننەن مەن ءبىر ۇلكەن ماسەلەگە جۇرتتىڭ، قوعامنىڭ نازارىن اۋدارعىم كەلدى. ول - ومىردەگى ادىلەتسىزدىكتەر. بۇگىن بىزگە اقىل ايتىپ جۇرگەندەردىڭ /باتىستىڭ/ كەشەگىسىنىڭ سۇمدىق بولعانىن جەتكىزۋ. جاڭا جەرلەردى جاۋلاپ الۋ بارىسىنداعى جاۋىزدىقتار. ءۇندىس حالقىنىڭ تاعدىرى. تراگەدياسى. قازاق ايتادى عوي. وزىڭە قاراپ ال دەپ. ءدال سول. كىتاپتىڭ اتى نەگە ۋلۋرۋ؟ بىلەسىز بە؟ ۋلۋرۋ دەگەن قانداي ماعىنا بەرەدى؟ اۆسترالياداعى جەرگىلىكتى حالىقتىڭ تىلىندە ول «كولەڭكەلى جەر» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. كولەڭكەلى جەر. كۇندەلىكتى ومىردەگى، تاريحتاعى ءبىز بايقاي بەرمەيتىن، بىزگە بەلگىسىز، بىزگە كورىنبەيتىن ءومىردىڭ ەكىنشى جاعى، كولەڭكەلى تۇستارى.

- رومانىڭىز جارىق كورگەن سوڭ، بىشكەك قالاسىندا باسىلىپ شىققانىنان حابارىمىز بار. باۋىرلاس قىرعىز ەلى كىتابىڭىزدى قالاي قابىلدادى؟

- كىتاپتى وقىعان ادام بىلەدى، وندا باستى كەيىپكەرلەردىڭ ءبىرى - قىرعىز جىگىتى. قىرعىز جىگىتىنىڭ باستان كەشكەندەرى باۋىرلارىنا قاتتى اسەر ەتسە كەرەك، ولار مەنىڭ كىتابىمدى تەگىن- اق شىعارىپ بەردى. باياعىدا ءبىر اپام «كەدەي ءمارت كەلەدى» دەۋشى ەدى، راس ايتقان ەكەن. ءبىزدىڭ قازاقتا كىتاپ وقيتىنداردىڭ اقشاسى جوق، اقشاسى بارلار كىتاپ وقىمايدى عوي. ولاردا باسقاشا ما دەپ قالدىم. جاقسى قابىلدادى.

ءبىزدىڭ قوعامدا قازىر ءبارىنىڭ باسىن قالاي بايىسام دەگەن وي جاۋلاپ العان با دەپ قالدىم. ءتىپتى، تۋىستار ءبىر- بىرىنە قارايلاسپايتىن، كومەكتەسپەيتىن جاعدايعا جەتتىك. بۇل جاعىنان جاپونياعا جەتىپ قالدىق. جابايى كاپيتاليزم.

ءوزىم قيمىلداپ، باسپا اشىپ، كىتابىمدى 7 رەت شىعارىپ، ادەبي اگەنت بولىپ، ونى جارنامالاپ، جۇمىس ىستەدىم. ەشكىمنەن كومەك بولعان جوق.

- كىتابىڭىزدىڭ داقپىرتى اۆسترالياعا دا جەتىپتى. ول جاقتاعى ءمالىم ءبىر ۋنيۆەرسيتەتتەن ارنايى شاقىرتۋ دا كەلگەن سياقتى. ول شاقىرتۋدى نەگە قابىل المادىڭىز؟ اۆستراليالىق وقىرماندارىڭىزبەن كەزدەسۋدىڭ ءساتى نەگە تۇسپەدى؟

- ءبىر كۇنى پوشتاما اعىلشىنشا جازىلعان ءبىر حات كەلىپتى. باسىندا ءمان بەرگەن جوقپىن. كەلىپ جاتقان كوپ حاتتىڭ ءبىرى شىعار دەپ ويلادىم دا قويدىم. كەيىن اشىپ قارادىم دا، تاڭ قالعاننان ويلانىپ، وتىرىپ قالدىم.

ءماسساعان!!! مەنىڭ كىتابىمدى اۆستراليادا وقىپتى. اۆستراليادا!! بۇ قالاي؟ ولار اعىلشىندار ەمەس پە؟ مەنىڭ كىتابىم ازىرشە قازاق تىلىندە عانا شىققان. سۇيتسەم، حاتتى جازعان ءوزىمىزدىڭ باۋىرىمىز، قازاق جىگىتى، سول جاقتاعى ۋنيۆەرسيتەتتە وقيتىن بالا بولىپ شىقتى.

ول «اعا، مەن نەگىزى كاناداعا كەتىپ بارا جاتىر ەدىم، ءبىراق ءسىزدىڭ كىتاپتى وقىعاننان سوڭ، قاتتى اسەرلەنىپ، اتتىڭ باسىن اۆسترالياعا بۇردىم. قازىر وسىندا وقىپ جاتىرمىن. ءسىزدىڭ كىتاپ تۋرالى جۇرگەن جەرىمدە ايتا جۇرەمىن. كۇننەن- كۇنگە وعان قىزىعۋشىلار كوبەيىپ كەلەدى. قازىر ونى بىلمەيتىن جان جوق. جۋىردا ۋنيۆەرسيتەتىمىزدە كىتاپتى تالقىلادىق. ستۋدەنتتەر ءسىزدى كورگىسى كەلەدى. سىزگە قوياتىن سۇراقتارى كوپ. ءسىز كەلە الاسىز با؟ قورىقپاڭىز. ءبىز ءسىزدىڭ قاۋىپسىزدىگىڭىزگە 100 پايىز كەپىلدىك بەرەمىز. بارلىق جەردە كۇزەتپەن الىپ جۇرەمىز. ءوزىمىز شىعارىپ سالامىز...» دەپتى.

سوسىن «اعا، مەن ءسىزدىڭ كىتابىڭىزدى الىپ، ۋلۋرۋعا بارامىن، سۋرەتكە تۇسەمىن، ءسىز جۇرگەن جەرلەرمەن ءجۇرىپ وتەمىن» دەپتى. ۋلۋرۋ - اۆستراليانىڭ وڭتۇستىك- باتىسىنداعى اسپاننان تۇسكەن الىپ تاس.

كوپ ويلاندىم.

اقىرى «جەر ورتاسىنان اسقاندا تاۋەكەلگە بارماي- اق قويايىن» دەگەن توقتامعا كەلدىم.

- كىتاپتى ورىس، اعىلشىن تىلىندە شىعارۋ ويىڭىزدا جوق پا؟

- بار. اۋدارام دەپ جاتقاندار بولسا، قارسى ەمەسپىن. قىتايداعى باۋىرلارىمىز كىتاپتى جاقسى وقيدى ەكەن. ول جاقتا دا توتە جازۋمەن شىقتى. بىزدە، باياعىدا جۇرت كىتاپقۇمار ەدى عوي. ولار ءالى سولاي ما دەپ قالدىم. جانە ولاردا ءبىر جاقسى جۇيەنى كوردىم. وقىرمان كىتابىڭدى وقىسا، ۇناتسا، سەنىڭ شوتىڭا اۆتوماتتى تۇردە اقشا تۇسەدى.

بۇل بىزگە وتە كەرەك دۇنيە مە دەپ قالدىم. قازىر قازاقستاندا كىتاپ شىعارۋ، ونى تاراتۋ جۇيەسى جوق قوي. «اعا، ءسىز بىزدە، قىتايدا تۇرساڭىز، بەيجىڭدەگى ەڭ قىمبات ۇيدە تۇرىپ، قىمبات ماشينا ءمىنىپ جۇرەتىن ەدىڭىز، بۇل جاقتا جازۋشىلاردى قولداۋ جاعى كەرەمەت»، - دەپتى وقىرمان سول جاقتان جازعان ءبىر حاتىندا.

- ءسىزدى شىعارماشىلىق ورتادان ءجيى كورە بەرمەيمىز. جالپى قوعامنان دا تىم ساياق جۇرەتىنگە ۇقسايسىز. قانشالىقتى ازات، تاۋەلسىز ادامسىز؟ شىعارماشىلىق ادامعا ەركىندىكتىڭ ماڭىزى قانشالىق؟

- مەن جالعىزدىقتى ۇناتاتىن اداممىن. «سوڭعى 20 جىلىم قوعاممەن ارالاسپاۋمەن ءوتتى» دەپ وتەكەڭ ايتقانداي، مەن دە سوڭعى 10 جىلدا ەشقايدا شىققان ەمەسپىن. جەكە كاسىپپەن اينالىسامىن. جۇمىس كوپ. قول دا تيە بەرمەيدى.

100 پايىز تاۋەلسىز اداممىن. ماعان ەشكىمنىڭ، مەنىڭ دە ەشكىمگە كەرەگىم جوق دەپ ويلايمىن. سوندىقتان ەشكىمنەن قورىقپاي ءوز ويىمدى، پىكىرىمدى ايتا بەرەمىن. ەرتەڭ ماعان مىنانىڭ كەسىرى ءتيىپ كەتپەس پە ەكەن دەپ اياق تارتۋ دەگەن مەندە جوق. ويتكەنى تاۋەلسىز اداممىن. ماتەريالدىق تۇرعىدان دا. قۇداي ەشكىمگە كۇنىمدى تۇسىرە كورمەسىن. ەرتەڭ ءبىر كونكۋرستا قازى بولىپ قالسا مەنىڭ شىعارمامدى وتكىزبەي قويۋى مۇمكىن دەپ ونىڭ كىتابىن وتىرىك ماقتاپ قويۋ دەگەن مەندە اتىمەن جوق. شىعارماشىلىق ادام ەركىن بولسا ءتىپتى جاقسى. ءتىپتى ماڭىزدى دا.

- وقىرماننىڭ كوپ بولۋى جازۋشىنى ماسايراتىپ جىبەرمەي مە؟ تانىمالدىلىقتىڭ كەرى اسەرى بولا ما؟ قازىر نە جازىپ ءجۇرسىز؟

- ءيا، ماسايراتىپ جىبەرەدى. ەندى ءوزىڭ ويلاشى، كۇندە بىرەۋلەر زۆونداپ كىتابىڭدى ماقتاي بەرسە، كۇپىنىپ شىعا كەلمەگەندە نە ىستەيسىڭ؟ ءتىپتى، «كىتابىڭىز قازىرگى قازاق ادەبيەتىنىڭ ەڭ بيىك شىڭى» دەگەندى ەستىگەندە كوزىڭ قاراۋىتىپ كەتەدى. بۇنداي كەزدە ۇيدەگى جەڭگەڭ ورنىما قويىپ وتىرادى. ماقتانا بەرمەشى، دەيدى ول. سەنىڭ شىعارماڭ جاي، ورتاڭقول بىردەڭە. ءبىر وقىعانعا قىزىق، سودان سوڭ ۇمىتاساڭ. كۇپىنبەي وتىر، دەپ...

اتا- بابامىز «قاتىن- جاۋ» دەپ قالاي دۇرىس ايتقان، ءا؟!!!

- قازىر نە جازىپ ءجۇرسىز؟

- ەشتەڭە.

50-100 كىتاپ جازعان جازۋشىلار بار. وقىرمان ءبىر- ەكى شىعارماسىن عانا بىلەدى. بۇكىل الەمگە تانىلعان روبينزون كرۋزونىڭ اۆتورى دا ءبىراز بۇرقىراتقان. ءبىر- اق كىتابى تاريحتا قالدى. اباي جولى، تىنىق دوننىڭ اۆتورلارى دا ءونىمدى جازعان. ءبىراق ءبىز ولاردىڭ باسقا شىعارمالارىن بىلە بەرمەيمىز. ماسەلە ساندا ەمەس ساپادا عوي. قاعازدى دا اياۋ كەرەك. قاعاز دەگەننەن شىعادى، قازىر قاعاز كىتاپتىڭ كۇنى ءبىتىپ كەلەدى. ەلەكتروندىق كىتاپتار العا شىقتى. بولاشاقتا قاعاز كىتاپتى مۇلدە كورمەيتىن بولامىز.

- ەل اۋزىنان «كىتابىمدى ساتىپ، كوتتەدج الدىم» دەگەن ءسوزىڭىزدى ەستىپ قالدىق. بۇل قانشالىقتى راس؟ ءبىزدىڭ ەلدە شىنىمەن كىتاپ جازىپ اقشا تابۋعا بولادى ما؟

- بولادى. كوتتەدج تۇگىلى ۇشاق تا الۋعا بولادى. تەك قازاق تىلىندە عانا ەمەس، اعىلشىن، قىتاي، ورىس اۋديتورياسىنا شىعۋ كەرەك. قازاق اۋديتورياسى شاعىن. الىسقا بارا المايسىڭ. اعىلشىن تىلىندە جازساڭ تەز تانىلاسىڭ. قىتاي، يسپان، ورىس تىلدەرى دە سونداي.

اناۋ، ءنوبىل بەرەتىندەر قازاق ءتىلىن بىلمەيدى. ايتپەسە ءبىزدىڭ اقىنداردىڭ ىشىندە لايىقتىلارى بار ەكەنىن كورەتىن ەدى.

قازىرگى زاماندا الدانىپ قالۋ دا وڭاي. الەمدىك ادەبي اگەنتتىكتەر بار. ولاردىڭ ماقساتى - اقشا تابۋ. سولار ورتاڭقول ءبىر جازۋشىنى جارنامالاپ، جەر كوككە سىيعىزباي ماقتاپ، كىتابىن ساتىپ جاتادى. ءتىپتى 50-60 تىلگە اۋدارىپ، كەرەمەت اقشا تابادى. ماقساتىنا جەتكەن سوڭ ونى ۇمىتىپ كەتەدى. جازۋشى دا ۇمىت بولادى.

الەۋمەتتىك جەلىلەردە مەنىڭ كىتابىم دا ءجيى- ءجيى جىلت ەتە بەرگەن ۋاقىت بولدى. بۇل مەنىڭ ادەبي اگەنت رەتىندەگى جۇمىسىمنىڭ ناتيجەسى ەدى. سونىڭ ارقاسىندا اقشا تاپتىم. ءۇي العان كەزدە كومەگى ءتيدى. كىتاپ تا تاۋار. ول پايدا اكەلۋى كەرەك.

مەن اقشا ءۇشىن جازبايمىن دەيتىندەردى كونكۋرستاردا كورشى، قىرىپ جىبەرە جازدايدى. اكەسىن، كوكەسىن، ءبارىن سالىپ، قۇيتىرقىلىقتىڭ بارىنە بارادى.

نەگىزى قىرىقتان اسقانداردى ەشقانداي دا ادەبي كونكۋرسقا قاتىستىرماۋ كەرەك. قىرىققا دەيىن تانىلا الماي، ءوزىن مويىنداتا الماي جۇرسە ءوزىنىڭ سورى. جاستارمەن جاعالاسۋدى قويۋ كەرەك.

جازۋشىنىڭ اسىراۋشىسى - وقىرمان. باسقا جولدىڭ ءبارى شىن تالانتتى كولەڭكەدە قالدىرادى. كىتابىڭ جاقسى بولسا وقىرمان ساتىپ الادى، سونىمەن كۇنىڭدى كورەسىڭ، جامان بولسا، ەشكىمگە وكپەلەمە. ءتىپتى قالاماقى تولەۋ، كىتابىڭدى مەملەكەت شىعارىپ بەرۋ دەگەن دە دۇرىس ەمەس دەپ ويلايمىن. بۇندايدا پىسىقتار العا شىعىپ كەتەدى. تالانت بولساڭ وقىرمان سەنى ءوزى- اق تاۋىپ الادى، ءوزى اسىرايدى.

باياعىدا ستالين دارىگەرلەرگە جالاقى تولەتتىرمەپتى. ولاردى حالىق ءوزى- اق اسىرايدى دەپ. جازۋشىنى دا حالىق اسىرايدى.

نەگىزى مال تابۋ - ەركەكتىڭ ءبىرىنشى مىندەتى. ءبىراق ادال تابۋ كەرەك. اباي اتامىز «ەسەكتىڭ ارتىن جۋساڭ دا مال تاپ...» دەپ ايتقان جوق پا؟

ودان اسىرىپ كىم ايتىپتى؟

ءوزىمدى ءبىر كەرەمەت جازۋشىمىن دەمەيمىن، ءبىراق كىتابىمنىڭ جاقسى وقىلعانى، جاقسى وتكەنى راس...

- اسەرلى اڭگىمەڭىزگە راحمات!

سۇحباتتاسقان: ۇمتىل زارىققان

https://adebiportal.kz


سوڭعى جاڭالىقتار