الەمدەگى قۇپياعا تولى تىلسىم جەرلەر

ولاردىڭ ەرەكشەلىگىن كەيدە عىلىم دا ءتۇسىندىرىپ بەرە المايدى. مۇنداي جەرلەردى عالىمدار بىرنەشە جىل زەرتتەپ ءبىر قورىتىندىعا كەلە الماعان.

ماسساگەت پورتالى الەمدەگى قۇپياعا تولى تىلسىم مەكەندەر ءتىزىمىن ۇسىنادى.

پلايا - تاستار كوشى

ا ق ش- تىڭ كاليفورنيا شتاتىندا رەيسترەك-پلايا اتتى وزەن بار. وزەن تولىعىمەن شولگە اينالعان. وندا ءتىپتى وسىمدىك اتاۋلى دا جوق. ءبىراق ەڭ قىزىعى - سول شىڭىراۋلى تەرەڭدە 30 كەلى تاستار وزدىگىنەن قوزعالادى.

تاستاردىڭ قوزعالۋىنا بايلانىستى كوپتەگەن اڭىز-اڭگىمەلەر بار. ونىڭ كوبى بەلگىسىز ءبىر قۇبىلىسقا بايلانىستى نەمەسە ميستيكالىق سارىنداعى اڭگىمەلەر. ال ⅩⅩ عاسىردىڭ باسىندا عالىمدار مۇنىڭ سەبەبىن ماگنيتتىك تارتىلىستار دەپ ءتۇسىندىردى. دەسەك تە، بۇل تەوريا ەشتەمەنى دە ءتۇسىندىرىپ بەرە المادى. ءدال وسى قۇبىلىسقا بايلانىستى ناقتىلى زەرتتەۋلەر 1940-50-جىلدارى شىقتى.

زەرتتەۋشىلەر ريچارد پەن دجەيمس نورريس كەيىن بۇل قۇبىلىستىڭ قۇپياسىن اشۋعا تىرىستى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، تاۋ جىنىستارى مۇز داۋىرىندە پايدا بولعان جەر استى مۇزىنىڭ اسەرىنەن جىلجيدى. كوپتەگەن بولجاۋلار ايتىلسا دا تابيعاتتىڭ تىلسىم سىرى قۇپياسىن جاريا ەتپەدى.

ماديدي ۇلتتىق پاركى

بوليۆيادا امازونكا وزەنىندە وركەنيەتتى ادامنىڭ اياعى تيمەگەن ورمان بار. بۇكىل الەمدەگى بوتانيكتەر مەن زوولوگتار پلانەتانىڭ ەڭ ۇلكەن قورىعى - ماديدي پاركىندە جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردىڭ بارلىق تۇرلەرىن زەرتتەگىسى كەلەدى. ءبىراق بۇل عاجايىپ جەرگە بارۋ مۇمكىن ەمەس. سەبەبى، ورمانداعى جانۋارلاردان باستاپ وسىمدىكتەرگە دەيىن ءبارى ۋلى. ولارعا قول تيگىزگەن ادام نە مۇگەدەك بولادى، نە ومىرىمەن قوشتاسادى.

بۇل جەردى ناعىز جۇماق دەپ بىلەتىن جەرگىلىكتى تۇرعىندار وسىنداي جاعدايدا ءومىر سۇرۋگە بەيىمدەلگەن. ولار عاسىرلار بويى ورماندا تۇرىپ اعزاسىندا كوپتەگەن توكسيندەرگە قارسى يممۋنيتەتتى قالىپتاستىرعان. National Geographic جۋرنالىنىڭ مۇشەسى دجوەل سارتورە مۇندا تۇرۋعا ء ۇش اپتا عانا شىداعان. سودان كەيىن دارىگەرلەر وعان قاراپايىم ميكروورگانيزمدەر تۋدىراتىن لەيشمانيوز جانە قارا تروپيكالىق بەزگەك دياگنوزىن قويدى.

داناكيل ويپاتى

ەفيوپيادا داناكيل ويپاتى دەيتىن ورىن بار. ول بىرنەشە بەلسەندى ۆۋلكانداردان تۇرادى. بۇل جەردى «توزاق قاقپاسى» دەپ تە اتايدى. ويپات ەشتەڭەگە ۇقسامايتىن الەمدەر اراسىنداعى پورتال سياقتى.

بۇل ايماقتا 3,2 ميلليون جىلدىق اۆسترالوپيتەكتەردىڭ (ەجەلگى ادام ءتارىزدى مايمىل) قالدىقتارى دا تابىلدى. عالىمدار ويپاتتان بىرنەشە ەرەكشە ەكوجۇيەنى تاپتى. مىسالى، كەيبىر ميكروورگانيزمدەر قايناعان قىشقىلدى سۇيىقتىقتا دا ءومىر سۇرە بەرەدى.

ءىبىلىستىڭ شاينەگى

ا ق ش- تىڭ ميننەسوتا شتاتىندا «ءىبىلىستىڭ شاينەگى» (Devil's Kettle) دەپ اتالاتىن وتە قىزىقتى سارقىراما بار. ەشكىم، ءتىپتى عالىمدار تاۋدان تۇسەتىن سۋ قايدا كەتىپ جاتقانىن بىلمەيدى. ول جاي عانا توستاعان ءتارىزدى ىدىسقا قۇيىلادى جانە ءىزسىز جوعالادى. تۋريستەر بۇل سارقىراماعا ءار ءتۇرلى زاتتاردى لاقتىرىپ، قايتىپ ولاردى تابا الماعان. وسى كۇنگە دەيىن سۋعا تۇسۋگە ەشكىمنىڭ باتىلى بارمايدى. جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ ايتۋىنشا، ءبىر كۇنى جاس وسپىرىمدەر ءىبىلىس قازانىنا كولىكتى دە قۇلاتىپ جىبەرگەن ەكەن. ال، سۋ ونى جۇتىپ، ءىزىن دە قالدىرماعان.