قازاقستاندا ءولىم جازاسى قاي قىلمىستار ءۇشىن ساقتالادى - زاڭ جوباسى

«گۋمانيزم جاساۋدىڭ ماڭىزدى ءبىر قادامى - ءولىم جازاسىن جويۋ بولىپ تابىلادى. ب ۇ ۇ ءولىم جازاسىن جويۋدى ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ قۇقىعىن قامتاماسىز ەتۋ جولىنداعى پروگرەسس رەتىندە قارايدى. ەكىنشى فاكۋلتاتيۆتىك حاتتاما ءولىم جازاسىن جويۋ ادامنىڭ قادىر- قاسيەتىن نىعايتۋعا جانە قۇقىقتارىن دامىتۋعا ىقپال ەتەدى دەپ ەسەپتەيدى. گۋمانيزم باسشىلىققا الا وتىرىپ، قازاقستان ءاربىر ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ قۇقىعىنىڭ اجىراماس ەكەندىگىن بەكىتتى جانە ءولىم جازاسىن ساتىلى تۇردە جويۋ باعىتىن قولعا الدى. 2005 -جىلى ازاماتتىق جانە ساياسي قۇقىقتار تۋرالى پاكتىگە راتيفيكاتسيا جاسادى. وسى پاكتتىڭ 6-بابىنا سايكەس، ءولىم جازاسى تەك قانا ايرىقشا اۋىر قىلمىس جاساعانى ءۇشىن زاڭعا سايكەس تاعايىندالۋى مۇمكىن.

قازاقستان 2006 -جىلى ە و «ءولىم جازاسىن جويۋ تۋرالى» ۇندەۋىنە قوسىلدى، 2007 -جىلى ب ۇ ۇ ءولىم جازاسىنا موراتوري ەنگىزۋ تۋرالى رەزوليۋتسياسىن قولدادى. وسىنىڭ اياسىندا ءولىم جازاسىن قولدانۋ ساتىلاي ازايىپ كەلەدى»، - دەدى ق ر باس پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى اسەت شىنداليەۆ. ونىڭ ايتۋىنشا، تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارى ءولىم جازاسى 26 اسا اۋىر قىلمىس ءۇشىن تاعايىندالاتىن ەدى.

بۇل جازا 1997 -جىلعى قىلمىستىق كودەكستىڭ 18-بابىندا عانا قالدى. ال 2014 -جىلى قىلمىستىق كودەكستىڭ 17 بابىندا ساقتالعان. بارلىق سانكسيالارعا بالاما رەتىندە ءومىر بويى باس بوستاندىعىنان ايىرۋ كوزدەلگەن. سوتتار ءولىم جازاسىن نەمەسە بالاما جازانى قىلمىستىق اۋىرلىعىن، سوتتالۋشىنىڭ جەكە باسىن جانە ونىڭ قىلمىس سالدارىنان قارىم-قاتىناسىن ەسكەرىپ تاعايىندايدى.

«2003 -جىلى ەلباسى مەرزىمسىز موراتوري ەنگىزۋ تۋرالى جارلىققا قول قويدى. بۇل شەشىم ءولىم جازاسىن تولىق جويعان كەزگە دەيىن قولدانىلادى. ءولىم جازاسىن جويۋ باعىتتالعان ماڭىزدى اكتىلەردىڭ ءبىرى - ەكىنشى فاكۋلتاتيۆتىك حاتتاما. ونى قازاقستان بيىلعى قاڭتاردا راتيفيكاتسيالادى. حاتتاما ءولىم جازاسىن جويۋ ءۇشىن بارلىق شارالاردى قابىلداۋدى مىندەتتەيدى. الايدا بۇل جازانى حاتتاما ەسكەرتپەسىنىڭ شەڭبەرىندە قالدىرۋ مۇمكىندىگى بار، قازاقستان وسى شارتتى باسشىلىققا الىپ، حاتتامانى ەسكەرتپەمەن راتيفيكاتسيالادى. ەسكەرتپەگە سايكەس، قازاقستان سوعىس ۋاقىتىندا جاسالعان اسكەري سيپاتتاعى اسا اۋىر قىلمىستار ءۇشىن كىنالى دەپ تانىلعاننان كەيىن، سوعىس ۋاقىتىندا ءولىم جازاسىن قولدانۋ قۇقىعىن وزىنە قالدىردى»، - دەدى ءا. شىنداليەۆ.

ۇسىنىلىپ وتىرعان زاڭ جوباسى قىلمىستىق كودەكستى حاتتاما مەن وعان جاسالعان ەسكەرتپەگە سايكەس كەلتىرۋگە باعىتتالعان جانە قىلمىستىق كودەكسكە ءبىرقاتار تۇزەتۋ ەنگىزىلەدى. «ءبىرىنشى، ءولىم جازاسى قىلمىستىق كودەكستىڭ 13-بابىنان الىنىپ تاستالادى. ەكىنشى، سوعىس ۋاقىتىندا جاسالعان اسكەري سيپاتتاعى اسا اۋىر قىلمىستار رەتىندە ءولىم جازاسىن قولدانۋ شەكتەرى بەكىتىلەدى. قىلمىستىق كودەكستىڭ 4-بابىندا وسى جازا ساقتالادى. اتاپ ايتقاندا، بەيبىتشىلىك پەن ادامزات قاۋىپسىزدىگىنە قارسى اسا اۋىر قىلمىستار. بۇل قىلمىستار سوعىس ارەكەتتەرىمەن بايلانىستى بولىپ، سوعىس كەزىندە جاسالۋى قاجەت. باسقىنشىلىق سوعىستى جۇرگىزۋ، جاپپاي قىرىپ- جويۋ قارۋىن قولدانۋ، اسكەري تۇتقىندار مەن بەيبىت تۇرعىنداردى ءولتىرۋ ارقىلى سوعىس زاڭدارى مەن ءداستۇرىن بۇزۋ جانە سوعىس ۋاقىتىندا جاسالعان گەنوتسيد. بۇل باپتار اتالعان قىلمىستاردىڭ اۋىرلىعىن ەسكەرىپ، سوعىس ۋاقىتىندا كوپ ادامدى ولتىرگەنى ءۇشىن جاۋاپقا تارتۋدى كوزدەيدى. وسىنداي ادامگەرشىلىككە قارسى ارەكەتتەر بەلگىلەنگەن حالىقارالىق اكتىلەر بىزگە ءولىم جازاسى قولدانىلۋى مۇمكىن قىلمىستاردى انىقتاۋعا باعىت بولىپ تابىلادى. اتاپ ايتساق، ب ۇ ۇ ەكونوميكالىق جانە ءال كەڭەسىنىڭ رەزوليۋتسياسىنا سايكەس، ءولىم جازاسى كوزدەلگەن ارەكەتتەر ءتىزىمى كوپتەگەن ادام ولىمىنە جانە باسقا دا اۋىر زارداپتارعا اكەلەتىن قاساقانا قىلمىستار شەگىنەن شىقپاۋى ءتيىس. زاڭ جوباسىن قابىلداۋ ەلىمىزدىڭ الەمدىك ارەناداعى بەدەلىن كۇشەيتەدى، حالىقارالىق قاۋىمداستىق اددام قۇقىعىن قامتاماسىز ەتۋگە پروگرەسس جانە ىزگى قادام رەتىندە قابىلدايدى. سونىمەن بىرگە، ەڭ جوعارى كونستيتۋتسيالىق قۇندىلىق - ءومىر ءسۇرۋ قۇقىعىن كۇشەيتۋدىڭ كەپىلى بولادى»، - دەپ ءتۇسىندىردى اسەت شىنداليەۆ.

اۆتور: ايجان سەرىكجان قىزى