جاراسقانسىز جيىرما جىل

جاستاۋ كەزىم. ۇيگە كەلە جاتسام، الدىمنان تاناۋراپ كۇلجامال اپا شىعا كەلدى. بەتالىسى - «روسسيا» دۇكەنى.

- اپا، اسىعىسسىز عوي.

- اعاڭ تەمەكىسى تاۋسىلىپ قاپ ولەڭىن اياقتاي الماي وتىر. «روسسياعا» بارا جاتىرمىن. ول تەك «بەلومور» شەگەدى عوي، - دەپ جۇگىرىپ كەتتى. بۇدان كەيىن دە وسىنداي كەيپىن بىرنەشە رەت كوردىم. اقىن مەن جارىن جاساعان يەم وسىلاي قوسىپ، ولەڭ مەن ءومىر وسىلاي بەتتەسەدى ەكەن. وتىزعا يەك ارتقان مەنىڭ سونداعى ويلاعانىم وسى ەدى.

ەكىنشىسى - ءوزىمىزدىڭ نازىگۇل، كادىمگى اتاقتى جاراسقان ءابدىراشتىڭ نازىگى. مەن ءوزى جاراسقانمەن ءبىر ولكە، ءبىر توپىراقتانمىن. ون جىل «جۇلدىزدا» اعالى- ءىنىلى بوپ قول ۇستاسىپ قىزمەت ەتتىك. جاقاڭنىڭ تىرىسىندە دە، ولىسىندە دە جەكە باسىنىڭ جاعدايىنا، وتباسى مەن جار ءسۇيۋ ماحابباتىنا قانىقپىن. ول - جار تاڭداۋدا ايى وڭىنان تۋعان اقىن. ماڭگىلىك ماحاببات تەك ەركەك جاقتان ەمەس، ايەل جاقتان دا مازداپ جانىپ، كۇيىپ-ءپىسىپ، قىزعانىشى مەن ساعىنىشى ورتاق ءبىر قىزىل ءورت بولعان. جاراسقان ەڭ العاش قاز م ۋ- گە كەلىپ، ولەڭ وقىعاندا توپ قىزدىڭ ورتاسىندا وتىرعان نازىگۇل: «ول مەنىكى! يا وتوبيۋ!» دەيدى ورىسشالاپ. ال وقىلعان ولەڭ مىناداي:

و، ماحاببات!

سەگىز ءارىپ - ءبىر ارمان.

و، ءبىر ارمان!

قىرىق قىزدان قۇرالعان.

مۇڭلى جىرسىڭ، سىرلى جىرسىڭ تولعاسام،

ءبىر قىز بولىپ جولىعاسىڭ سەن قاشان؟

جولىقتى. پەرىشتەلەر ءبىر- بىرىنە ىنتىق جىگىت پەن قىزدىڭ توبەسىندە قالىقتاپ ءجۇردى. ءبىر- ءبىرىن تۇسىنگەن جۇرەك سول ساتتەن باستاپ بىرگە سوعا باستادى. جاراسقان قىرىق قىزدىڭ ىشىنەن ءوزىنىڭ جارتىسىن تاپتى، نازىك «مەنىكى!» دەپ ەر- ازاماتقا ەن سالدى.

جاراسقان - اقىن، نازىك ادەبيەتتى بۇگە-شىگەسىنە دەيىن تالدايتىن بىلىكتى فيلولوگ. ول كونە ءداۋىر ادەبيەتىنەن باستاپ، بۇگىنگى اقىندارعا دەيىن جىلىكتەپ وتىرادى. ول - ءبىلىمدى ادەبيەتشى، ول ءۇشىن جاراسقان جۇلدىزى جانىپ تۇرعان اقىن، ويتكەنى ول ولەڭ ءسوزدىڭ قۇدىرەتىن بىلەدى، جاقسى ولەڭ مەن جاداعاي ولەڭدى تاپ باسىپ، ناعىز اقىن مەن شالا اقىننىڭ اراسىنا قازىق قاعىپ قويادى. ابايدىڭ ۇرپاعى نازىگۇل ءسوز دارىعان، قاسيەتتى قارا ءسوزدىڭ وبال- ساۋابىن بىلەتىن ءبىرتۋار جان ەدى.

نازىگۇل وجەت ەدى، قانىندا قايسارلىعى، بەتىندە نامىستىڭ قىزىل سىزىعى ويناپ تۇراتىن. ولاردىڭ وتباسىنىڭ بار جاقسىلىعىندا بىرگە بولدىم. ارالدا جاراسقانعا ەسكەرتكىش اشىلعاندا ەر- ازاماتتى كوك سەركەدەي ءوزى باستاپ، بىتەر ءىستىڭ باسىندا ءوزى ءجۇردى. جاراسقاننىڭ 70 جىلدىعىندا دا «بۇل توي رەسپۋبليكا سارايىندا ءوتۋى كەرەك» دەپ، ماڭگىلىك ماحابباتىنىڭ مەرەيىن تاسىتىپ ءجۇردى.

ءبىر كۇنى اقىندار اڭگىمە بولدى.

- جاراسقان ابايدان كەيىنگى اقىن عوي، - دەدى ابايدىڭ ۇرپاعى ەكىلەنىپ.

- نازىك، جولدا ماعجان، قاسىم، ءابدىلدا، مۇقاعاليلار قالدى عوي، - دەدىم.

- جوق، مەن ءۇشىن ول ابايدان كەيىنگى اقىن، - دەپ ايتقانىنان قايتپادى.

ول جاراسقان ءۇشىن جانىن بەرۋگە ءازىر ەدى. جانىن قيناپ جاقسى ولەڭ تۋدىرعان اقىندى جانىنىڭ ءبىر بولشەگى عىپ الاقانىنا ساپ الديلەپ ءوتتى.

- مەن وعان «زاپوروجەتستى» نەگە اپەرگەنىمدى بىلەسىڭ بە؟ - دەدى ءبىر كۇنى.

- جوق، ءا، قايدان بىلەم.

- رۋللدە وتىرعان ادام سەرگەك وتىرماسا بولمايدى. سەرگەك ءجۇرسىن دەپ اپەردىم عوي.

- سەرگەك ءجۇردى مە؟

- قا- ا- يدان. قۇيتاقانداي «زاپوروجەتستى» ءۇي عىپ الدى عوي. كەيدە سونىڭ ىشىندە وتىرىپ تا ءتاپ-ءتاۋىر ولەڭ جازىپ تاستايتىن.

اقىننىڭ جارى سول جاقسى ولەڭ جازسا ەكەن دەپ الاسۇردى. جاراسقاننىڭ ەڭ جاقسى ولەڭدەرى دە نازىكپەن نەكەسى قيىلعاننان كەيىن، جارىنىڭ كوز الدىندا دۇنيەگە كەلدى. تولعاتىپ ولەڭ تۋدىرعان اقىننىڭ جارى ونىڭ ولەڭحاناداعى «اكۋشەرى»، ەڭ ءبىرىنشى وقىرمانى ءارى سىنشىسىنا اينالدى.

جاراسقاننىڭ سوڭىندا اڭىز بوپ قالعان ەكى ولەڭ ءسوز بار. «ات اينالىپ قازىعىن تابادى، جاراسقان اينالىپ نازىگىن تابادى» دەيدى جاكەڭ جارىقتىق. جىلقى ءبىر سىلكىنىپ اپ الىسقا شابادى. ول سونىسىمەن دە سيمۆول. الىسقا شاۋىپ كەپ ەسىكتى تىقىلداتقاندا اقىننىڭ ءونبويىن ۇيقاس بۋناپ تۇرادى. سوندا ايتىلعان ءسوز عوي بۇل. جان- جارى ولەڭ تۋلاعان وزەننىڭ قايىقشىسى بولدى. ارالمەن تاعدىرىن بىتىستىرگەندەر قايىقشى مەن پارومشىنىڭ قادىرىن بىلەدى.

ەكىنشىسى - «قاسىڭدا جۇرسەم قاعىنام، الىستا جۇرسەم ساعىنام». ول - جان- جارىنا ءومىر بويى ەركەلەپ وتكەن ماحاببات يەسى. قاسىندا جۇرسە ىلىك ىزدەگەن قىتىمىر، قارعا ادىم ۇزاي قالسا، كورگەنشە اسىعادى. دۇنيەدە ءبىر عانا ادامنىڭ قوڭىر قويۋ كوزى مەن تاستاي اۋىر ءسوزى ونى شيراتىپ، شابىتقا بولەيدى. ومىرگە دەگەن قۇلشىنىستىڭ قارا ديىرمەنى دە وسى.

ىلەگە بالىق اۋلاۋعا ۇيدەن شىعا بەرگەنىم سول ەدى، قالتا تەلەفونىم قىڭق ەتە قالدى. نازىگۇل!

- نە بولدى، ناكە؟

- اشەيىن، اتىڭدى كورىپ قالدىم دا، اماندىق بىلەيىن دەپ ەدىم.

- بالىققا بارا جاتىرمىن. كەلگەسىن حابارلاسام...

باس- اياعى ءبىر ايدا نازىگۇل ءومىردى تاستاپ كەتە باردى. قاسىنداعى رۇستەمگە «جيىرما جىل» دەپ جالعىز اۋىز ءسوز ايتىپتى. ول جيىرما جىل جاراسقانسىز ءومىر ءسۇردى. جيىرما جىلعى ساعىنىشىن تۇڭعىشىنا سىر عىپ جەتكىزىپ كەتتى. بار جاقسىلىقتى كەيىنگىلەرگە قالدىردى. ول ەكەۋى ءبىر- ءبىرىن ىزدەپ وتكەن كۇيىپ- جانعان ساعىنىش يەلەرى. ولاردىڭ ماحابباتىن ۇلكەن- كىشى ەرتەگىدەي ەگىلتىپ ايتىپ وتىرادى.

قۋاندىق تۇمەنباي، جازۋشى

Egemen Qazaqstan