جارتاس پەن مۇزدى جارىپ شىعاتىن «ءشوپ پاتشاسى» - قارعالداق - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ

جارتاس پەن مۇزدى جارىپ شىعاتىن «ءشوپ پاتشاسى» - قارعالداق - تيانشاننەت

قىتايدىڭ سانجى وبلىسىنىڭ موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنداعى تيان-شان جوتالارىندا شوق-شوق جاقۇت بىلەزىك ىسپەتتى قارعالداق گۇلى قۇلپىرا اشىلدى، دەپ جازادى قىتايدىڭ تيانشاننەت اقپارات پورتالى.

«قارعالداق - قىتايدىڭ شىنجاڭ وڭىرىندە وسەتىن ەرەكشە وسىمدىك. ول كۇردەلى گۇلدەر تۇقىمداسىنىڭ ۇلپىلدەكتەر (Saussurea) تۋىسىنا جاتادى. ونىڭ ومىرشەڭدىگى ايرىقشا كۇشتى بولعانىمەن، ءوسۋ قارقىنى ەرەكشە باياۋ بولادى. ءبىر تال تۇقىمنىڭ بۇرشىك جارعانىنان تارتىپ، گۇل اشىپ، ءدان العانىنا دەيىن 3-5 جىل ۋاقىت كەتەدى. قارعالداق قارلى بەلدەۋدەن تومەن، تەڭىز دەڭگەيىنەن 2400-4000 مەتر بيىكتىكتەگى تاۋ شوقىلارىندا، جارتاس جاقپارلارىندا وسەدى. تيان- شان تاۋىنىڭ جابايى قارعالداعى ءار جىلى شىلدە- تامىز ايلارىندا قۇلپىرىپ گۇل اشادى. نازارلارىڭىزعا وسى كوركەم تابيعات كورىنىستەرىنەن فوتورەپورتاج ۇسىنامىز»، - دەپ جازادى تيانشاننەت.

ايتا كەتەيىك، قارعالداق سۋىق جانە وتتەگى از ورتادا قارلى بوراندى ەلەڭ قۇرلى كورمەي، قاسقايىپ تۇرا بەرەدى. حالىق قارعالداقتى «شوپتەردىڭ پاتشاسى»، «ءدارىنىڭ بىرەگەيى» دەسەدى. قارعالداق گۇلى قىتاي، قازاق، ۇيعىر شيپاگەرلىگىندە باعالى ءدارى سانالادى. شىنجاڭ قارعالداعى قوجا ءشوپ دەپ تە اتالادى، ونىڭ تيان-شان تاۋى قارعالداعى، بوعدا شام گۇلى، ت. ب. اتتارى دا بار. اقىن قۋانىش دالەي ۇلىنىڭ «قارعالداق» اتتى ولەڭىندە:

...كوكتەم مەن قىس قۇشاقتاسقان زاڭعاردىڭ،

شەت- شەگىندە تۇرادى ءوسىپ قارعالداق.

ەھ، قار گۇلى - كوكتەمگە كوز سۋارىپ،

دانالىقتى قىستان العان، بۇل انىق!

سەندىك بوياۋ ەنشىسىندە ۋاقىتتىڭ،

باسقا گۇلدەر قالعان شاقتا قۋارىپ، - دەۋى دە وسى گۇلدىڭ قاسيەتىن راستاي تۇسەدى.

موڭعوليا- كۋۆەيت قورشاعان ورتانى قورعاۋ ورتالىعى ديرەكتورىنا ەرحۋلان حيزات ۇلى تاعايىندالدى - KAZNEWS

موڭعوليا- كۋۆەيت قورشاعان ورتانى قورعاۋ ورتالىعى مەملەكەتتىك قازىنالىق كاسىپورىن ديرەكتورىنا ەرحۋلان حيزات ۇلى تاعايىندالدى، دەپ جازادى موڭعوليانىڭ Kaznews اقپاراتتىق پورتالى. اتالعان باق- تىڭ جازۋىنشا، موڭعوليا- كۋۆەيت قورشاعان ورتانى قورعاۋ ورتالىعى مەملەكەتتىك مەنشىكتىك كاسىپورنىنىڭ ديرەكتورى ەرحۋلان حيزات ۇلى موڭعوليا- كۋۆەيت مەملەكەتتەرى اراسىنداعى قورشاعان ورتانى قورعاۋ ىنتىماقتاستىعىن نىعايتۋ، حالىقارالىق ەكوتۋريزمدى دامىتۋ، سونداي- اق، سيرەك جانۋارلاردى قورعاپ، سانىن كوبەيتۋ باعىتىنداعى جوبالاردى جۇزەگە اسىراتىن جاۋاپكەرشىلىگى جوعارى مىندەتتى اتقاراتىن بولادى.

ەرحۋلان حيزات ۇلى 1989 -جىلى بايان- ولگەي ايماعى دەلۇۇن سۇمىنىندا تۋعان، 2008-2013 -جىلى ۇلانباتىر قالاسىنداعى قۇقىق قورعاۋ ۋنيۆەرسيتەتىندە زاڭگەر ماماندىعىن، 2014-2016 -جىلى سان ۋنيۆەرسيتەتىندە بيزنەس عىلىمدارىنىڭ ماگيسترىن، 2017-2019 -جىلى باسقارۋ اكادەمياسىن مەملەكەتتىك باسقارۋ ماگيسترىمەن بىتىرگەن. 2016-2019 -جىلى مەملەكەتتىك ۇلى قۇرىلتاي ءىس باسقارۋ ورنىندا م ۇ ق مۇشەسىنىڭ كومەكشىسى، 2019-2020 -جىلى ارالىعىندا قۇرىلىس، قالا قۇرىلىمى ءمينيسترىنىڭ كەڭەسشىسى، 2020-2021 -جىلى م ۇ ق مۇشەسىنىڭ كەڭەسشىسى قىزمەتتەرىن اتقارعان.

يران تەلەراديو بىرلەستىگى مەن قازاق راديوسى اراسىندا ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلدى - Parstoday

يران تەلەراديو بىرلەستىگى الەمدىك قىزمەت تورابىنىڭ قازاق راديوسى مەن قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك راديوسى اراسىندا ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلدى، دەپ حابارلايدى يراننىڭ Parstoday اقپارات اگەنتتىگى.

«يران تەلەراديو بىرلەستىگى الەمدىك قىزمەت تورابىنىڭ قازاق راديوسىنىڭ مالىمەتىنشە، مەموراندۋمعا قازاق راديوسىنىڭ باس ديرەكتورى ەرنۇر كوشەرحان ۇلى بۋراحان مەن ي ي ر تەلەراديو بىرلەستىگى الەمدىك قىزمەت تورابىنىڭ كاۆكاز جانە ورتا ازيا ەلدەرى دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى بورحان حەشماتي ونلاين رەجيمىندە قول قويدى. تاراپتار ەكى ەل اراسىنداعى دوستىق پەن باۋىرلاستىقتى نىعايتۋ ءۇشىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ءتيىمدى ارىپتەسۋى قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى. مەموراندۋمعا قول قويۋ اياسىندا ي ي ر تەلەراديو بىرلەستىگى الەمدىك قىزمەت تورابىنىڭ كاۆكاز جانە ورتا ازيا ەلدەرى دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى قازاقستانداعى «قازاق راديولارى» ج ش س-ىن 100 جىلدىق مەرەيتويىمەن قۇتتىقتادى. حەشماتي ەكى ەل ب ا ق- تارىنىڭ ىنتىماقتاستىعى ءبىرىنشى ساناتتاعى اقپارات كوزدەرىنە قول جەتكىزۋ ءۇشىن ەكى ەلدەن ناقتى جانە دۇرىس جاڭالىقتارمەن جىلدام الماسۋ، قاتەلىك جاساۋدان جانە مەديا جەلىسىنىڭ بۇرىس باعىتقا ءتۇسىپ كەتۋدەن اۋلاق بولۋىنا كومەكتەسەدى دەپ ءۇمىت ءبىلدىردى. ەرنۇر بۋراحان يران تەلەراديو بىرلەستىگى الەمدىك قىزمەت تورابىنىڭ قازاق راديوسىمەن ىنتىماقتاستىق مەموراندۋمىنا قول قويعانىنا ريزالىق ءبىلدىردى»، - دەپ جازادى Parstoday اگەنتتىگى.

جاننۇر كوپجاسار قىزى شاحماتتان حالىقارالىق تۋرنيردىڭ جەڭىمپازى اتاندى - KAZNEWS

شاحماتتان موڭعوليانىڭ اۋەسقويلار اراسىنداعى ەل بىرىنشىلىگىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى جاننۇر كوپجاسار قىزى شاحماتتان حالىقارالىق تۋرنيردىڭ جەڭىمپازى اتاندى، دەپ جازادى موڭعوليانىڭ Kaznews اقپاراتتىق پورتالى.

«جاننۇر كوپجاسار قىزى 1959 -جىلى قۇرىلعان فرانسۋزدىڭ ايگىلى «Europe Echecs» كلۋبى ۇيىمداستىرعان ونلاين-حالىقارالىق اشىق تۋرنيرگە ءساتتى قاتىسىپ، 1600 - گە دەيىنگى دەڭگەيدەگى شاحماتشىلار اراسىندا جەڭىمپاز اتاندى. بۇل جەتىستىگى ءۇشىن وعان ەۋروپالىق شاحمات جاتتىعۋ الاڭىن ءبىر جىل بويى تەگىن پايدالانۋ قۇقىعى بەرىلدى»، - دەپ جازدى Kaznews.

ەۋروپادا تۇراتىن قازاقتاردىڭ قاتىسۋىمەن كىشى قۇرىلتاي ءوتتى - «ءوزا» اقپاراتتىق اگەنتتىگى

«دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ قاۋىمداستىعى» ر ق ب ۇيىمداستىرۋىمەن ىستانبۇل قالاسىندا تۇركيا جانە ەۋروپادا تۇراتىن قازاقتاردىڭ قاتىسۋىمەن كىشى قۇرىلتاي ءوتتى، دەپ جازادى وزبەكستاننىڭ «ءوزا» مەملەكەتتىك اقپاراتتىق اگەنتتىگى.

«وتانداستار قورى» ك ە ا ق-نىڭ حابارلاۋىنشا، ءىس- شارا اياسىندا شەتتەگى قانداستارعا كورسەتىلەتىن مادەني- گۋمانيتارلىق، ءبىلىم بەرۋ، قازاق ءتىلىن وقىتۋ جانە باسقا سالالاردا اتقارىلاتىن جۇمىستار جايىندا بايانداما جاسالىپ، ءتۇرلى ۇسىنىستار تالقىعا سالىندى.

كىشى قۇرىلتايعا قاتىسقان قوعامنىڭ ۆيتسە- پرەزيدەنتى ماعاۋيا سارباسوۆ: «بىزگە الىس- جاقىن شەت ەلدەردە تۇراتىن ەتنيكالىق قازاقتاردى قازاقستانعا كوشىرىپ اكەلۋ، بولىنەتىن كۆوتا سانىن ارتتىرۋ، ازاماتتىق الىپ بەرۋ سەكىلدى باسىم باعىتتاردى جۇزەگە اسىرۋ قۇقىعى مەن قۇزىرەتتىلىگى بەرىلمەگەن. الايدا «وتانداستار قورى» ءوزىنىڭ وكىلەتتىلىگى شەڭبەرىندە ەلگە ورالعان قانداستار مەن شەتتەگى وتانداستارعا مۇمكىندىگىنشە كومەك كورسەتىپ، ولاردىڭ تالاپ- تىلەكتەرى نەگىزىندە قۇزىرلى ورگاندارعا ۇسىنىس بەرىپ، حات جولداپ، ماسەلە قوزعاپ، بارىنشا قولداۋ جاساپ كەلەدى. ءدال وسىنداي جاعداي شەتەلدەگى قازاق ۇلتتىق مادەني ورتالىقتارىنا دا قاتىستى. ارينە ولاردى بارىنشا قولدايمىز، ءبىراق ولاردى قارجىلاندىرۋ ماسەلەسى ءتيىستى مينيسترلىكتەردىڭ ەنشىسىندە»، - دەگەن.

قور ۆيتسە-پرەزيدەنتىنىڭ ايتۋىنشا، قازاقستانعا كوشىپ كەلۋگە نيەت بىلدىرگەندەر «وتانداستار قورى» ك ە ا ق جانىنان قۇرىلعان «قانداستاردى اقپاراتتىق قولداۋ ورتالىعىنىڭ» 1404 تەگىن نومىرىنە حابارلاسىپ، كەز كەلگەن مالىمەت الا الادى. بۇدان بولەك، قازاق ەلىنە قونىس اۋدارۋعا بەل بۋعان ەتنيكالىق قازاقتارعا ارنالعان «Erulik.kz» (ەرۋلىك. ك ز) ۆەب- پلاتفورماسى ازىرلەنگەن بولىپ، ول ارقىلى الەمنىڭ كەز كەلگەن تۇكپىرىنەن قانداستاردى قابىلداۋدىڭ وڭىرلىك كۆوتاسى قاراستىرىلعان 5 وبلىستىڭ الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق دامۋ دەڭگەيىمەن تانىسۋعا جانە قونىس اۋدارۋعا قولايلى ەلدىمەكەندەردى تاڭداۋعا بولادى.

اتاپ ايتقاندا، بوس تۇرعىنجايلار، ينفراقۇرىلىم، الەۋمەتتىك مەكەمەلەر، ەكونوميكالىق الەۋەتى، بوس جۇمىس ورىندارى جانە باسقا دا اقپاراتتار ۇسىنىلعان.

«ەڭبەك» باعدارلاماسىنا سايكەس قانداستاردى قابىلداۋدىڭ وڭىرلىك كۆوتاسى اياسىندا قونىس اۋدارۋشىلار اقمولا، شىعىس قازاقستان، قوستاناي، پاۆلودار، سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىنا قونىستاندىرىلادى. قونىس اۋدارۋشى قانداستار مەن ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرىنە ءتيىستى الەۋمەتتىك جاردەماقىلار تاعايىندالىپ، جۇمىسپەن قامتۋدىڭ بەلسەندى شارالارىنا تارتىلادى. سونىمەن قاتار، بالالاردى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنا ورنالاستىرۋ، مەديتسينالىق قىزمەتتەردى پايدالانۋ بويىنشا كەشەندى شارالار قاراستىرىلعان. جالپى، ەتنيكالىق قازاقتار جانە ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرى «قانداس» مارتەبەسىن العاننان كەيىن، «قانداستاردى بەيىمدەۋ جانە ىقپالداستىرۋ ورتالىقتارىندا» تەگىن بەيىمدەۋ جانە ىقپالداستىرۋ قىزمەتتەرىنە يە بولا الادى»، - دەگەن ماعاۋيا قاناپيا ۇلى.

ىستانبۇلعا كەلگەن تۋريست سانى ارتتى- TRT

ىستانبۇلعا كەلگەن شەتەلدىك تۋريستەر سانى جىلدىڭ 8 ايىندا 4 ميلليون 854 مىڭ بولدى، دەپ حابارلايدى تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى.

«تامىز ايىنىڭ وزىندە ىستانبۇل 1 ميلليون 2 مىڭ 722 ادام كەلدى. تامىزدا ىستانبۇلعا كەلگەن شەتەلدىكتەر اراسىندا نەمىستەر ءبىرىنشى ورىندا. ءبىر ايدا ىستانبۇلعا 117 مىڭ 522 نەمىس تۋريست كەلگەن. سونداي-اق، ىستانبقلعا تامىز ايىندا 88 مىڭ 63 يراندىق تۋريست، 60 مىڭ 68 رەسەيلىك تۋريست، 55 مىڭ 461 فرانسيالىق تۋريست، 49 مىڭ 172 يراقتىق تۋريست، 39 مىڭ 522 امەريكا قۇراما شتاتتارىنان تۋريست كەلدى. كۋۆەيتتەن 35 مىڭ 694، نيدەرلاندىدان 31 مىڭ 805، يوردانيادان 31 مىڭ 359، ۋكراينادان 29 مىڭ 538، وزبەكستاننان 28 مىڭ 511، ازەربايجاننان 22 مىڭ 457 تۋريست كەلدى. ال ليۆيادان 21 مىڭ 667، اۆستريادان 15 مىڭ 551، ماروككودان 13 مىڭ 799 تۋريست كەلدى. تامىز ايىندا ىستانبۇلعا 190 ەلدەن تۋريست كەلدى»، - دەپ جازادى TRT.

اۆتور: باقىتجول كاكەش