قازاقستان پرەزيدەنتى شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ وتىرىسىنا قاتىستى

None
None
دۋشانبە. قازاقپارات - قازاقستان پرەزيدەنتى شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ وتىرىسىنا قاتىستى، دەپ حابارلايدى اقوردانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى.

پرەزيدەنتى قاسىم- جومارت توقايەۆ ءوز سوزىندە ءداستۇرلى قوناقجايلىلىعى مەن سامميتتى جوعارى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرعانى ءۇشىن تاجىكستان پرەزيدەنتى ەمومالي راحمونعا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى، سونداي- اق، ءۇندىستان پرەمەر- ءمينيسترى نارەندرا موديدى تۋعان كۇنىمەن قۇتتىقتادى.


مەملەكەت باسشىسى بيىل ۇيىم ءۇشىن ەرەكشە جىل ەكەنىن جانە وسىدان جيىرما جىل بۇرىن تاريحي قادام جاسالعانىن، ياعني ش ى ۇ- نى قۇرۋ تۋرالى دەكلاراتسيا قابىلدانعانىن اتاپ ءوتتى. قازاقستان پرەزيدەنتى 21- عاسىردىڭ باسىندا نەگىزى قالانعان شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ەۋرازيالىق كەڭىستىكتەگى حالىقتاردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن ءوسىپ- وركەندەۋ جولىنداعى ءتيىمدى ىنتىماقتاستىققا دەگەن ۇجىمدىق ەرىك- جىگەرىن بۇكىل الەمگە تانىتقانىن ايتتى.


- ورتاق كۇش- جىگەردىڭ ارقاسىندا ش ى ۇ الەمدەگى تابىستى ءارى بەدەلدى وڭىرلىك بىرلەستىككە اينالدى. اتالعان ۇيىم جاۋاپكەرشىلىك تۇرعىسىنان زور دەموگرافيالىق، قارجىلىق، شيكىزات رەسۋرستارىنا، سونداي- اق، قۋاتتى تەحنولوگيالىق الەۋەتىنە سۇيەنەدى. اۋقىمدى نورماتيۆتىك- قۇقىقتىق بازاسى قالىپتاسىپ، بارلىق دەڭگەيدەگى ىقپالداستىقتىڭ ءتيىمدى تەتىكتەرى جولعا قويىلعان. ۇيىمنىڭ حالىقارالىق بايلانىستارى جىلدام كەڭەيىپ كەلەدى. ءۇندىستان مەن پاكىستاننىڭ قوسىلۋى ش ى ۇ- نىڭ كۇشەيۋىنە ىقپال ەتىپ، ونىڭ جۇمىسىنا ترانسەۋرازيالىق سيپات بەرگەنى ءسوزسىز. يراندى تولىققاندى مۇشەلىككە قابىلداۋ ءراسىمىنىڭ باستالعانى تۋرالى شەشىم، سونىمەن قاتار، مىسىر، ساۋد ارابياسى جانە قاتار ەلدەرىنە ديالوگ بويىنشا سەرىكتەستەر مارتەبەسىنىڭ ۇسىنىلۋى ۇيىمنىڭ تاياۋ شىعىستاعى بەدەلىن ودان ءارى ارتتىرا ءتۇستى، - دەدى قاسىم- جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، مۇنىڭ ءبارى «شانحاي رۋحى» ىنتىماقتاستىعىنىڭ وزەكتىلىگىن جانە بىرەگەيلىگىن ناقتىلاي تۇسەدى.


- بۇل - حالىقتاردىڭ «قۇقىق كۇشتىنىڭ جاعىندا» دەگەندى جوققا شىعاراتىن، تەڭ قۇقىقتى ىنتىماقتاستىققا جانە جاھاندىق كۇن تارتىبىندەگى بارلىق وزەكتى ماسەلە بويىنشا ءتيىمدى ىقپالداستىققا نەگىزدەلگەن ۇجىمدىق رۋح. بىرلىكتى كوزدەيتىن وسى رۋح دامۋدىڭ ءتۇرلى مودەلىندەگى جانە الەمدەگى احۋالعا قاتىستى نەگىزگى ماسەلەلەر جونىندە ءارتۇرلى كوزقاراس ۇستاناتىن ەلدەردى ۇيىستىرادى. سونىمەن قاتار، ول ورتاق يگىلىك ءۇشىن بىرلەسە جۇمىس ىستەۋگە، حالىقتاردىڭ تاريحي جانە ساياسي داستۇرىنە، ولاردىڭ تۇرمىس- سالتى مەن مەنتاليتەتىنە قاراماستان، جاساندى ستاندارتتار مەن كريتەرييلەردى تىقپالاۋعا قارسى شىعۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

قاسىم- جومارت توقايەۆ ش ى ۇ ءاردايىم اشىق ءارى ترانسپارەنتتى قۇرىلىم بولىپ قالا بەرەدى دەپ سانايدى. ونىڭ قىزمەتى وزگە ەلدەردىڭ مۇددەسىنە قارسى باعىتتالماعان. قازىرگى ۋاقىتتا ۇيىم دامۋدىڭ مۇلدە جاڭا كەزەڭىنە اياق باسقالى وتىر. بۇل قادام حالىقارالىق جۇيەنىڭ اۋقىمدى وزگەرىستەرىمەن تۇسپا- تۇس كەلەدى.


- الەمدەگى دەسترۋكتيۆتى ۇدەرىستەر كوروناۆيرۋس پاندەمياسى باستالعالى بەرى كۇشەيە ءتۇستى. بۇل جەر شارىنداعى ادامداردىڭ دەنساۋلىعىنا عانا ەمەس، سونداي- اق، الەمدىك ەكونوميكالىق جانە ساياسي جۇيەنىڭ نەگىزىنە زيانىن تيگىزدى. اۋعانستانداعى كەزەكتى جاعداي كوپتەگەن ەلدى، ەڭ الدىمەن، كورشىلەس مەملەكەتتەردى جاڭا سىن- قاتەرلەرمەن بەتپە- بەت قالدىرىپ، وڭىردەگى احۋالدى بىردەن وزگەرتىپ جىبەردى. مۇنداي جاعدايدا ءبىز جاھاندىق وزگەرىستەرگە جاقسىلاپ دايىندالۋىمىز كەرەك، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قازاقستان پرەزيدەنتى ش ى ۇ- عا مۇشە مەملەكەتتەر ىنتىماقتاستىعىنىڭ ماڭىزدى باعىتتارى جونىندە ءوز وي- پىكىرىن ورتاعا سالدى. ونىڭ پىكىرىنشە، قازىرگى كەزدە وڭىرلىك قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى وتە وزەكتى بولىپ وتىر.


- بۇل سالا بويىنشا وڭ ناتيجەلەرگە قول جەتكىزىلگەنى قۋانىشتى ءجايت. ش ى ۇ- عا مۇشە مەملەكەتتەر ىنتىماقتاستىعىنىڭ تەرروريزمگە، سەپاراتيزمگە جانە ەكسترەميزمگە قارسى ءىس- قيمىلدار جونىندەگى 2022-2024 -جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسى - سونىڭ ايقىن دالەلى. اتالعان باعدارلامانى بۇگىن بەكىتەمىز. سونىمەن قاتار تەرروريزم مەن ەكسترەميزمدى قارجىلاندىرۋشى زاڭسىز ەسىرتكى اينالىمى مەن ەسىرتكى بيزنەسىنە قارسى ءتيىمدى كۇرەس جۇرگىزۋ ءۇشىن بىرلەسكەن ءىس- قيمىلداردى جالعاستىرۋعا دايىنبىز. سوڭعى جىلدارى كيبەرقاۋىپسىزدىك ماسەلەسى الدىڭعى ورىنعا شىقتى. اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى ش ى ۇ ورتالىعىنىڭ تەزىرەك قۇرىلۋى ماڭىزدى ماسەلەلەرگە تولىق جاۋاپ بەرەدى جانە ۇيىمنىڭ اقپاراتتىق كەڭىستىگىنىڭ قورعالۋىن كۇشەيتە تۇسەدى. ەكونوميكالىق سالاداعى ترانسۇلتتىق قىلمىستار وتكىر پروبلەما بولىپ تابىلادى، - دەدى قاسىم- جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسى بۇكىل الەمدە جانە دۋشانبەدەگى سامميت الاڭدارىندا كەڭىنەن تالقىلانىپ جاتقان اۋعان ماسەلەسىنە ارنايى توقتالدى.

- قازاقستان بولاشاق اۋعانستاندى ءوز ىشىندە جانە كورشىلەس ەلدەرمەن، شىن مانىندە، بەيبىت ءومىر سۇرەتىن تاۋەلسىز ءارى ءبىرتۇتاس مەملەكەت بولادى دەپ سانايدى. تاعدىردىڭ تالكەگىنە تۇسكەن وسىنداي تاريحي ساتتە كوپۇلتتى اۋعانستان حالقى شەكتەن تىس قيىنشىلىقتارمەن بەتپە- بەت قالماۋعا ءتيىس. ىقپالى زور شىۇ بۇل ەلدە بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ ۇستەمدىك قۇرۋى ءۇشىن بەلسەندى ءرول اتقارا الادى جانە اتقارۋى قاجەت دەپ سانايمىن. ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارعاندا عانا قازىرگى قاۋىپكە قارسى كۇرەستە وڭىرلىك قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتە الامىز. قازاقستان ءوز تاراپىنان دەسترۋكتيۆتى يدەولوگيا اعىنىنىڭ، ەسىرتكى تاسىمالىنىڭ جانە اۋعانستاننان تىس جەرلەرگە باقىلاۋسىز كوشۋدىڭ جولىن كەسۋ ءۇشىن وڭىرلىك سەرىكتەستەرىمىزبەن اراداعى ىقپالداستىقتى كەڭەيتەدى، - دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم- جومارت توقايەۆ قازاقستاننىڭ گۋمانيتارلىق جانە ەكونوميكالىق پروبلەمالاردى باستان وتكەرىپ وتىرعان اۋعانستانعا بارىنشا كومەك كورسەتۋگە دايىن ەكەنىن ايتتى.

- قازاقستاننىڭ ينفراقۇرىلىمدارى مەن لوگيستيكالىق مۇمكىندىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، اۋعانستانعا حالىقارالىق كومەك جەتكىزۋ ءۇشىن الماتىدا ش ى ۇ- نىڭ گۋمانيتارلىق «حابىن» ۇيىمداسىرۋدى ۇسىنامىز. بۇل قادام ايماقتاعى وتكىر ماسەلەلەردى شەشۋ ىسىندەگى ءبىزدىڭ ۇيىمنىڭ ءرولىن ارتتىرۋعا، سونداي- اق، ب ۇ ۇ مەن باسقا دا حالىقارالىق قۇرىلىمداردىڭ قىزمەتىنە ۇيلەسىمدى تۇردە اتسالىسۋعا ىقپال ەتەتىنىنە سەنىمدىمىن، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

كوروناۆيرۋسپەن كۇرەس حالىقارالىق كۇن تارتىبىندەگى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرەدى. قازاقستان پرەزيدەنتى ش ى ۇ بويىنشا سەرىكتەستەرى پاندەميانىڭ ەڭ اۋىر كەزەڭىندە ءوزارا گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتە وتىرىپ، شىن مانىندە، ىزگىلىكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتكەنىن ريزاشىلىقپەن اتاپ ءوتتى.

- حالىقتىڭ جاپپاي يممۋنيتەتىن ارتتىرۋ ارقىلى عانا پاندەميانى ەڭسەرۋ مۇمكىن بولادى. سوندىقتان ب ۇ ۇ تەرمينولوگياسىن قولدانا وتىرىپ، ءبىز «كەيبىرەۋلەردى ارتتا قالدىرۋعا» جول بەرە المايمىز. بۇل رەتتە قازاقستان العاشقى سىناقتان وتكەن ءوزىنىڭ QazVac ۆاكسيناسىن ۇسىنادى. كلينيكالىق سىناقتار ونىڭ تيىمدىلىگىن دالەلدەدى. ءبىز اتالعان پرەپاراتتى كورشى ەلدەرگە گۋمانيتارلىق كومەك رەتىندە تاسىمالداي باستادىق.

سونىمەن قاتار قازاقستاننىڭ Naruvax-C19 جانە Naruvax-C19/Nano ازىرلەمەلەرى COVID-19 ىندەتىنە قارسى ۇمىتكەر ۆاكسينا رەتىندە دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ رەەسترىنە ەنگىزىلدى. ش ى ۇ- عا مۇشە مەملەكەتتەردە ۆاكسيناتسيا ءتولقۇجاتتارىن ءوزارا تانۋ ءراسىمىنىڭ جەدەلدەتىلۋى جانە ولاردىڭ كوپجاقتى جۇيەگە بىرىكتىرىلۋى ەلدەرىمىز باستان وتكەرىپ وتىرعان قيىندىقتاردى ەڭسەرۋگە سەپتىگىن تيگىزەتىنىنە سەنىمدىمىن، - دەدى قاسىم- جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، كوروناۆيرۋس كەزەڭىنەن كەيىنگى قالپىنا كەلتىرۋ ۇدەرىسى شىۇ كەڭىستىگىندە ساۋدا- ەكونوميكالىق ىقپالداستىق سالاسىنداعى احۋالدى قايتا ەلەكتەن وتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

- ماسەلە ايماقارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ كەيبىر كورسەتكىشتەرىن قالپىنا كەلتىرۋگە قاراعاندا اۋقىمدىراق. ماكروۇردىستەردى تالداپ، قاۋىپتەردى باعالاۋ كەرەك جانە وسىنىڭ نەگىزىندە جۇيەلى شەشىمدەر قابىلداۋ قاجەت. ۇيىم حاتشىلىعىنا شىۇ- عا قاراستى ەكونوميكالىق تالداۋ ورتالىقتارىنىڭ كونسورتسيۋمىمەن بىرلەسىپ، ءتيىستى جۇمىستاردى جۇرگىزۋگە جانە كەلەسى سامميتكە دەيىن وي- تۇجىرىمدارىن ورتاعا سالۋعا تاپسىرما بەرۋدى ۇسىنامىن. كەلىسىلگەن بىرلەسكەن ەكونوميكالىق جوبالاردى تەزىرەك جۇزەگە اسىرۋدىڭ ءبىرىڭعاي قارجىلىق تەتىكتەرىن تەزىرەك ىسكە قوسۋدى قامتاماسىز ەتۋ ماڭىزدى دەپ سانايمىن. وكىنىشكە قاراي، ونىڭ «تۇرالاپ قالۋى» ۇيىمعا مۇشە ەلدەردىڭ ىسكەرلىك ورتالارداعى بەدەلىنە ايتارلىقتاي نۇقسان كەلتىرەدى، - دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى قور نارىعى مەن قارجى تەحنولوگياسىن دامىتۋ جونىندەگى ىقپالداستىقتى ماڭىزدى ءارى پەرسپەكتيۆتى باعىت رەتىندە اتادى. ول ش ى ۇ- داعى سەرىكتەستەرىن استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ الەۋەتىن بەلسەندى پايدالانۋعا شاقىردى. قازاقستان وسى ورتالىق اياسىندا ەكىجاقتى جانە كوپجاقتى ىنتىماقتاستىقتىڭ ءتۇرلى فورماتىن ۇسىنادى. قاسىم- جومارت توقايەۆ مەملەكەتتەر مەن ۇكىمەتتەردىڭ باسشىلارىنا پاندەميا مەن ناۋرىز ايىندا سۋەتس كانالىندا بولعان وقيعا تەڭىز ارقىلى جۇك تاسىمالداۋدىڭ ستراتەگيالىق تۇرعىدان اقسايتىنىن كورسەتىپ بەرگەنىن ەسكە سالدى. وسىنداي وقيعالار ترانسكونتينەنتالدى قۇرلىقتىق باعىتتاردىڭ، ەڭ الدىمەن، «جاڭا جىبەك جولىنىڭ» وڭتايلى ەكەنىن ايتارلىقتاي ناقتىلاي ءتۇستى.

- ءبىز كولىك- ترانزيتتىك ارتىقشىلىعىمىزدى تولىق ىسكە اسىرۋعا كەدەرگى كەلتىرەتىن ءبىرقاتار ماسەلەنى بىرلەسىپ شەشۋىمىز كەرەك. ەڭ الدىمەن، ش ى ۇ- عا مۇشە ەلدەردىڭ كولىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ دامۋ دەڭگەيلەرىنىڭ ايتارلىقتاي ايىرماشىلىعى تۋرالى ءسوز قوزعاپ وتىرمىز. سوندىقتان، مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ەكونوميكالىق مۇددەلەرىن تولىق ەسكەرۋ نەگىزىندە ۇلتتىق ينفراقۇرىلىمدىق ستراتەگيالاردىڭ پراگماتيكالىق سينەرگياسى ورتاق مۇددەلەرگە ساي كەلەر ەدى. توتەنشە جاعدايلار كەزىندە كولىكتەردىڭ تۇراقتى جۇمىسىن قامتاماسىز ەتەتىن ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلۋ بۇل باعىتتاعى ماڭىزدى قادام بولادى، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت الەمدىك ەكونوميكانىڭ «جاسىل جولاققا» ءتۇسۋى جۇيەقۇراۋشى فاكتورعا اينالىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. تۇراقتى دامۋ جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ ماسەلەلەرى ۇيىمعا مۇشە مەملەكەتتەرمەن قاتار بارلىق ەلدىڭ باستى نازارىندا تۇر. قازاقستان ش ى ۇ- نىڭ كەيىنگە قالدىرماي، بىرلەسە شەشۋدى قاجەت ەتەتىن ەكولوگيالىق پروبلەمالارعا قاتىستى رەەسترىن جەدەل تۇردە بەكىتۋدى جاقتايدى. سونداي- اق، رەسۋرستاردى ۇنەمدەيتىن ءارى ەكولوگيالىق تۇرعىدان تازا تەحنولوگيالاردى كەڭىنەن ەنگىزۋ ماقساتىندا ش ى ۇ- نىڭ «جاسىل بەلدەۋ» باعدارلاماسىنا قول قويۋدى قولدايدى.

- بىزگە ەۋرازياداعى «ۇلكەن ويىندار» قاجەت ەمەس، بارشاعا بەيبىت، قاۋىپسىز جانە تۇراقتى بولاشاق قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا زور سەرپىلىس كەرەك. بۇل ءۇشىن مەملەكەتتەرىمىزدىڭ تاجىريبە، مەحانيزم، ينفراقۇرىلىم بويىنشا مۇمكىنشىلىگى جەتەدى. ەڭ باستىسى، سەرىكتەستىكتى نىعايتۋعا جانە ءبىر- ءبىرىن قولداۋعا دەگەن ورتاق نيەت بار. ءبىزدىڭ ورتاق ماقساتىمىز – ش ى ۇ كەڭىستىگىن تۇراقتى، ەكونوميكالىق جاعىنان دامىعان جانە وركەندەگەن ماكرووڭىرگە اينالدىرۋ، - دەدى قاسىم- جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسى ءسوزىنىڭ سوڭىندا تاجىكستاننىڭ جارعىداعى ماقساتتاردى جۇزەگە اسىرۋ جانە ۇيىم قىزمەتىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن اتقارعان جەمىستى جۇمىسىن اتاپ ءوتتى. سونداي- اق قاسىم- جومارت توقايەۆ وزبەكستاننىڭ شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا ءتوراعالىعىنىڭ باستالۋىمەن پرەزيدەنت شاۆكات ميرزييەۆتى قۇتتىقتاپ، وزبەك ارىپتەستەرىنىڭ وسى جاۋاپتى ميسسيانى تابىستى اتقارۋىنا تىلەكتەستىك ءبىلدىردى.


سوڭعى جاڭالىقتار