قازاقستان مەن قىرعىزستان پرەزيدەنتتەرى بىرلەسكەن مالىمدەمە جاسادى

بۇل تۋرالى قازاقپارات اقوردانىڭ رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.

دوستىق پەن سەنىم سيپاتىندا وتكەن كەلىسسوزدەر بارىسىندا مەملەكەت باسشىلارى ستراتەگيالىق ارىپتەستىك پەن وداقتاستىقتى ودان ءارى نىعايتۋ كەلەشەگىن تالقىلادى، سونداي-اق، وڭىرلىك جانە حالىقارالىق كۇن تارتىبىندەگى وزەكتى ماسەلەلەر جونىندە پىكىر الماستى.

پرەزيدەنتتەر قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ باۋىرلاستىق جانە تاتۋ كورشىلىك قارىم-قاتىناستارىن دامىتۋ مەن نىعايتۋداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ اتقارعان تاريحي ءرولىن، سونداي-اق، ونىڭ ورتالىق ازياداعى وڭىرلىك كووپەراتسيانى دامىتۋعا قوسقان وراسان زور ۇلەسىن ايرىقشا اتاپ ءوتتى.

مەملەكەت باسشىلارى عاسىرلار بويى دوستىق، تاتۋ كورشىلىك جانە باۋىرلاس حالىقتاردىڭ ءوزارا رۋحاني بايلانىستارىنا نەگىزدەلگەن ساياسي، ساۋدا- ەكونوميكالىق جانە مادەني- گۋمانيتارلىق سالالارداعى قازاق- قىرعىز قارىم- قاتىناستارىنىڭ وڭ قارقىن الۋىنا قاناعاتتاناتىندارىن اتاپ ءوتىپ، سونداي-اق، 1997 -جىلعى 8-ساۋىردەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى ماڭگىلىك دوستىق تۋرالى شارتتىڭ جانە 2003 -جىلعى 25-جەلتوقسانداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى وداقتاستىق قارىم-قاتىناستار تۋرالى شارتتىڭ ەرەجەلەرىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، تومەندەگىنى مالىمدەيدى:

تەڭدىك، ءوزارا سەنىم، سىيلاستىق جانە ءبىر-ءبىرىنىڭ مۇددەلەرىن ەسكەرۋ نەگىزىندە دوستىق، ستراتەگيالىق ارىپتەستىك جانە وداقتاستىقتىڭ قازاق- قىرعىز قارىم- قاتىناستارىن كەشەندى نىعايتۋ جولىنداعى باعدارىنىڭ مىزعىماستىعىن راستايدى. بۇرىن قول جەتكىزىلگەن، ونىڭ ىشىندە، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم- جومارت توقايەۆتىڭ 2019 -جىلعى 27-قاراشادا قىرعىز رەسپۋبليكاسىنا جاساعان مەملەكەتتىك ساپارىنىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا ۋاعدالاستىقتاردى بىرلەسە جۇزەگە اسىرۋ ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتەدى.

قوس مەملەكەت اراسىنداعى قارىم- قاتىناستاردىڭ قارقىندى دامۋى ءۇشىن بەلسەندى ساياسي ديالوگتىڭ ماڭىزدىلىعىن مويىنداي وتىرىپ، بيىك، جوعارى جانە باسقا دەڭگەيلەردەگى سەنىمدى دە سىندارلى دانەكەرلىكتىڭ ودان ءارى ورىستەۋىن قۇپتايدى. پاندەميانىڭ جالعاسۋى جاعدايىندا كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنا قارسى بىرلەسكەن ءىس- قيمىلدى جانداندىرۋ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. وسى تۇرعىدان قىرعىز تاراپى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاردەمى مەن كومەك كورسەتۋگە ازىرلىگى، سونىڭ ىشىندە، گۋمانيتارلىق سيپاتتاعى قولداۋى ءۇشىن ريزاشىلىق ءبىلدىردى. ەپيدەميولوگيالىق تالاپتاردى ساقتاۋ قاجەتتىگىن مويىنداي وتىرىپ، تاراپتار مەملەكەتتەردىڭ اۋماعى ارقىلى ازاماتتاردىڭ جانە كولىك قۇرالدارىنىڭ ءترانزيتى مەن ەركىن قوزعالىسى ءۇشىن كەلىسىلگەن شارالاردى قابىلداۋ ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتەدى.

ساۋدا- ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق سالاسىنداعى ەكىجاقتى قارىم- قاتىناستاردى ودان ءارى كەڭەيتۋدى، تاۋارلار مەن قىزمەتتەر بويىنشا ءوزارا ساۋدا قۇرىلىمىن ءوسىرۋ مەن ونى ءارتاراپتاندىرۋدى قامتاماسىز ەتۋدىڭ ەرەكشە ءماندى ەكەنىن راستايدى. ونەركاسىپ، گيدروەنەرگەتيكا، وتىن- ەنەرگەتيكالىق كەشەن، جەر قويناۋىن پايدالانۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى، وڭدەۋ سەكتورى، لوگيستيكا سالاسىندا، جول- كولىك ينفراقۇرىلىمى مەن بانك سالاسىنداعى كووپەراتسيالىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا باعىتتالعان ىسكەرلىك بايلانىستاردى جان-جاقتى كەڭەيتۋ قاجەتتىگىن اتاپ كورسەتەدى. ينۆەستيسيالىق ءوزارا ىقپالداستىقتى ودان ءارى دامىتۋ، ينۆەستيتسيالاردى تارتۋعا قولايلى جاعدايلار جاساۋ جانە ولاردى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە قورعاۋ ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتەدى. تاراپتار ينۆەستيتسيالاردى جان-جاقتى قولداۋ تەتىكتەرىن جەتىلدىرۋ بويىنشا شارالار قابىلداۋعا شىنايى نيەتتى ەكەنىن بىلدىرەدى. قىرعىز رەسپۋبليكاسى ە ا ە و- داعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءتوراعالىعىنىڭ باسىمدىقتارىنا قولداۋ بىلدىرەدى.

وسى تۇرعىدان تاراپتار ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق ينتەگراتسيا، سونىڭ ىشىندە، توسقاۋىلسىز، الىپ تاستاۋلار مەن شەكتەۋلەرسىز، تاۋارلار، كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر، كاپيتال جانە ورتاق ەڭبەك نارىقتارىنىڭ الەۋەتىن تولىقتاي اشىپ كورسەتۋگە باعىتتالعان شارالاردى ازىرلەۋدە سانيتارلىق، ۆەتەرينارلىق جانە فيتوسانيتارلىق شارالار بويىنشا ءوزارا ىقپالداستىقتى نىعايتۋ، ونەركاسىپتىك كەشەندەردىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ جانە باسقا دا باعىتتاردا ورتاق ادىستەمەلەردى قالىپتاستىرۋ ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتەدى.

مەملەكەتتەردىڭ كولىك- ترانزيتتىك الەۋەتتەرىن ودان ءارى دامىتۋ، سونداي-اق، تسيفرلاندىرۋ جانە اقپاراتپەن الماسۋ، ونىڭ ىشىندە، مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ سالالارىندا بىرلەسكەن جوبالاردى ىسكە اسىرۋ مۇمكىندىكتەرىن تالقىلادى. تاراپتار شەكارا ماڭى ىنتىماقتاستىعىنىڭ الەۋەتىن اشىپ كورسەتۋ ماقساتىندا ءبىرىنشى ءوڭىرارالىق قازاق- قىرعىز فورۋمىن وتكىزۋگە مۇددەلى ەكەنىن راستايدى. ورتاق ەكونوميكالىق كەڭىستىك جاعدايىندا تاۋارلاردىڭ قازاقستان مەن قىرعىزستان اۋماقتارى ارقىلى بوگەتسىز ءوتۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قازاق- قىرعىز مەملەكەتتىك شەكاراسىندا لوگيستيكالىق ورتالىق قۇرۋدى تەزدەتۋ بويىنشا ۇكىمەتتەرگە ءتيىستى تاپسىرما بەرىلدى.

ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ەكولوگيالىق جانە ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگى بويىنشا سىندارلى ىنتىماقتاستىققا جانە ستراتەگيالىق ارىپتەستىك، سەنىم، تاتۋ كورشىلىك، تەڭدىك جانە ءبىر- ءبىرىنىڭ مۇددەلەرىن ەسكەرۋ نەگىزىندە سۋ- ەنەرگەتيكا رەسۋرستارىن كەشەندى پايدالانۋعا ءوزارا قىزىعۋشىلىق بىلدىرەدى.

وڭىرلىك كووپەراتسيانىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى بويىنشا ۇستانىمداردىڭ ۇقساستىعىن جانە ورتالىق ازياداعى سەنىمدى، تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋعا جاردەمدەسۋگە ۇمتىلىستارىن راستايدى. وڭىرىشىلىك ىنتىماقتاستىقتىڭ بارلىق سالالارىندا بەسجاقتى ءوزارا ىقپالداستىقتى جانداندىرۋ ءۇشىن قولايلى جاعداي تۋدىراتىن ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ كونسۋلتاتيۆتىك كەزدەسۋلەرى فورماتىن ودان ءارى دامىتۋدىڭ باسىم مانگە يە ەكەندىگىن ەرەكشە اتاپ كورسەتەدى.

2021 -جىلى ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ كەزەكتى كونسۋلتاتيۆتىك كەزدەسۋىن قىرعىز رەسپۋبليكاسىندا ەپيدەميولوگيالىق جاعداي تۇراقتالعاننان كەيىن وتكىزۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.

تاراپتار ب ۇ ۇ، ە ق ى ۇ، ت م د، ە ا ە و، ش ى ۇ، ۇ ق ش ۇ، ت م ى ك، ي ى ۇ جانە باسقا دا حالىقارالىق ۇيىمدار شەڭبەرىندە سىندارلى ديالوگتى جالعاستىرۋ قاجەتتىلىگى تۋرالى ورتاق پىكىر بىلدىرەدى. ازياداعى ءوزارا ءىس- قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەستىڭ (ا و س ش ك) الەۋەتىن دامىتۋعا، سونىڭ ىشىندە، ونى تولىققاندى حالىقارالىق ۇيىمعا اينالدىرۋعا نيەتتى ەكەندەرىن ءبىلدىرىپ، قوس مەملەكەت ۇيلەستىرۋشىلەرى بولىپ تابىلاتىن ا و س ش ك ادامي ولشەمىن دامىتۋعا كەلىستى. ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى ەكونوميكالارىنىڭ نەعۇرلىم تۇراقتى دامۋىنا ىقپال ەتەتىن، 2021 -جىلى قىرعىز رەسپۋبليكاسىندا وتكىزىلۋى جوسپارلانعان ەۋروپالىق وداق - ورتالىق ازيا ءبىرىنشى ەكونوميكالىق فورۋمنىڭ ەلەۋلىگىن اتاپ كورسەتەدى.

حالىقارالىق تەرروريزمگە، ەكسترەميزمگە، ەسىرتكىنىڭ زاڭسىز اينالىمىنا، ترانسۇلتتىق ۇيىمداسقان قىلمىسقا، حالىقارالىق قاۋىپسىزدىككە تونەتىن باسقا دا سىن- تەگەۋرىندەر مەن قاتەرلەرگە قارسى كۇرەس ماسەلەلەرىندە ەكىجاقتى جانە كوپجاقتى دەڭگەيدەگى بىرلەسكەن كۇش- جىگەر ارتتىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا نازار اۋدارادى.

قوس حالىقتىڭ مادەني- تاريحي جانە تىلدىك ورتاقتىعىن ەسكەرىپ، عىلىم، ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، مادەنيەت، تۋريزم، سپورت جانە باسقا دا سالالارداعى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى دامىتۋعا بەيىلدىلىگىن راستايدى. تاراپتار بىرلەسكەن ءبىلىم بەرۋ جانە عىلىمي- تەحنيكالىق باعدارلامالاردى ىسكە اسىرۋدى جالعاستىرۋعا نيەتتى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىكتەرىنىڭ 30 جىلدىعىن مەرەكەلەۋگە ورايلاستىرىلعان الداعى مەرەيتوي ءىس- شارالارىنىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتەدى. بىرلەسكەن تەلەۆيزيالىق جوبالار، كورمەلەر، فەستيۆالدەر جانە وزگە دە مادەني ءىس-شارالار وتكىزۋ تۇرعىسىنان جاردەم كورسەتۋگە، ورتاق تاريحي جانە مادەني مۇرانى ساقتاۋ مەن ىلگەرىلەتۋ ماقساتىندا كۇش- جىگەر بىرىكتىرۋگە ازىرلىگىن بىلدىرەدى. جۋىق ارادا اباي قۇنانبايەۆتىڭ بىشكەكتە، سونداي-اق، ماناس پەن شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ نۇر-سۇلتاندا ەسكەرتكىشتەرىن ورناتۋ تۋرالى ۋاعدالاستىقتاردىڭ ەرەكشە مانگە يە ەكەنىن ايرىقشا بەلگىلەپ وتەدى.

تاراپتار تابىستى كەلىسسوزدەر مەن ساپار بارىسىندا قول قويىلعان ەكىجاقتى قۇجاتتار قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى دوستىق جانە وداقتاستىق قاتىناستاردى ودان ءارى نىعايتۋعا ىقپال ەتەتىنىن، سونداي-اق، قول جەتكىزىلگەن ۋاعدالاستىقتاردى ويداعىداي ىسكە اسىرۋعا ەرەكشە ءمان بەرەدى. قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى سادىر جاپاروۆ قوناقجايلىق كورسەتكەنى ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆقا جانە بارشا قازاق حالقىنا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى جانە جان-جاقتى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى دامىتۋ ماقساتىندا قازاقستان باسشىسىن وزىنە ىڭعايلى ۋاقىتتا ساپارمەن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنا كەلۋگە شاقىردى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ شاقىرۋدى ريزاشىلىقپەن قابىل الدى. ساپاردىڭ مەرزىمدەرى ديپلوماتيالىق ارنالار ارقىلى كەلىسىلەتىن بولادى.

ايتا كەتەيىك، وسىعان دەيىن اقوردا رەزيدەنتسياسىندا قىرعىز پرەزيدەنتى سادىر جاپاروۆتى سالتاناتتى قارسى الۋ ءراسىمى ءوتتى. وسى ساپار قارساڭىندا قىرعىز باسشىسى «قازاقپارات» ح ا ا» ا ق باسقارما ءتوراعاسى اسقار ۋماروۆقا ەكسكليۋزيۆ سۇحبات بەرگەن بولاتىن.