قازاق قالاي العىس بىلدىرگەن؟

None
None
نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - قازاق - تابيعاتىنان جومارت، ءمارت حالىق. «جاقسى ءسوز - جارىم ىرىس» دەپ ءجىبى ءتۇزۋ ءسوز ايتۋعا مارتتىك تانىتقان.

1- ناۋرىز- العىس ايتۋ كۇنىنىڭ بەكىتىلگەنىنە دە كوپ ۋاقىت بولعان جوق. الايدا بۇل باستامانى حالىق ءبىر ادامداي قولداپ، ءىلىپ اكەتتى. مۇنى جاقسى ىرىمعا بالادىق. قازاق حالقى قالاي العىس بىلدىرگەن، مۇنى فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى گۇلدارحان سماعۇلوۆادان سۇراپ بىلدىك.

پروفەسسوردىڭ ايتۋىنشا، قازاق - كوڭىلگە قاراي بىلەتىن حالىق. سوندىقتان ىسىمەن بولسىن، سوزىمەن بولسىن وزگەنىڭ كوڭىلىن جايلاندىرۋعا بارىن سالعان. قازاقتىڭ العىس ايتا الۋىنىڭ ءوزى دە وسى كوڭىلدەن شىعادى.

«حالقىمىز «ادامنىڭ كۇنى - اداممەن« دەيدى. مۇندا ۇلكەن فيلوسوفيا جاتىر. قازاق اداممەن قارىم- قاتىناستى باستى ورىنعا قويادى. سوندىقتان ونىمەن تاتۋ، بەيبىت بولۋعا تىرىسادى. ال العىس ايتۋ مەن ريزاشىلىق ءبىلدىرۋ - اداممەن بايلانىس ورناتۋدىڭ ەڭ نەگىزگى جولى. ادام اداممەن ەمپاتيا بولعاندا عانا قاتىناس جاسايتىن پسيحولوگياسى بار. ال العىس - ەمپاتيانىڭ جارىققا شىعۋى»، - دەپ تۇسىندىرەدى پروفەسسور.

عالىمنىڭ ايتۋىنشا، قازاقتا ريزا بولۋ مەن ريزاشىلىق ءبىلدىرۋدىڭ جولدارى وتە كوپ. وعان تىلدەگى تىركەستەر مەن ماقال- ماتەلدەر دالەل. حالىقتىڭ تىلدىك قورىندا جاعىمدى كوڭىل- كۇي سىيلار تىركەس پەن تىلدىك بىرلىك كوپ بولعان سايىن - ول حالىقتىڭ مادەنيەتىندە دە ريزاشىلىققا دەگەن مەنتاليتەتتىڭ باسىم ەكەنىن بىلدىرەدى.

«ءبىر كۇن دامدەس بولعانعا قىرىق كۇن سالەم» دەيدى حالقىمىز. ياعني، ءبىر كورگەن، ازعانتاي عانا بىرگە ۋاقىت وتكىزگەن ادامنىڭ ءوزى ءقادىرلى ەكەنىن ايتادى. قازاق بىرەۋدىڭ ىسىنە، نە سوزىنە كوڭىلى تۇسسە، مىندەتتى تۇردە ريزاشىلىعىن بىلدىرەدى. «وركەنىڭ ءوسسىن»، «ءومىرىڭ ۇزاق بولسىن»، «كوسەگەڭ كوگەرسىن» دەپ جاتادى. پوەتيكالىق كۇيگە سالىپ، «كوڭىلىڭ كوكتە ءجۇزسىن» دەپ جاتامىز. بالاسىنىڭ ىسىنە، سوزىنە ريزا بولسا، جاي عانا «ءوي، جارايسىڭ» دەپ ارقاسىنان قاعۋىنىڭ ءوزى - العىس ايتۋ. كەيدە بىرەۋدىڭ كومەگى كوڭىلىنەن شىعىپ، تۇشىنىپ جاتسا، «بەرگەنىنەن جازباسىن» دەپ اعىنان جارىلادى. ءتىپتى كەيدە بىرەۋ سۇراعىنىن بەرمەي قويسا دا، «بەرمەسە دە، بەرگەنىنەن جازباسىن» دەپ سونىڭ وزىنە ريزالىق بىلدىرەدى. بۇل دەگەن - ۇلكەن مادەنيەت قوي«، - دەيدى عالىم.

قازاقتىڭ تاعى ءبىر جاقسى قاسيەتى - بىرەۋدىڭ ءىسى مەن ءسوزى ويىنان شىعىپ، كوڭىلى ءتۇسىپ جاتسا، ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ قانا قويماي، مارتتىك تانىتىپ سىيلىق جاساپ جىبەرەتىنى، قۇندى دۇنيەنى اتاپ جىبەرەتىن ادەتى بار. ات مىنگىزىپ، شاپان جاباتىن قاسيەتى دە وسى ريزاشىلىققا كەلىپ تىرەلەدى.

»ەستەلىك بولسىن، «كوزىندەي كورسىن»، «جولىڭا بايلادىم» دەپ قۇندى دۇنيەسىن بەرەدى. بۇل - دالا زاڭى، مارتتىك. ءبىر نارسە سىيلاپ جاتسا دا، «يگىلىگىڭە ۇستا»، «يگىلىگىڭە كي» دەپ جاتادى. مۇنىڭ ءوزى بەرگەن نارسەنىڭ ءوزىن شىن كوڭىلمەن، ريزالىقپەن بەرەتىنىن بىلدىرەدى«، - دەيدى پروفەسسور.

ريزاشىلىق - ادامنىڭ جاقسى قاسيەتى. العىس ايتا الۋدىڭ ءوزى - ونەر.

»كوڭىل كوڭىلدەن سۋ ىشەدى دەمەكشى، العىس ايتۋعا، ريزاشىلىق بىلدىرۋگە كوپ كوڭىل ءبولۋىمىز كەرەك. كوڭىلدەن ايامايىق. «ءبىر اتىم ناسىبايدان كوڭىلى قالاتىن» قازاقتىڭ ءبىر سوزگە بولا ات قۇيرىعىن كەسىسەتىن ادەتى بار. ادامنىڭ جادى جاقسى نارسەنى تەز ساقتايدى. سوندىقتان جۇرەكتەگى جاقسىلىق ساقتايىق دەسەك، العىس ايتۋدان شارشاماۋ كەرەك. قازىرگى جاستاردىڭ العىس ايتۋعا كوپ كوڭىل بولەتىنى بايقالادى. ءبىر- ءبىرىنىڭ ارقاسىنان قاعىپ، «ريزامىن» دەپ جاتادى. ءبىر- ءبىرىن قوناققا شاقىرىپ، «راقمەت شايىن»، «كوڭىل شايىن» بەرىتىنى تاعى بار. بۇل - ەسكى ءداستۇردى ساقتاپ قالۋدىڭ وزىندىك ءبىر فورماسى«، - دەپ ءسوزىن اياقتادى گۇلدارحان سماعۇلوۆا.

massaget.kz

سوڭعى جاڭالىقتار