الەمدە ەكولوگيالىق احۋال ۋشىعىپ تۇر

الدىن الا مالىمەت بويىنشا وقيعا 11-اقپاندا بولعان. داۋىل كەزىندە كەمەلەردىڭ بىرىنەن مازۋت توگىلىپ كەتكەن. بۇل ەل تاريحىنداعى ەڭ ءىرى ەكولوگيالىق اپات، دەيدى ماماندار. سوندىقتان ونىڭ سالدارى مەن زاردابىن جويۋعا ءبىراز جىل كەرەك. قازىر تازارتۋ جۇمىستارىنا ۆولونتەرلەر دا اتسالىسىپ جاتىر.

بينيامين نەتانياحۋ، يزرايل پرەمەر- ءمينيسترى:

- بارلىق كەمەلەر وتىن رەتىندە گازدى قولدانۋ كەرەك. ويتكەنى مۇناي ونىمدەرى قورشاعان ورتانى لاستايدى. ەگەر ءبىزدىڭ باستامامىزعا باسقا ەلدەر دە قوسىلسا، الداعى بىرنەشە جىل ىشىندە ايتارلىقتاي جەتىستىككە جەتەر ەدىك.

سەربياداعى وزەن- كولدەر تۇرمىستىق قالدىقتان كوز اشپاي تۇر. بۇل اتالعان ەل ءۇشىن جىلدار بويى جالعاسىپ كەلە جاتقان ماسەلە. قىس تۇسسە بولدى قوقىس ورىندارىن سۋ باسىپ، تۇرمىستىق قالدىقتار سۋعا كەتەدى. ءسويتىپ، ونىڭ ءبارى سۋ ەلەكتر ستانتسياسىنداعى بوگەتتىڭ تۇبىنە جينالىپ قالادى. ەكولوگتاردىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي جاعداي ەكوجۇيەگە وراسان زور زيان تيگىزىپ وتىر. سوندىقتان تابيعاتقا جانى اشيتىن ماماندار سۋدى قوقىستان تازارتۋ ءىسىن قولعا الىپتى. ءبىراق بۇل ءىس بىرنەشە اپتاعا سوزىلۋى مۇمكىن. ايتا كەتەيىك، ءدال وسىنداي پروبلەماعا سەربيادان بولەك چەرنوگوريا مەن بوسنيا ەلدەرى دە تاپ بولىپ وتىر.

سينيسا لاكوۆيچ، ەكوبەلسەندى:

- بۇل وتە كۇردەلى ماسەلە. كولدەگى بالىق سانى جىل سايىن ازايىپ بارادى. ويتكەنى سۋ ساپاسى تومەندەپ جاتىر. سوندىقتان وسى ءبىر پروبلەماعا باسا نازار اۋدارىپ، ونى شەشۋگە كىرىسۋىمىز قاجەت. ال كيپردەگى لارناكا تۇزدى كولىندە قىستاۋعا كەلگەن قوقيقازدار قىرىلىپ جاتىر. جىل سايىن جاڭبىرلى ماۋسىم باستالعاندا ۇشىپ كەلەتىن قۇستاردىڭ ءولىمى جەرگىلىكتى حالىقتى الاڭداتىپ وتىر. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، 100 گە جۋىق قوقيقازدىڭ قىرىلۋىنا سۋداعى قورعاسىن تۇيىرشىكتەرى سەبەپ بولعان. ال كولدە قورعاسىن قايدان پايدا بولدى دەگەن سۇراققا كەلەر بولساق، ول اڭشىلار اتقان وقتىڭ قالدىقتارى بولىپ شىقتى. قوقيقازدار ونى وزدەرى قورەكتەنەتىن مالتا تاسپەن شاتاستىرىپ، جەپ قوياتىن كورىنەدى. وسىعان بايلانىستى جەرگىلىكتى بەلسەندىلەر بيلىك وكىلدەرىن كولدەگى اڭشىلىققا تىيىم سالۋعا شاقىرىپ وتىر.

مارتين حەلليكار، ەكوبەلسەندى:

- كول ماڭىندا اڭشىلىققا رۇقسات ەتىلگەن. بۇل ۇلكەن پروبلەما. مۇنداي جاعدايدى براكونەرلەر دە ءوز پيعىلى ءۇشىن قولدانىپ قالۋعا تىرىسادى. سوندىقتان ءبىز وسى ايماقتا اڭشىلىققا رۇقسات ەتىلمەۋىن تالاپ ەتەمىز. تابيعات پەن قوعام اراسىنداعى پروبلەمالار بۇگىندە تەك جەكەلەگەن ەلدەردى عانا ەمەس، بۇكىل الەمدى الاڭداتادى.

ويتكەنى كۇن وتكەن سايىن تابيعاتتىڭ قادىرىن بىلمەي بارامىز. قامقورلىق ازايىپ، قيانات كوبەيگەن. وسىعان بايلانىستى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى انتونيۋ گۋتەرريش قورشاعان ورتانىڭ تازالىعىنا كوپ كوڭىل ءبولۋ كەرەك دەيدى. ونىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەتتەر قازبالى وتىننان باس تارتۋ ارقىلى اۋاعا كەتەتىن ۋلى زاتتاردى ازايتۋعا ءتيىس. سول سەبەپتى 2040 -جىلعا قاراي كومىردەن ءبىرجولاتا باس تارتىپ، ەكولوگيالىق تازا ەنەرگيا كوزدەرىنە كوشۋ مىندەتى تۇر.

www.24.kz