ءبىلىم سالاسىندا زاڭسىزدىق بەلەڭ الىپ تۇر

قازىرگى كەزدە قوعامدا قىزۋ تالقىعا تۇسكەن ماسەلەنىڭ ءبىرى دە وسى. سىبايلاستىق قاي سالانى جايلاسا دا، ونى جەگىقۇرتتاي تۇبىرىمەن جەپ تىناتىنى انىق.

ال «بارماق باستى، كوز قىستى» ارەكەت بولاشاق ۇرپاقتى تاربيەلەيتىن، قالىپتاستىراتىن ءبىلىم سالاسىندا ورىن الىپ جاتسا، تىپتەن سوراقى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم- جومارت توقايەۆ قوعامدا ءمۇعالىم مارتەبەسىن كوتەرۋ كەرەكتىگىن ايتىپ، ولارعا ءتيىستى جاعداي جاساۋدى تاپسىرعان ەدى. ءبىراق مەملەكەت تاراپىنان قانشا قولداۋ بولسا دا، جامبىل وڭىرىندەگى ءبىلىم سالاسىندا زاڭسىزدىق بەلەڭ الىپ تۇر.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا، زاڭعا قايشى ارەكەت كوپ. جالپى، وبلىس بويىنشا ءبىلىم سالاسىندا سەرپىندى ارەكەتتەن گورى، سىبايلاستىق باسىم بولۋدا. جۋىردا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس- قيمىل اگەنتتىگىنىڭ وبلىستىق دەپارتامەنتى «جامبىل - ادالدىق الاڭى» جوبالىق كەڭسەسىمەن بىرلەسىپ، ايماقتىڭ ءبىلىم سالاسىنداعى ءبىرقاتار زاڭسىزدىقتى انىقتاعان. مۇنداي جاعداي، اسىرەسە، اۋداندارداعى مەكتەپتەر مەن بالاباقشالاردا كوپ ورىن العان.

سوڭعى ەكى جىل ىشىندە، ياعني 2018-2020 -جىلدار ارالىعىندا ءبىلىم سالاسىندا 34 قىلمىستىق ءىس تىركەلىپتى. ماسەلەن، 2018 -جىلى جامبىل اۋدانى ءبىلىم بولىمىنە قاراستى ت. رىسقۇلوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ ديرەكتورىنا، جامبىل اۋداندىق ءبىلىم بولىمىنە قاراستى «نۇرشۋاق» بالاباقشاسىنىڭ مەڭگەرۋشىسىنە، اتالعان اۋداننىڭ قوستوبە اۋىلدىق وكرۋگى اپپاراتىنىڭ «جانسايا» بالاباقشاسىنىڭ مەڭگەرۋشىسىنە جانە بايزاق اۋداندىق ءبىلىم بولىمىنە قاراستى «جانسايا» بالاباقشاسىنىڭ مەڭگەرۋشىسىنە، اتالعان اۋدانداعى «داۋلەت» بالاباقشاسىنىڭ مەڭگەرۋشىسىنە قاتىستى قىلمىستىق ىستەر انىقتالعان.

ال 2019 -جىلى سىبايلاس جەمقورلىق سيپاتىنداعى 15 قىلمىس تىركەلگەن. اتالعان كەلەڭسىزدىكتەر ءوڭىردىڭ جۋالى، بايزاق، مويىنقۇم، ت. رىسقۇلوۆ جانە شۋ اۋداندارىنداعى ءبىرقاتار مەكتەپتەر مەن بالاباقشالاردا، سونداي- اق وزگە دە ءبىلىم بەرۋ نىساندارىندا ورىن العان.

بۇل جەردە اتالعان اۋداندارداعى ءبىرقاتار ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىڭ باسشىلارىمەن قاتار، كەيبىر مەكەمەلەردىڭ ەسەپشىلەرىنىڭ دە قاتىسى بولىپ وتىر ەكەن. سونىمەن قاتار بىلتىر وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنا قاراستى «مەكتەپ وليمپيادالارىن جانە مەكتەپتەن تىس ءىس- شارالاردى وتكىزۋ ورتالىعىنىڭ» ديرەكتورىنا، شۋ اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ بۇرىنعى باسشىسىنا جانە اتالعان ءبولىمنىڭ ءبىرقاتار ەسەپشىلەرىنە، جۋالى اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ باسشىسىنا، مەركى اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ باس مامانى - اۋداندىق قورعانشىلىق جانە قامقورشىلىق كەڭەسىنىڭ حاتشىسى سياقتى لاۋازىمدى تۇلعالارعا قاتىستى دا 14 قىلمىستىق ءىس تىركەلگەن.

«جوعارىداعى كورسەتىلگەن قىلمىستارعا تالداۋ جۇرگىزەتىن بولساق، ءبىلىم سالاسىندا ورىن العان سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستارىنىڭ ىشىندە جۇمىسقا قابىلداۋ ءۇشىن الىناتىن پارا، ودان كەيىنگى كەزەكتە مەملەكەتتىك ساتىپ الۋعا جانە قىزمەتكەرلەرگە ارتىق اقشا تولەۋگە بايلانىستى مەملەكەت قاراجاتىن جىمقىرۋ دەرەكتەرى ءبىرىنشى ورىندا تۇر. سونىمەن قاتار كەيبىر اۋداندىق ءبىلىم بولىمدەرىندە ءبىر جىلدىڭ ىشىندە سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستارىنىڭ ءارتۇرلى دەرەكتەرى بىرنەشە رەت تىركەلگەن. ياعني اۋداندىق ءبىلىم بولىمدەرىنە قاراستى بىرنەشە مەكەمە قىزمەتكەرلەرى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان. مۇنداي جاعدايدى، اسىرەسە، جۋالى جانە مويىنقۇم اۋداندارىنىڭ ءبىلىم بولىمدەرىنەن بايقاۋعا بولادى»، دەيدى «جامبىل - ادالدىق الاڭى» جوبالىق وفيسىنىڭ باسشىسى نازيما دارمەن قىزى.

سونىمەن قاتار جۇمىسقا ورنالاسۋ، اقشا جيناۋ ماسەلەلەرى بويىنشا دا تاراز قالاسىنداعى №32، №34، №43 جانە №53-مەكتەپتەردە ساۋالداما جۇرگىزىلگەن. اتالعان ءبىلىم وشاقتارىندا كەيبىر قىزمەتكەرلەر اقشا جيناۋ دەرەگى كەزدەسەتىنىن ايتسا، كەيبىرى ءىشىنارا، ال كەيبىرى مۇلدە كەزدەسپەيدى دەپ جاۋاپ بەرگەن. سول سياقتى ءبىرقاتار ءمۇعالىم جۇمىسقا ورنالاسۋ ءۇشىن اقشا بەرگەنىن ايتسا، ەندى كەيبىرى تانىس ارقىلى جۇمىسقا ورنالاسقانىن جەتكىزگەن. تاراز قالالىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ مالىمەتى بويىنشا سوڭعى 6 ايدا ءارتۇرلى ساناتتاعى 783 قىزمەتكەر قالا مەكتەپتەرىنە جۇمىسقا قابىلدانعان.

ءتارتىپ بويىنشا مەكتەپكە بوس ۆاكانتتىق ورىنعا قىزمەتكەر الۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە بوس ورىن تۋرالى حابارلاندىرۋ قاجەت ەكەن. ماسەلەن، قالاداعى №3-مەكتەپ سوڭعى جارتى جىل ۋاقىتتا 22 مۇعالىم، 6 تەحنيكالىق قىزمەتشى جانە 1 ەسەپشى لاۋازىمىنداعى ادامداردى جۇمىسقا قابىلداعان. الايدا اتالعان ءبىلىم وشاعى ەشقانداي ورىن بويىنشا حابارلاندىرۋ بەرمەگەن.

سونداي-اق №34-مەكتەپتە جالعان قىزمەتكەرلەر انىقتالعان. ياعني اتالعان ءبىلىم وشاعىندا ەلەكتريك قىزمەتىنە قابىلدانعان ازاماتتىڭ بۇدان بولەك ونەركاسىپتىك اۋقىمدا كۇن جانە جەل ەلەكتر ستانسالارىن جوندەۋمەن، تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋمەن ءارى پايدالانۋمەن اينالىساتىن ECAP Services Kazakhstan كومپانياسىندا 2015 -جىلدان بەرى ۆاحتالىق ادىسپەن جۇمىس ىستەيتىندىگى انىقتالعان.

ءبىراق ون بەس كۇن بويى جۇمىستا بولماعانىنا قاراماستان، قىزمەتكەردىڭ ۋاقىتتى ەسەپتەۋ تابەلىنە 7 ساعاتتىق جۇمىس ۋاقىتى تولىق دەپ كورسەتىلگەن. مەكتەپتىڭ ديرەكتورى مەن ەسەپ ءبولىمى 15 كۇن بويى جۋالى اۋدانىندا جۇمىستا بولعان ادامعا تولىق جالاقى تولەگەن. مۇنداي جاعداي بارلىق ايدا قايتالانىپ كەلگەن. سول سياقتى اتالعان مەكتەپتىڭ مەدبيكە جانە پسيحولوگ قىزمەتكەرلەرىن جۇمىسقا قابىلداعاندا دا وسىنداي جاعداي ورىن العان. الايدا مەدبيكەنىڭ تاراز قالالىق №6-ەمحانادا، ال پسيحولوگتىڭ وبلىس ورتالىعىنداعى «كارديوحيرۋرگيا جانە ترانسپلانتولوگيا عىلىمي- كلينيكالىق ورتالىعىندا» جۇمىس ىستەيتىندىگى انىقتالعان.

«كورسەتىلگەن فاكتىلەردىڭ بارلىعى قازىرگى تاڭدا مەكتەپ قابىرعاسىندا سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ ءورشىپ تۇرعانىن كورسەتەدى. وسىعان وراي وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنا انىقتالعان بارلىق فاكتىلەر بويىنشا ءتيىستى زەردەلەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، جاۋاپتى قىزمەتكەرلەرگە شارا قولدانۋدى ۇسىنامىز»، دەيدى نازيما دارمەن قىزى.

كەلتىرىلگەن دەرەكتەرگە زەر سالساق، وڭىردە ءبىلىم سالاسىن سىبايلاستىقتىڭ جايلاعانى كورىنەدى. مەملەكەتتىڭ مەكەمەسىن ءوز مەنشىگىندەي بيلەپ-توستەيتىن باسشىلار دا جەتەرلىك. قازىنا قارجىسىنا قول سالۋ، قوسىمشا جۇمىسى بار ادامداردى قىزمەتكە قابىلداپ، وعان تولىق ايلىق جازۋ جانە باسقا دا كەمشىلىكتەر قازىرگى كەزدە ءبىلىم سالاسىنىڭ كوكەيكەستى ماسەلەسىنە اينالىپ وتىر. مۇنى، ارينە، ءبىر كۇندە توقتاتۋ دا مۇمكىن ەمەس.

ءبىز اتالعان دەرەكتەردىڭ ءمان- جايىن ءبىلۋ ءۇشىن وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى گۇلنار حودجابەرگەنوۆامەن كەزدەسكەنىمىزدە، ول بۇل ماسەلە بويىنشا زەردەلەۋ جۇمىستارىنىڭ جۇرگىزىلىپ جاتقانىن ايتتى. سونداي-اق بوس ورىندار بويىنشا ەشقانداي حابارلاندىرۋ بەرمەي-اق 29 ادامدى جۇمىسقا قابىلداپ جىبەرگەن №3-مەكتەپ ديرەكتورىنا سوگىس بەرىلىپتى. ال وزگە مەكەمەلەردە جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ادامداردى جۇمىسقا العان №34-مەكتەپ ديرەكتورىنىڭ ماسەلەسى ءىستىڭ زاڭدىلىعىن تەكسەرۋ ءۇشىن پروكۋراتۋراعا جولداندى. سونىمەن قاتار ءوڭىردىڭ باس پەداگوگى ەگەر وبلىستاعى ءبىلىم وشاقتارىندا قانداي دا ءبىر زاڭسىزدىق ورىن السا، ونىڭ باسشىلارىنىڭ جازاسىز قالمايتىنىن جەتكىزدى.

«قوعامدا مەكتەپ ديرەكتورلارىنىڭ جۇمىسقا قابىلداۋ ءۇشىن اقشا سۇرايتىنى ءجيى ايتىلادى. ءبىراق اقشا بەرگەنى تۋرالى ناقتى بىزگە ەشكىم شاعىمدانعان جوق. ەگەر وسىنداي جاعداي ورىن الىپ، ديرەكتوردىڭ كىناسى دالەلدەنسە، ونى قىزمەتىنەن بوساتامىز. وزگە دە جاعدايلار بويىنشا شارالار قولدانىلادى»، دەيدى گ. حودجابەرگەنوۆا. ارينە، كىنالى باسشىلار ءتيىستى جازاسىن الار. ءبىرى سوگىس ارقالاپ، ءبىرى قىزمەتىنەن بوساتىلار.

ءبىراق تۇتاس ۇلتتىڭ بولاشاعىن تاربيەلەيتىن، وقىتاتىن ءبىلىم سالاسىنىڭ وزەگىندە جەمقورلىق دەيتىن جەگى قۇرت بولسا، بۇل دا قوعامنىڭ، ادامنىڭ دامۋىن تەجەيتىن كەسەلدىڭ ءبىرى بولا بەرمەك.

مەكتەپ ەشكىمنىڭ جەكەمەنشىگى ەمەس. ءبىلىم وشاعىنىڭ باسىندا وتىرعان ءار ادام تازا ءارى ءادىل جۇمىس ىستەۋگە مىندەتتى. ەگەر وسىنداي جاعدايلار قايتالانا بەرەتىن بولسا، سالاعا دەگەن سەنىمسىزدىك، ماماندىققا دەگەن قۇرمەتسىزدىك ارتۋى مۇمكىن. بۇل رەتتە مەملەكەت سەنىمىنە سەلكەۋ تۇسىرمەي، ۇرپاققا ءبىلىم بەرۋ مىندەتىن موينىنا العان ءاربىر ازاماتتىڭ ادال بولۋى ماڭىزدى دەر ەدىك.

جامبىل وبلىسى