قانداي ەلدەردە «كوۆيد-ءتولقۇجات» ەنگىزىلەدى

ماسەلەن، حالقىنىڭ 25 پروتسەنتىنە ەكپە سالدىرعان يزرايل ءتيىستى قۇجات ەنگىزۋ تۋرالى يدەيانى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ كوتەرگەن. ءبىراق دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى مەن تاعى بىرنەشە مەكەمە «كوۆيد- ءتولقۇجاتتىڭ» قاجەتى جوق دەپ وتىر.

«كوۆيد- ءتولقۇجات» دەگەنىمىز نە؟ ول ۆاكسينالاۋ تۋرالى انىقتامانى الماستىرۋى ءتيىس. قولىندا ءتيىستى قۇجاتى بار ادامنىڭ شەتەلگە شىعۋى جەڭىلدەپ، وزگە ەلدەن ورالعاندا كارانتيندە وتىرمايدى. جاقىن ارادا يرزايل بيلىگى تۇرعىندارعا «كوۆيد- ءتولقۇجات» بەرە باستايمىز دەپ وتىر. وعان قولجەتكىزۋ ءۇشىن ەل ازاماتتارى كروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكسينانىڭ ەكى دوزاسىن الۋى كەرەك. ەلدە ەكپە سالۋ جۇمىستارى قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. قازىر 9 ميلليوننان اسا حالىقتىڭ 25 پروتسەنتىنە ۆاكسينا سالىنعان. ءتىپتى ەكىنشى دوزاسىنىڭ ءوزىن ءجۇز مىڭداعان تۇرعىن الىپ ۇلگەرگەن. ەۆرەي مەملەكەتى حالىقارالىق تۋريزمدى قايتا جانداندىرۋ جوسپارىن دا ازىرلەپ قويعان.

بينيامين نەتانياحۋ، يزرايل پرەمەر- ءمينيسترى:

- ءبىز جاقىن ارادا «جاسىل ءتولقۇجات» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرامىز. سوندا قالىپتى ومىرگە قايتا ورالامىز. كاسىپورىنداردى اشىپ، ەكونوميكانى قايتا جانداندىرامىز. ءبىراق «كوۆيد- ءتولقۇجات» بار ەكەن دەپ، بوساڭسۋعا بولمايدى. ءبىز بۇرىنعىسىنشا ماسكا تاعىپ، قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاۋىمىز كەرەك.

«كوۆيد- ءتولقۇجات» ەنگىزۋ ماسەلەسىن ەۋرووداق ەلدەرى دە تالقىلاپ جاتىر. ماسەلەن، يسپانيا بيلىگى باستامانى قولدايتىنىن جەتكىزدى. ويتكەنى ەل ەكونوميكاسى تۋريزمگە تاۋەلدى. بىلتىر يسپانيانىڭ ساياحات سالاسى سوڭعى جارتى عاسىرداعى ەڭ اۋىر جىلعا تاپ بولدى. پيرەنەي تۇبەگىنە كەلگەن شەتەلدىك ساياحاتشىلار سانى 80 پروتسەنتكە ازايعان.

گرەكيا بيلىگى دە «كوۆيد- ءتولقۇجات» ەنگىزۋ باستاماسىن قولداپ وتىر. سەبەبى ەللادا ەلىندە دە تۋريزمنىڭ ەكونوميكاداعى ۇلەسى جوعارى. قولداۋشىلار قاتارىندا پولشا مەن دانيا دا بار. ەۋرووداقتاعى فرانسيا مەن رۋمىنيا بيلىگى كەرىسىنشە، بۇل يدەيانى قۇپتامايتىندارىن ايتقان. ەكپە سالدىرعان تۇرعىندارعا «كوۆيد-ءتولقۇجات» بەرۋ ماسەلەسىن كورشى رەسەيدە دە تالقىلاپ جاتىر. ماسكەۋ وبلىسىنىڭ باسشىلىعى سيفرلىق ءتولقۇجات ەنگىزەتىنىن ايتتى. ماسكەۋ وبلىسىنىڭ گۋبەرناتورى كوروناۆيرۋسقا قارسى ەكپە سالدىرعان ءوڭىر حالقىنا كيۋار كود بەرىلەتىنىن ايتادى. ول تۇرعىنداردىڭ موبيلدى تەلەفونىنا جىبەرىلەدى. ءبىراق بيلىك «كوۆيد- ءتولقۇجات» بويىنشا ناقتى ورتاق ۇستانىم جوق ەكەنىن ايتىپ وتىر. ماسەلەن، باشقۇرستان جانە ساحالين وبلىسىنىڭ بيلىگى ءتيىستى قۇجاتتى ەنگىزۋگە نيەتتى ەكەندەرىن جەتكىزگەن. ءتىپتى ونى العان تۇرعىندارعا ماسكا تاقپاي، ءتۇرلى مەكەمەدە جەڭىلدىك بەرىلەتىنىن مالىمدەگەن. قانداي دا ءبىر كاسىپورىننىڭ بۇكىل قىزمەتكەرى ەكپە سالدىرسا، وندا بۇل قاۋىپسىز جاسىل ايماق دەپ بەلگىلەنۋى مۇمكىن.

قۇجاتقا قارسى تاراپتار دا از ەمەس. ماسەلەن، فەدەراتسيا كەڭەسىنىڭ سپيكەرى ۆالەنتينا ماتۆيەنكو ونى قولدامايتىنىن جەتكىزدى. ايتۋىنشا، قۇجات يەسىنىڭ الەم ەلدەرىندە ەمىن- ەركىن قاتىناۋى تۋرالى ناقتى شەشىم ءالى جوق. چەليابى وبلىسىنىڭ گۋبەرناتورى دا قارسى ەكەنىن جەتكىزدى. ول ادامداردى اعزاسىنداعى انتيدەنەلەرگە قاراي ءبولىپ- جارمايمىز دەيدى. قارسى تاراپتار انتيدەنەلەر تۋرالى اقپارات دارىگەرلىك قۇپيا ەكەنىن العا تارتادى.

ءيا، كوۆيد- ءتولقۇجاتتارعا قارسى تاراپتار از ەمەس. قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارى بۇل ءالى ۆاكسينا الماعان ادامداردى كەمسىتەتىنىن العا تارتادى. ماسەلەن، جۇمىس بەرۋشىلەرگە كارانتين تالاپتارىن ساقتاۋدان گورى انتيدەنەلەرى جوق ادامدى جۇمىسقا الۋ الدەقايدا وڭاي بولادى دەيدى. باستاما ءتولقۇجاتتاردى قولدان جاساۋ دەرەكتەرىنىڭ ارتۋىنا اكەپ سوقىتۋى مۇمكىن دەگەن پىكىرلەر ايتىلدى. بۇل يدەيانى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى دا قۇپتاماي وتىر.

مەكەمە وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا، قازىر ەكپە بارىنە بىردەي جەتپەي جاتىر. ونىڭ ۇستىنە ۆاكسينالاۋدىڭ تيىمدىلىگىنە قاتىستى اقپارات ءالى دە جەتكىلىكسىز دەيدى.

الەم ەلدەرى مەن ءتۇرلى ۇيىم وكىلدەرى «كوۆيد- ءتولقۇجاتتى» تالقىلاپ جاتقاندا ا ق ش- تا «مايكروسوفت»، «وراكل» بىرلەستىگى باستاعان ءبىرقاتار كومپانيا ادامداردىڭ ىندەتكە قارسى ەگىلگەنىن تىركەيتىن جاڭا سيفرلىق جۇيە قۇرۋدى باستاپ كەتتى. بىرنەشە كومپانيا بىرلەسىپ قولعا العان جوبا «ۆاكسينالاۋدى تەكسەرەتىن باستاما» دەپ اتالادى. ماقسات - ازاماتتاردىڭ ەگىلگەنى جايلى اقپاراتتى جەدەل الۋعا جاعداي جاساۋ. جاڭا جۇيەگە سايكەس مالىمەتتەر ەلەكتروندىق ءامياندا ساقتالادى. سمارتفوندارى جوق ادامدار مالىمەتتەردى كيۋار كودپەن الا الادى.

www.24.kz