وزبەكستان بيلىگى ايتەكە ءبيدىڭ باسىنا زيارات ەتۋشىلەردى قازاقستاننان كوپتەپ تارتپاق

كوپشىلىك حالىق بىلەتىندەي، كىشى ءجۇزدىڭ باس ءبيى ناۋاي وبلىسىندا جەرلەنگەن. ناۋاي وبلىسىندا تاريحى تەرەڭ ءارى تالاي سىردى ىشىنە بۇگىپ جاتقان قاسيەتتى جەرلەر بارشىلىق. سول سەبەپتى بۇل وڭىرگە زيارات ەتىپ كەلەتىندەر كوپ. مىسالى، مىنا كەسەنەدە 16 - عاسىردا ياساۋي سوپىلىق وردەنىنىڭ باسشىسى، ورتالىق ازيادا تانىمال ءدىني ءارى ساياسي قايراتكەر بولعان قاسىم شەيح جەرلەنگەن.

مۋستافا يۋنۋسوۆ، قاسىم- شەيح مەشىتىنىڭ يمام- ءحاتيبى:

- قاسىم شەيح ماۋرەناحرداعى بيلىك ءۇشىن تالاس- تارتىس كەزىندە بىتىمگەرلىك ميسسياسىمەن بەلگىلى بولدى. ول وسى ەلدىڭ بولاشاق ءامىرشىسى ابدۋللا حان II- گە سامارقان، تاشكەنت جانە تۇركىستاننىڭ بىرىككەن اسكەرلەرىنە قارسى كۇرەستە كومەكتەستى. قاسىم شەيح قامالدىڭ قورعانىسىنا قاتىسىپ، حاننىڭ وتباسى مەن قىزمەتشىلەرىن بەكىنىستىڭ ىشىنە تىعىپ، ولاردى امان الىپ قالعان.

ناۋاي وبلىسىندا ۇلى جىبەك جولىنىڭ بويىندا جاتقان نۇراتا دەيتىن دە تاريحقا باي شاعىن قالا بار.

سايد فايزۋللو، «چاشما» مەموريالدى كەشەنىنىڭ قىزمەتكەرى:

- كونە داۋىردەگى گرەك تاريحشىسى گەرودوت «ماسساگەتتەر بۇل جەردە ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىنگى 440-430 -جىلدارى التىن قازعان» دەپ جازعان. ولار باعالى مەتالدى ءدال وسى نۇراتادا وندىرگەن ەكەن. سونىمەن بىرگە بۇل جەر ەجەلگى ماكەدونيانىڭ پاتشاسى ەسكەندىر زۇلقارنايىننىڭ ءبىر رەتتىك قىستاۋى بولعان دەسەدى.

وسى كونە شاھاردا قازاقتىڭ ءبىرتۋار ازاماتى ايتەكە ءبيدىڭ كەسەنەسى بار. 25 جاسىندا ءتورتقارا ەلىنە تورەلىك ەتسە، وردا بۇزار وتىزىندا كىشى جۇزگە توبە بي بولىپ توردە وتىرعان بابامىزدىڭ ماڭگىلىك مەكەنى وسىندا ەكەنى تاۋەلسىزدىكتىڭ اق تاڭى اتىپ، تاريحتىڭ اقتاڭداقتارى اشىلعان بەتتە بەلگىلى بولدى.

كىشى ءجۇزدىڭ توبە ءبيى ايتەكە ءبيدىڭ سۇيەگى تاپ وسىندا جاتقانى وسىدان شيرەك عاسىر بۇرىن بەلگىلى بولدى. ۇلى تۇلعانىڭ قورىمى وسىندا ەكەنى دالەلدەنگەن سوڭ، ءبىر توپ قازاق كاسىپكەرى مۇندا كەسەنە، مەشىت، مۋزەي مەن قوناق ءۇي سالىپ قويعان ەكەن. ءامىر تەمىر زامانىنداعى تەحنولوگيا بويىنشا سالىنعان كەسەنە 17-18 - عاسىرلاردى كوزگە ەلەستەدى.

ايتەكە ءبيدىڭ قاسىندا اۋليەلىگىمەن ايگىلى بولعان سەيىتقۇل باباسى دا جاتىر. كىشى ءجۇزدىڭ باس ءبيى اتالارى سالعان سارا جولمەن ءجۇرىپ، نۇراتا ولكەسىندەگى قازاقتارعا، سونىمەن بىرگە وزبەك، قاراقالپاق، تۇرىكمەن سىندى تۇركى حالىقتارىنا تۇگەل اقىل ايتار اعا بولعان دەيدى وزبەك اعايىن. بابامىزدىڭ قورىمىن قازاق عالىمدارىنا تاۋىپ بەرگەن دە جەرگىلىكتى تۇرعىندار.

شاۆكات يسمايلزادا، «چاشما» مەموريالدى كەشەنىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى:

- 1990 -جىلدارى مەن چاشما كەشەنىندە جۇمىس ىستەدىم. ول كەزدە ماعان قازاقستاننان جولداستارىم كەلدى. ولار مەنەن ايتەكە ءبيدىڭ جەرلەنگەن جەرىن بىلەسىڭ بە دەپ سۇرادى. سودان مەن بۇل ساۋالدى اۋىلدىڭ اقساقالىنا قويدىم. ال ەرگاش اتا بىزگە ايتەكە ءبيدىڭ قورىمىن بىردەن كورسەتتى. كەيىن عالىمدار ۇلى ءبيدىڭ سۇيەكتەرىن قازىپ الىپ، الماتىعا الىپ كەتتى. ارتىنشا ولار ايتەكە ءبيدىڭ ماڭگىلىك مەكەنى نۇراتادا ەكەنىن دالەلدەپ شىقتى.

قازىر وزبەك بيلىگى ايتەكە ءبيدىڭ باسىنا زيارات ەتكەن ادامداردىڭ سانىن كوبەيتۋگە نيەتتى. اسىرەسە، بۇل جەرگە قازاقستاندىقتاردى كوپتەپ تارتپاق. ول ءۇشىن ءبيدىڭ كەسەنەسىن زيارات- تۋريزمنىڭ ساپىنا قوسىپ وتىر.

www.24.kz