«اباي جولى» پارسى تىلىنە اۋدارىلىپ، كەيىن ەسكەرۋسىز قالعان - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ

«ۇلتتار ادەبيەتى» قازاقشا جۋرنالىنىڭ سەمينار-كەڭەسى بەيجىڭدە ءوتتى - قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)

«ۇلتتار ادەبيەتى» جۋرنالى ۇيىمداستىرعان 2020-جىلعى جازۋشى، اۋدارماشىلاردىڭ سەمينار-كەڭەسى وسى اپتادا بەيجىڭدە ءوتتى، دەپ حابارلايدى قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى».

بۇل سەمينار-كەڭەس ءتىلشى عالىمداردىڭ، تەرمينولوگ مامانداردىڭ قاتىسۋىمەن قازاق ءتىلىنىڭ اتاۋ-تەرميندەرىن ساراپتاۋ جيىنالىسىمەن باستالعان بولاتىن.

«ۇلتتار ادەبيەتى» جۋرنالى مەملەكەتتىك دارەجەدەگى ستاتۋسقا يە ادەبي باسىلىم. اتالعان جۋرنالدىڭ از ساندى ۇلت جازۋشىلارى مەن اۋدارماشىلارىن تاربيەلەۋ مەن ادەبيەتىن دامىتۋ، ۇلتتار ىنتىماعىن ساقتاۋ سەكىلدى ماڭىزدى مىندەتتەرى بار. CNR- دىڭ مالىمەتىنشە، باسىلىم جاقىن جىلداردان بەرى جىل سايىن وسىنداي سەمينار-كەڭەس وتكىزىپ كەلەدى. قازاق تىلىندەگى «ۇلتتار ادەبيەتىنىڭ» جارىق كورگەنىنە بيىل 8 جىل تولعان.

قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» - نىڭ دەرەگىنشە، سەمينار- كەڭەستە ارناۋلى تاقىرىپتاعى لەكسيالار وقىلعان. سونىمەن قاتار شىڭجاڭنان، بەيجىڭنەن كەلگەن ۇيعۇر، قازاق قالامگەرلەرى «ۇلتتار ادەبيەتى» جۋرنالىنا دەگەن كوزقاراسىن، باسىلىمنىڭ قازىرگى كوركەمدىك دەڭگەيى تۋرالى ءوز ويلارىن بولىسكەن.

«سەمينارعا قاتىسۋشى قازاق قالامگەرلەرى ورتالىق حالىق راديو ستانتسياسىنىڭ ديكتورى، اقىن، اۋدارماشى بالاپان راباتوۆتىڭ «كوركەم ادەبيەتتىڭ كوك جيەگى»، ساعدوللا سافيوللا ۇلىنىڭ «پوستمودەرنيزمنىڭ قازىرگى قازاق ادەبيەتىنە ىقپالى» قاتارلى اۋدارمانىڭ تۇيتكىلدى تۇستارى مەن ادەبيەتتىڭ ءتۇرلى اعىمدارى سالاسىنداعى قۇندى لەكسيالارىن تىڭدادى. جينالىس سوڭىندا قالامگەرلەر جالپى قازاق ادەبيەتىنىڭ دامۋى مەن بولاشاعى تۋرالى ءوز كوزقاراستارىن ايتتى»، دەپ تۇيىندەيدى قىتايلىق ب ا ق.

«اباي جولى» 23 جىل بۇرىن پارسى تىلىنە اۋدارىلىپ، كەيىن ەسكەرۋسىز قالعان - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى

«اباي جولى» رومان- ەپوپەياسى 1997-جىلى م. اۋەزوۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي يراننىڭ مادەنيەت جانە يسلامدىق باعدار مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن اۋدارىلعان، دەپ حابارلايدى rarstoday.

اتالعان ب ا ق- تىڭ اقپاراتىنا سۇيەنسەك، يراندا سەيىت مۇحاممەد حاتامي ەل باسقارعان كەزدە (1997-2005 ج .ج) «وركەنيەتتەر ديالوگى» (Dialogue Among Civilizations) اتتى ساياسي- ديپلوماتيالىق دوكترينا قابىلدانىپ، حالىقارالىق قاتىناستا قولدانىلا باستادى.

يران مەن قازاقستاننىڭ قارىم-قاتىناسى بارلىق سالالاردا قارقىندى دامۋ ۇستىندە ەدى. يراننىڭ مادەنيەت جانە يسلامدىق باعدار مينيسترلىگى وسى دوكترينانى نەگىزگە الا وتىرىپ، قازاقستانمەن ادەبيەت سالاسىنداعى ارىپتەستىگىن دامىتۋ ماقساتىندا وسى ۆەدومستۆو قىزمەتكەرى نازلى اسقارزادە حانىمعا مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» رومانىن ورىس تىلىنەن پارسى تىلىنە اۋدارۋعا تاپسىرما بەرگەن.

«اۋدارماشى نازلى اسقارزادە - يراننىڭ گيليان وبلىسىنداعى استارا قالاسى ايەلدەرى اراسىنان شىققان العاشقى جازۋشى ءارى اۋدارماشى. ول 1942-جىلى استارا قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. بالالىق شاعى كەڭەس وداعىندا وتكەن. ازىربايجاندا ۋنيۆەرسيتەتتى «ادەبيەت جانە اۋدارما ءىسى» مامانداندىعى بويىنشا بىتىرگەن. ول ەلگە قايتىپ ورالعاننان كەيىن الدىمەن يسفاحاننىڭ «زۋباھان» تەمىر بالقىتۋ كومپانياسىندا ورىس تىلىنەن ساباق بەرگەن. كەيىن يراننىڭ مادەنيەت جانە يسلامدىق باعدار مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز جانە شەتەلدىك اقپارات قۇرالدارى دەپارتامەنتىندەگى ورىس ءبولىمىنىڭ جاۋاپتى باسشىسى ءارى اۋدارماشى بولىپ قىزمەت اتقارىپ، سول جەردەن زەينەتكە شىققان.

بۇگىندە اۋدارمامەن اينالىسىپ كەلە جاتقانىنا 45 جىل بولدى. ساياسات، قوعام، ءدىن، ادەبيەت، ونەر مەن پسيحولوگيا سالالارىندا 40 تان اسا كىتاپ اۋدارعان. سونىڭ ىشىندە كورنەكتى قازاق جازۋشىسى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» رومانى، پاكىستاندىق جازۋشىسى شوۋكات سەدديقيدىڭ «رازيا بەگىم» اتتى رومانى، ءازىربايجان جازۋشىسى قالام مۇحاممەدوۆتىڭ «بارديا» اتتى كىتابى مەن ورىس جازۋشىسى فەدور دوستويەۆسكيدىڭ «ويىنشى» اتتى رومانى، ۆارلام شالاموۆتىڭ «كولىما اڭگىمەلەرى» اتتى 6 تومدىق كىتابى، ولگا پەتروچۋكتىڭ «ۆان گوگ ناقىشتارى» اتتى كىتابى، سۆەتلانا الەكسيەۆيچتىڭ «چەرنوبىل داۋىسى» اتتى كىتابى جانە ت. ب. ەڭبەكتەردى پارسى تىلىنە اۋدارىپ، باسىپ شىعاردى»، دەپ جازادى «فارس» اقپارات اگەنتتىگى.

نازلى حانىمنىڭ ايتۋىنشا، تاپسىرمامەن اۋدارىلعان اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» رومانى وزىنە قاتتى ۇناعان. 1600 بەتتىك كىتاپتى اۋدارۋعا ءبىر جىل ۋاقىتى كەتكەن. الايدا، وكىنىشتىسى، 23 جىلدان بەرى پارىس تىلىنە اۋدارىلعان «اباي جولى» قايتا باسىلىپ شىقپاعان. نازلى اسقارزادە حانىم باسقا ءبىر باسپا اتالعان روماننىڭ اتىن «قازاقتار» دەپ وزگەرتىپ، يرانداعى ءدىني قاعيداتتارعا سايكەس ءماتىندى ازداپ قىسقارتىپ، باسىپ شىققانىن ايتادى. ءبىراق، اۋدارماشى حانىم بۇل نۇسقانى جاقتىرماي، «روماننىڭ اتاۋىن وزگەرتپەۋ كەرەك ەدى»، دەگەن پىكىردە ەكەنىن جەتكىزدى.

«پارسى تىلىندەگى «اباي جولى» رومانىنىڭ نۇسقاسى ءوز كەزىندە ءبىر رەت باسىلعاننان كەيىن ەسكەرىلمەي قالعان. ونىڭ بۇلايشا نازاردان تىس قالۋىنا عالامتوردىڭ اسا دامي قويماعان ۋاقىتى بولعاندىعى دا سەبەپ بولۋى مۇمكىن. بيىل ابايدىڭ 175 جىلدىعىن تويلاپ جاتقان قازاقستان ابايدى الەمگە، سونىڭ ىشىندە يران حالقىنا تانىستىرۋ ماقساتىندا مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» رومانىنىڭ پارسى تىلىندەگى نۇسقاسىن قايتا باستىرىپ، تانىستىرىلىمىن وتكىزسە، يگى بولار ەدى»، دەپ تۇيىندەيدى يراندىق ب ا ق.

قازاقستان ۇكىمەتى يراندى ەلەكتروندى ۆيزا بەرەتىن ەلدەر تىزىمىنە قوستى - parstoday.com

تەھراندا يران مەن قازاقستاننىڭ ورتاق كونسۋلدىق كوميسسياسىنىڭ 9-وتىرىسى ءوتتى، دەپ مالىمدەيدى «فارس» اقپارات اگەنتتىگى.

اتالعان ب ا ق- تىڭ جازۋىنشا، سارسەنبى كۇنى يران س ءى م- ءنىڭ كونسۋلدىق قىزمەت دەپارتامەنتىنىڭ باس ديرەكتورى ماحمۇد اديب پەن قازاقستان س ءى م- ءنىڭ كونسۋلدىق قىزمەت دەپارتامەنتىنىڭ باس ديرەكتورى باۋىرجان اقاتايەۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن وسى وتىرىستا تاراپتار ىسكەرلىك، تۋريستىك جانە ديپلوماتتىق ۆيزالار بەرۋدى جەڭىلدەتۋ، ەكى ەل ازاماتتارىنا كونسۋلدىق قولداۋ كورسەتۋ، ۇيىمداستىرىلعان قىلمىستار مەن ەسىرتكى زاتتارى كونترابانداسىمەن كۇرەسۋ، سوت ىستەرى جونىندە ارىپتەستىك جاساۋعا قاتىستى كەلىسىمدەرمەن الماسۋعا ۋاعدالاسقان.

«قازاقستان ۇكىمەتى رەسمي تۇردە يراندى ەلەكتروندى ۆيزا بەرەتىن ەلدەر تىزىمىنە قوستى. كوروناۆيرۋسقا قاتىستى شەكتەۋلەر اياقتالعاننان كەيىن يران ازاماتتارى قازاقستانعا بارۋ ءۇشىن ەلەكتروندى ۆيزا نەمەسە ەلگە كىرەبەرىس اۋەجايدا ۆيزا الا الاتىن بولادى»، - دەپ جازادى parstoday.com.

وزبەكستاندا اۆتوكولىكتى 16 جاستان باستاپ باسقارۋ قۇقىعى ۇسىنىلدى - «ءو ز ا» اقپارات اگەنتتىگى

وزبەكستاندا 16 جاسقا تولعان ازاماتتارعا كولىك قۇرالدارىن باسقارۋعا رۇقسات بەرۋ تۋرالى پەتيتسيا جاريالاندى، دەپ حابارلايدى «ءو ز ا».

اتالعان ب ا ق- تىڭ دەرەگىنشە، بالالاردىڭ وسى جاسىنان باستاپ كولىك جۇرگىزۋى قىلمىستىڭ ازايۋىنا دا سەبەپ بولادى ەكەن.

«وزبەكستاندا 16 جاستان باستاپ اۆتوكولىك جۇرگىزۋگە رۇقسات بەرۋ كەرەك. شەت مەملەكەتتەردىڭ كوپشىلىگىندە كولىك جۇرگىزۋگە ون التى جاستان باستاپ رۇقسات ەتىلەدى. بۇل جاعداي مەكتەپتىڭ جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىن جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ەگەر ءبىز وقۋشىلاردى جۇمىسپەن قامتىلۋىن قامتاماسىز ەتسەك، ولاردىڭ اراسىنداعى قىلمىستىڭ ازايۋىنا دا قول جەتكىزەمىز. وسى جاعدايلاردى ەسكەرە وزبەكستاندا 16 جاستان باستاپ اۆتوكولىك باسقارۋ قۇقىعىن بەرۋدى ۇسىنامىز»، - دەپ جازادى «ءو ز ا» اقپارات اگەنتتىگى.

اتاۋلى پەتيتسيانىڭ اياقتالۋىنا 85 كۇن بار. ءبىراق قازىرگى كەزدە بۇل ۇسىنىسقا قولداۋ بىلدىرگەندەر قاتارى 1 مىڭنان اسقان. ال، 723 ءى بۇل ۇسىنىسقا قارسى شىققان كورىنەدى.

ميلليونداعان جىلدىق تاريحقا يە مامونت سۇيەگى تابىلدى - TRT

دەنيزلي قالاسىنان ميلليونداعان جىلدىق تاريحى بار سۇيەك قالدىقتارى تابىلدى، دەپ جازادى تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى.

TRT اقپارات كوزىنىڭ كەلتىرگەن دەرەگىنە سۇيەنسەك، تۇركيانىڭ باتىسىندا دەنيزلي قالاسىندا جۇرگىزىلگەن جەر قاباتى زەرتتەۋلەرىندە شامامەن 1,2 مەن 9 ميلليون جىل ارالىعىندا ءومىر سۇرگەنى انىقتالعان جانۋاردىڭ سەگىز تۇرىنە تيەسىلى سۇيەكتەر تابىلعان. ونىڭ ىشىندە مامونتتار مەن ءمۇيىزتۇمسىقتار دا بار.

عالىمدار سۇيەكتەرى 2002-جىلى دەنيزليدە تابىلعان انادولىنىڭ ەڭ كونە ادامىمەن بىردەي كەزەڭگە نەگىزدەلگەن جانۋارلاردىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناستىق تۇرعىدان ماڭىزدى ەكەنىنە نازار اۋداردى.

«دەنيزليدە 2017-جىلدان بەرى جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەر بارىسىندا كوپتەگەن جانۋاردىڭ سۇيەك قالدىعى تابىلدى. سوڭعى تابىلعاندار اراسىنداعى مامونتقا تيەسىلى تابىلعان استىڭعى جاق سۇيەگى مۇز داۋىرىندە مامونتتاردىڭ دەنيزلي وڭىرىندە ءومىر سۇرگەندىگىن دالەلدەيدى. مامونت سۇيەكتەرىن زەرتتەيتىن ساراپشىلار ەۋروپادا دا مۇنداي جاقسى ساقتالعان استىڭعى جاق سۇيەگى تابىلماعاندىعىن، وسى تۇرعىدان ماڭىزدى جاڭالىق اشىلعانىن ايتۋدا»، دەپ جازدى تۇركيالىق ب ا ق.

قازاقستان مەن موڭعوليا اراسىنداعى زەينەتاقى تۋرالى كەلىسىم جونىندە كونفەرەنتسيا ءوتتى - Kaznews

قازاقستان- موڭعوليا ساۋدا-ەكونوميكالىق، عىلىمي-تەحنيكالىق جانە مادەنيەت سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ۇكىمەتارالىق كوميسسيانىڭ 7-ءماجىلىسىنىڭ حاتتاماسىن ورىنداۋ ماقساتىندا، بيىلعى 19- قازاندا قازاقستان مەن موڭعوليا اراسىندا زەينەتاقى تۋرالى كەلىسىمدى جاساسۋ جونىندەگى ساراپشىلار توبىنىڭ 5- ءماجىلىسى ءوتتى، دەپ حابارلايدى موڭعوليالىق Kaznews اقپاراتتىق پورتالى.

اتالعان ب ا ق- تىڭ جازۋىنشا، بۇل بەينەكونفەرەنتسيا ق ر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى ب. نۇرىمبەتوۆ پەن موڭعوليانىڭ ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى ا. اريۋنزاياانىڭ ءوزارا قۇتتىقتاۋ سوزدەرىمەن باستالعان.

ب. نۇرىمبەتوۆ وسى كەلىسىمنىڭ ەكى ەلدىڭ ازاماتتارىن الەۋمەتتىك قورعاۋمەن قامتاماسىز ەتۋدە ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن اتاپ وتكەن. ا. اريۋنزاياا ءوز كەزەگىندە، موڭعوليا ازاماتتارىنىڭ الەۋمەتتىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ، الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىن جاڭارتۋ، قارتتارعا بازالىق زەينەتاقى بەرۋ جانە كوپ دەڭگەيلى زەينەتاقى جۇيەسىنە كوشۋ ساياساتى ازىرلەنىپ، موڭعوليا پارلامەنتىنىڭ 2020-جىلى كۇزگى سەسسيادا تالقىلاۋعا ۇسىنىلاتىنىن مالىمدەگەن.

«تاراپتاردىڭ ساراپشىلارى اتالعان قۇجاتتىڭ ءاربىر تارماعى بويىنشا تالقىلاۋ جۇرگىزدى، كوپتەگەن باپتاردىڭ ءماتىنىن ءوزارا كەلىسىپ رەتتەدى. كەلەسى ونلاين تۇرىندەگى كەزدەسۋدى ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ جەلتوقساننىڭ 1-جارتىسىندا وتكىزۋ جونىندەگى ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزىلدى»، دەپ تۇيىندەيدى موڭعليالىق ب ا ق.

اۆتور: بەيسەن سۇلتان