ەلوردادا «ۇلى دالانىڭ ۇلتارالىق ءتىلى» اتتى رەسپۋبليكالىق فورۋم باستالدى

«بۇگىنگى جيىندى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءتوراعاسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «قازاق ءتىلى بارشانى بىرىكتىرەتىن، جاستاردى جاقىنداستىراتىن تاتۋلىق تىلىنە اينالۋعا ءتيىس» دەگەن سوزىمەن باستاعىم كەلىپ وتىر.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ بىلتىرعى جىلى حالىققا ارناعان جولداۋىندا «قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل رەتىندەگى ءرولى كۇشەيىپ، ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە اينالاتىن كەزەڭى كەلەدى دەپ ەسەپتەيمىن» دەي كەلە، مەملەكەتتىك ءتىل مۇنداي دارەجەگە جەتۋ ءۇشىن ءبارىمىز داڭعازا جاساماي، جۇمىلا جۇمىس جۇرگىزۋىمىز كەرەكتىگىن قاداپ ايتتى. وسى تاپسىرمالاردى جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋعا ارنالعان «ۇلى دالانىڭ ۇلتارالىق ءتىلى» رەسپۋبليكالىق فورۋمىن تۇراقتى ۇيىمداستىرىپ كەلەدى»، - دەدى جيىندى اشقان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى - حاتشىلىق مەڭگەرۋشىسى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، بىلتىر نۇر-سۇلتان قالاسىندا وتكەن العاشقى فورۋمعا بارلىق وبلىستان قازاق ءتىلىن جاتىق بىلەتىن، كۇندەلىكتى تۇرمىستا قولدانىپ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ دامۋىنا وزىندىك ۇلەس قوسىپ جۇرگەن جۇزدەن استام دەلەگاتسيا كەلگەن.

« 130 دان استام ۇلت جاستارىنىڭ اراسىندا قازاق ءتىلىن جەتىك مەڭگەرگەندەردىڭ كوپتىگىنە كوز جەتكىزدىك. ءتىل فورۋمى سوڭىنان «ۇلى دالانىڭ ۇلتارالىق ءتىلى» چەللەندجى باستالىپ، الماتى قالاسى جانە جامبىل، تۇركىستان، قىزىلوردا، قاراعاندى وبلىستارىندا جالعاسىن تاۋىپ، ەپيدەميا جاعدايىندا قالعان ايماقتاردا ونلاين فورماتتا جۇزەگە استى»، - دەيدى ول.

سونداي-اق، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى اباي مەرەيتويى اياسىندا ءبىرقاتار شارالار ۇيىمداستىرىپ، وعان ەتنوس وكىلدەرى جاپپاي ۇلەس قوسقان بولاتىن.

«وتكەن جىلى حاكىم ابايدىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي پرەزيدەنت قولداعان اقىن ولەڭدەرىن وقۋ چەللەندجىنە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنان جۇزدەن استام ۇلت وكىلدەرى قاتىسىپ، قولداۋ بىلدىرگەن ەدى. بيىلعى اباي كۇنى جانە اقىن مەرەيتويىنا وراي اسسامبلەيا رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە ونلاين پوەزيا فەستيۆالىن ۇيىمداستىردى. ناتيجەسىندە 1000 عا جۋىق ەتنوس وكىلى قاتىسىپ، اباي ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرىن وقىپ، اندەرىن شىرقاپ، ءوز وتانىنىڭ ناعىز پاتريوتتارى ەكەنىن دالەلدەپ شىقتى. «الەمدى ايالاعان ءسوز» دەگەن اتپەن ءتۇرلى ەتنوس وكىلدەرىنىڭ اباي شىعارماشىلىعىنا ارنالعان ماقالالار توپتاماسى جارىق كوردى. بۇگىنگى كەزدەسۋگە نۇر- سۇلتان قالاسىمەن ىرگەلەس جاتقان وبلىستاردان مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن 8 ەتنوس وكىلى قاتىسىپ وتىر. ولاردىڭ اراسىندا ورىس، ارميان، ۋكراين، مولداۆان، شەشەن ۇلتىنىڭ جاستارى بار. اڭگىمە جەلىسى تەك قانا مەملەكەتتىك تىلدە ءوربيدى. وسى ورايدا 130 دان استام ۇلتتىڭ باسىن قوسىپ وتىرعان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جوعارىدا جۇكتەلگەن تاپسىرمالاردىڭ قانداي دارەجەدە ورىندالىپ جاتقانىن، ءتۇرلى ەتنوس وكىلدەرىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى ءىس جۇزىندە قانشالىقتى مەڭگەرگەنىن ناقتى دالەلمەن كورسەتۋدى ماقسات ەتىپ وتىر»، - دەيدى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ.

ول ەرتەڭ الماتى قالاسىندا فورۋمدا كوتەرىلىپ جۇرگەن ءتىل پروبلەمالارىنىڭ ماڭىزدىلىعى مەن اۋقىمىن ەسكەرە كەلە، «ۇلى دالانىڭ ۇلتارالىق ءتىلى» I رەسپۋبليكالىق ءتىل كونگرەسىن وتەتىنىن ايتتى. وندا وڭتۇستىك ايماقتاردا تۇراتىن ونعا جۋىق ەتنوس جاستارى جينالماق. ال بۇگىنگى فورۋم بارىسىندا نەگىزگى ەكى ماسەلەنى كوتەرىلمەك. ءبىرىنشى، 30 جىلدا ءتىل ۇيرەنۋگە نە كەدەرگى؟ ەكىنشى، قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋ جولدارى قانداي؟

«قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ سەسسياسىندا سويلەگەن سوزىندە قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ: «كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ وزەگى - ونىڭ بىرەگەي مەملەكەتتىك ءتىلى. بۇگىن مەن قازاق ءتىلىن مەڭگەرىپ، وقىپ جۇرگەندەرگە شىنايى العىسىمدى بىلدىرگىم كەلەدى. ءوز بالالارىن وتانىنىڭ مەملەكەتتىك تىلىندە وقىتىپ، قازاق ءتىلىن ءبىلۋى ءۇشىن بالاباقشالارعا بەرىپ جاتقان اتا- انالارعا دا العىسىم شەكسىز. بۇل ءبىزدىڭ بىرەگەي ازاماتتىعىمىزدى بىلدىرەدى» دەگەن بولاتىن. وسى ورايدا مەن دە ءوز اتىمنان مەملەكەتتىك ءتىلدى ءوز انا تىلىندەي مەڭگەرگەن سىزدەرگە جانە جالپى ەلدەگى ازاماتتارعا شىنايى ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن»، - دەپ اتاپ ءوتتى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ .

ايتا كەتسەك، القالى جيىنعا ق ر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ وكىلدەرى، فيلولوگيا مەن لينگۆيستيكا سالاسىنىڭ ساراپشىلارى، ءتىل جاناشىرلارى، ق ح ا مۇشەلەرى مەن جاستار ۇيىمدارى قاتىسۋدا. ءىس-شارا بارىسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن وزگە ۇلت وكىلدەرى ءتىل ۇيرەنۋ تاجىريبەسىمەن ءبولىسىپ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىلۋ اياسىن كەڭەيتۋ جولدارى تۋرالى ءوز ۇسىنىستارىن ورتاعا سالادى.