دارحان قىدىرالى: قوعامدا بالانىڭ پسيحولوگياسىن جەمقورلىققا جەتەلەيتىن جاعدايلار بار

«جالپى بىزدە ساياسي قىزمەتكەرلەر كوبىنەسە ماكياۆەلليدى وقىپ، ۇلگى تۇتادى. ال «ماكياۆەللي بيلىككە جەتۋ ءۇشىن قانداي بولماسىن قادامعا بارۋعا بولادى» دەيدى. مەنىڭشە، جەمقورلىقتىڭ ءبىر كۇشى سوندا جاتىر. سەبەبى قياناتپەن، الداپ- ارباۋمەن بيلىككە نەمەسە ۇلكەن جەتىستىككە جەتۋگە بولادى دەگەندى وقىپ وسكەن جاستار، ارينە، ونداي قادامعا بارادى. ال ەندى ءبىزدىڭ قوعامدا بىلىمگە تولى كىتاپتىڭ كوپ جازىلعانىن بىلەسىز. سونىڭ ءبىرى ءال- فارابي بابامىزدىڭ وسىدان مىڭ جىل بۇرىن جازىلعان «قايىرىمدى قالا تۇرعىندارى» كىتابى. سونىمەن بىرگە ءجۇسىپ بالاسۇعۇننىڭ «قۇتتى بىلىك» كىتابىندا دا مەملەكەتتىك قىزمەتكەردىڭ، پاتشانىڭ، ءۋازىردىڭ قانداي بولۋى كەرەكتىگى جازىلعان. اباي «قۇتتى بىلىكتى» وقىعان. سوندىقتان ونىڭ «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» دەگەن ولەڭىندە ايتىلعانىنداي جەمقورلىقتىڭ ءبىر ۇشى قاناعاتسىزدىقتا، راقىمسىزدىق پەن ىنساپسىزدىقتا جاتىر»، - دەدى دارحان قىدىرالى «AntikorLive» جوباسىندا.

باسىلىم باسشىسىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، اباي ار ماسەلەسىن كوتەرىپ، ادام بويىنداعى ۇنامسىز قىلىقتار مەن مىنەزدەردى ايىپتاعان.

«ودان بولەك تە وتە كوپ ساياساتنامالار جازىلعان. مىسالى سالجۇق مەملەكەتىنىڭ ۇلكەن ءۋازىرى نيزام ءال- مۇلىكتىڭ، ناۋايدىڭ ەڭبەكتەرى بولسىن بيلىك يەلەرىنىڭ پاراساتتىلىعى تۋرالى جازىلادى. ودان كەيىنگى ەڭبەكتەرىنىڭ قاي- قايسىسىن الساق تا مۇسىلمان، شىعىس الەمىندەگى بيلىكتە ادىلەت باستى ورىندا تۇرادى. مىسالى «قۇتتى بىلىك» ىلىمىندە ءۇش كەيىپكەر بار. ولار: اقىل، قاناعات پەن ادىلەت. «ادىلەت- شاپقات كىمدە بار» دەيدى مىسالى اباي. شاپقات دەگەنىمىز - مەيىرىم. ادىلەتتىلىك سول شاپقاتتى تۋعىزادى. ابايدىڭ ودان بولەك «اقىل، قايرات، جۇرەكتى بىردەي ۇستا» دەگەن ءسوزى بار. «نۇرلى اقىل، ىستىق قايرات، جىلى جۇرەك» دەپ تولعايدى. جۇرەك وسى ادىلەتتىلىكتىڭ، قايىرىمدىلىقتىڭ ۇياسى ەسەپتەلەدى. سوندىقتان مەملەكەتتىك قىزمەتكەر تەك اقىلدى نەمەسە بىلىكتى ەمەس، ۇلكەن جۇرەكتىڭ يەسى دە بولۋى كەرەك»، - دەدى ول.

دارحان قىدىرالى ار ءىلىمىن تەرەڭ يگەرگەن پاراسات يەسى ەشقاشان قياناتقا، ادىلەتسىزدىككە بارمايتىنىن، بىرەۋدىڭ الا ءجىبىن اتتاماق تۇگىلى وعان جول بەرمەيتىنىن اتاپ ءوتتى.

«جەمقورلىقتىڭ ءوزىن ءناپسىنى جەڭە الماۋمەن بايلانىستىرۋعا بولادى. ادامنىڭ ءوزىن يگەرمەۋى. جەمقورلىق ۇيات كاتەگورياسى عانا ەمەس، ءبىر جاعى ول ادامنىڭ ادامشىلىعىن كورسەتەدى. ياعني ول ادامنىڭ قۇنى العان زاتىمەن ولشەنەدى. ءبىر جاعى ول العان ادامدى دا قورلايدى. ويتكەنى ونىڭ قۇنى - سول. شىن مانىندە اسىل ادام اينىماس دەيدى. اينىمايتىن تولىق ادامدىققا قادام باسقان كىسى ەشتەڭەگە ساتىلمايدى. ونداي ادامداردىڭ قوعامداعى ورنى ەرەكشە بولادى. بىزدە كەزىندە تاربيەنى كوزى وسى بولعان»، - دەدى باسىلىم باسشىسى.

دارحان قىدىرالى بۇرىن اتا- بابالارىمىز «الا ءجىپتى اتتاما» دەپ ۇرپاعىن ىزگىلىككە ۇيرەتسە، بۇگىنگى زاماندا جەمقورلىق بالاباقشادان باستالاتىنىن ايتادى. سەبەبى قازىر كەي ادام بالاباقشاعا بالاسىن ورنالاستىرۋ ءۇشىن «الاتىن» ادام ىزدەيدى. كەيبىرى بالاباقشاداعى ءوز بالاسىنا جاقسى قاراۋى ءۇشىن تاربيەشىلەرىنە ازىن- اۋلاق سىيلىق اپارىپ بەرىپ تۇرادى.

«ونى پارا دەپ ەسەپتەمەيدى. ءبىراق قىلمىستىڭ ۇلكەن- كىشىسى جوق. ۇرلىقتا دا سولاي. كىشكەنتاي سىيلىق بەرگەن ادام ۇلكەن سىيلىق بەرۋگە دە، الۋعا دا بارادى دەگەن ءسوز. مەكتەپتگى بالاسى ءۇشىن كەيبىرەۋ مۇعالىمگە قىسىم جاساپ جاتادى. وسىنىڭ ءبارى بالانىڭ پسيحولوگياسىن جەمقورلىققا جەتەلەيدى. ويتكەنى ول دا ءوزى قۇرالپى بالانىڭ ءجون- جوسىقسىز العىس حات الىپ، وليمپيادالارعا بارىپ جاتقانىن كورەدى. ونداي بالا ومىردەگى قياناتتى سەزىنەدى. دەمەك «مەن دە ماقتاۋ الۋ ءۇشىن وسىلاي جاساۋىم كەرەك» دەپ ويلايدى. ءبىراق پارا ارقىلى العا جەتەلەگىسى كەلگەن اتا- انا بالاسىنا قيانات جاساپ جاتقانىن بىلمەيدى. سەبەبى بۇل جەردە ادالدىق پرينتسيپى بۇزىلىپ وتىر»، - دەدى دارحان قىدىرالى.

اۆتور: ايان بەكەن ۇلى