الەمدە سيرەك كەزدەسەتىن جابايى تۇيە اقساي اۋدانىندا مەكەندەيدى - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ

الەمدە سيرەك كەزدەسەتىن جابايى تۇيە اقساي اۋدانىندا مەكەندەيدى - قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)

قىتايدىڭ گانسۋ پروۆينتسياسىنداعى اقساي قازاق اۆتونوميالىق اۋدانى جابايى حايۋاناتتار مەن وسىمدىكتەر كەڭ تاراعان وڭىرلەردىڭ ءبىرى سانالادى، دەپ جازادى kazakcnr.com سايتى.

اتالعان ب ا ق- تىڭ جازۋىنشا، اقساي قازاق اۆتونوميالىق اۋدانىندا قانامبار مەملەكەت تۇيەكيىك قورىعى، قالتىن حالىقارالىق اڭ اۋلاۋ ايماعى، ايناكول جىل قۇستارى مەكەنى قاتارلى كوپتەگەن قورىقتار بار. ايتا كەتەرلىگى جابايى تۇيە - قاپتاعايدى قىتايداعى قانداستارىمىز «تۇيەكيىك» دەپ اتايدى. بۇل اتاۋدىڭ «تاۋتايلاق» دەگەن نۇسقاسى دا كەزدەسەدى. جوعارىدا ايتىلعان قورىقتاردىڭ ىشىندەگى «قانامبار مەملەكەتتىك تۇيەكيىك قورىعى» اتالاتىن ەرەكشە نىساندا حالىقارالىق تابيعات قورعاۋ وداعىنىڭ «قىزىل كىتابىنا» ەنگىزىلگەن قاپتاعاي مەكەندەيدى.

بۇكىل جەر شارىندا 1000 جۋىق وسىنداي جابايى تۇيە بار بولسا، سونىڭ 420-470 ءى قىتايدا تىرشىلىك ەتەدى. بۇل تىپتەن الەمدە ەرەكشە قورعالاتىن پاندالارداندا سانى از، سوندىقتان حالىقارالىق تابيعات قورعاۋ وداعى قاپتاعايدى سيرەك كەزدەسەتىن جانۋارلاردىڭ ساناتىنا جاتقىزعان.

«قانامبار مەملەكەتتىك تۇيەكيىك قورىعى - اقساي قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ قانامبار اۋىلىندا ورىنالاسقان. ول التىن تاۋىنىڭ سولتۇستىگىندەگى تەڭىز دەڭگەيىنەن 3100 مەتر بيىكتىكتە جاتقان، اۋماعى 396 مىڭ گەكتار جەردى قامتيتىن ايماق. قورىقتا 120 ءتۇرلى قۇرلىق جانۋارى بار بولسا، ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك قورعاۋعا الىنعان تۇيەكيىك، تيبەت قۇلانى، ءىلبىس (قار بارىسى)، بۇركىت سەكىلدى 28 ءتۇرلى اڭ بار. «قانامبار جابايى تۇيەكيىك» قورىعى 1982 -جىلى قۇرىلعان»، - دەپ جازادى CNR.

اقپارات كوزىنىڭ دەرەگىنشە، قىتاي جەرىندە وسى اقساي اۋدانىنداعى قانامبار مەملەكەت وسىنداي قورىقتان باسقا تاعى ەكى قورىق بار. بۇلار شىڭجاڭ ۇيعىر اۆتونوميالىق ولكەسىندەگى لوبنور جابايى قاپتاعاي ۇلتتىق قورىعى مەن سولتۇستىكتەگى قىتاي- موڭعوليا شەكاراسىنا ورىنالاسقان قاپتاعاي قورىعى. حالقارالىق بەدەلدى ساراپشىلار توبىنىڭ زەرتتەۋىنە سايكەس، قىتاي مەن موڭعوليا شەكاراسىندا ورىنالاسقان قاپتاعاي قورىعىندا 100، لوبنور قورىعىندا 120، ال اقساي اۋدانىنداعى قانامبار قورىعىندا 300 دەن استام جابايى تۇيە مەكەندەيتىنىن انىقتاعان. بۇنىڭ ءوزى تۇقىمى قۇرۋعا اينالعان قاپتاعايدىڭ ەرەكشە قورعاۋعا الىنعانىنىڭ ناتيجەسىندە عانا مۇمكىن بولىپ وتىرعانىن كورسەتەدى.

ەسكە سالا كەتەيىك، تۇيەكيىكتى بەلگىلى عالىم اۋەلقان قالي ۇلىنىڭ سيپاتتاۋىنشا، قولعا ۇيرەتىلگەن ۇيەمەن سالىستىرعاندا، سىپتىعىر دا بيىك، سيراقتارى ۇزىنداۋ، تابانى كىشىلەۋ، موينى سۇڭعاقتاۋ، وركەشى تىك دوڭگەلەكتەۋ، كىشكەنە ءارى ۇشكىلدەۋ. ۇنەمى بۇتا جەيتىندىكتەن ءتىسى دە كەدىر- بۇدىر بولىپ كەلەدى. ەگدە تارتقان بۋراسىنىڭ بيىكتىگى 1,8-1,9 مەتر، ۇزىندىعى 3-4 مەتر بولعان.

«ەرتۇعرىل» سەريالى ءۇش ايدا 21 ميلليون رەت تاماشالاندى - TRT

وسمانلى مەملەكەتىنىڭ ىرگەتاسىن قالاعان ەرتۇعرىل عازيدىڭ ءومىرى مەن كايى رۋىنىڭ كۇرەسىن باياندايتىن «ەرتۇعرىل» سەريالى 71 ەلگە ساتىلدى، دەپ جازادى تۇركيا راديو تەليەۆيزيا پورتالى.

«2014 -جىلى ءتۇسىرىلىمى باستالعان، بەس ماۋسىم بويى كورسەتىلگەن تۇركيا تەلەراديو كورپوراتسياسىنىڭ تاڭداۋلى تەلەحيكاياسى 150- بولىمدە اياقتالدى. اياقتالعانىنا ءبىر جىل بولعانىنا قاراماستان سەريال YouTube جانە ەكسپورت ەتىلگەن ەلدەردى ءالى دە تاماشالانۋدا.

اعىلشىن، ۋردۋ، اراب تىلدەرى سەكىلدى 25 تەن استام تىلگە اۋدارىلعان تەلەحيكايا ءتۇرلى تىلدەردە 2 ميلليون 900 مىڭ ابونەنتكە جەتتى. 515 ميلليون رەت تاماشالاندى. كوروناۆيرۋسپەن كۇرەسىپ جاتقان الەم ەندى تسيفرلىق پلاتفورماعا بەت العاندىقتان تەلەحيكايا سوڭعى 90 كۇندە 21 ميلليون 200 مىڭ رەت قارالدى. تەلەحيكايا پاكىستان پرەمەر- ءمينيسترى يمران حاننىڭ نۇسقاۋىمەن ەلدىڭ مەملەكەتتىك تەلەديدارىندا رامازان ايىنىڭ ءبىرىنشى كۇنىنەن باستاپ قايتا كورسەتىلۋدە»،- دەپ جازادى TRT.

كىتاپ الەمى: ءومىر- قىمبات - قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)

قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسىنىڭ» (CNR) قۇرامىنا كىرەتىن بەيجىڭدەگى قازاق راديوسىنىڭ بيىلعى جىلعى تىڭ جوبالارىنىڭ ءبىرى «كىتاپ الەمى» اتتى جاڭا باعدارلاماسى تىڭدارماندارىنا جول تارتتى، دەپ حابارلايدى kazakcnr.com سايتى.

اتالعان ب ا ق- تىڭ جازۋىنشا، بۇل باعدارلامادا الەمدەگى تاڭداۋلى، كلاسسيك، تارتىمدى كىتاپتاردى تالعامدى وقىرمانداردىڭ وزىندىك قورىتىندىسىمەن بىرگە تانىستىرىپ، جالپى وقىرمانعا قىسقا ۋاقىت ىشىندە ءبىر كىتاپتىڭ وقيعا جەلىسى مەن وزەكتى ءتۇيىنىن ءتۇسىندىرىپ، مازمۇندىق ويىن وزىنە سىڭىرۋىنە جول اشادى. ال، «كىتاپ الەمى» باعدارلاماسىنىڭ وسى كەزەكتى شىعارىلىمىندا ەفيرگە شىققان جاپونيالىق پسيحولوگ Nakamura Tsuneko نىڭ (中村恒子 ) «ءومىر قىمبات» اتتى كىتابىنىڭ وزەكتى مازمۇنىن بەلگىلى اقىن، جۋرناليست بالاپان راباتوۆ تارقاتىپ بايانداعان.

«قىتاي تىلىندە «ءومىر قىمبات» (人间值得 ) دەگەن اتپەن جارىق كورگەن بۇل كىتاپتىڭ جاپون تىلىندەگى اتى «جۇرەگىڭدە ىزگىلىك بولسىن» دەگەنگە كەلىڭكىرەيدى. اۆتورى پسيحولوگ، دارىگەر Nakamura Tsuneko 90 عا كەلگەنشە سانسىز ناۋقاستى ەمدەپ جازعان. ومىردەن جيعان تاجىريبەسىن، العان تاعىلىمىن وسى كىتاپتا قورىتىپ، قىزمەت، ماحاببات، ادامدار اراسىنداعى قارىم- قاتىناس، باقىت، ءولىم سىندى تاقىرىپتار اياسىندا كەڭەس بەرىپ، تىعىرىققا تىرەلگەن جاندارعا جول نۇسقايدى. ومىردەگى بارلىق ادامنىڭ كوڭىلىندە قالايدا ءبىر سىزات بولاتىندىعىن، ياعني كوڭىلى كىربەڭسىز جاننىڭ بولمايتىنىن ايتادى. توقسانعا كەلسە دە دەمالۋدى بىلمەيتىن Nakamura Tsuneko ءومىر بويى ءبىر كىتاپتى جازۋمەن اينالىسقان. ول ءوزىنىڭ ويپىل- تويپىل عۇمىرىندا سۇراپىل سوعىستى دا باسىنان وتكەرگەن، ەكونوميكا قۇلدىراپ، جوقشىلىق جايلاعان كەزەڭدى دە كورگەن. 70 -جىل پسيحولوگيادان كەڭەس بەرىپ، ناۋقاستاردىڭ سەنىمىنە بولەنگەن. دەمەك، بۇگىن سىزدەرگە تانىستىرعان كىتاپ Nakamura Tsuneko دارىگەردىڭ ومىرلىك تاجىريبەسىن، اقىل- پاراساتىن سارقا وتىرىپ جازعان اسا باعالى ەڭبەگى»، - دەپ جازادى CNR.

ءبىز تومەندە وسى «كىتاپ الەمى» باعدارلاماسىنىڭ تالقىسىنا تۇسكەن اتالعان كىتاپتىڭ ءوز وقىرماندارىنا وي سالعان، تاعىلىمدى ءسوز مارجاندارىنان ءۇزىندى ۇسىنامىز.

***

ادامدارمەن جىلى قارىم- قاتىناس جاساۋدىڭ سىرى، قارسى جاققا تىم زور ءۇمىت ارتپاۋ بولسا كەرەك، سوندا عانا تاتۋ- ءتاتتى وتۋگە بولادى.

ادام ءومىرى جالعىزدىقتان تۇرادى، ءار ادام ءوز الەمىندە جالعىز. ومىردەگى قۋانىش پەن قايعىنى جۇرەكتەن وتكىزىپ، ىشتەي قورىتا ءبىلىڭىز. تار جول، تايعاق كەشۋدەن ءوتىپ، تۇماندى ءتۇرىپ، داۋىلدى ىسىرىپ، مىناۋ جارىق دۇنيەگە كۇلىمسىرەي قاراڭىز. ايتالىق، جۇبايىڭىز ءسىزدى اۋەلگىدەي ءتۇسىنىپ، ءاردايىم سىزگە جاعداي جاساي الاما؟ مەنشە، ءار ەكى جاقتىڭ دا وزىندىك ەركى، جەكە تىرشىلىگى، تۇرمىس داعدىسى بولارى حاق. ونىڭ ۇستىنە بۇل ۇدەرىس ۇزدىكسىز وزگەرىپ وتىرادى.

اتا- انا الدە اعا- باۋىر اراسىندا بولسىن ءبارى دە ۇقساس. وزگەلەردىڭ ىلعيدا سەنىڭ ىعىڭا جىعىلا بەرمەيتىنى تابيعي. سوندىقتان وزگەلەردىڭ ءىس- ارەكەتى سەنىڭ كۇتكەنىڭدەي بولماي جاتسا، وعان بولا قۇلازىپ، جابىرقاماڭىز.

بارلىق ادامدا ىشتەي باسەكە بولادى، قانشا جەردەن اسىعى الشىسىنان تۇسكەن جان بولسىن، ونىڭ دا ءبىر باسىنا جەتەر ۋايىمى بار. وتباسىنىڭ تىنىشتىعى ماڭداي الدى ماسەلە ەكەنىن ەسىڭنەن شىعارماساڭ، وزگە شارۋا ءوز ىڭعايىن تابادى.

مەن عانا كەرەمەتپىن دەگەن ويدان ايىقساڭ وزىڭدە جەڭىلدەپ، وزگەلەر دە جايلى سەزىنەدى.

ءومىر سوقپاعىندا تىعىرىققا تىرەلگەندە العان بەتىڭنەن قايتپاي العا تارتا بەر، كۇندەردىڭ كۇنىندە داعدارىستان قالاي قۇتىلعانىڭدى ءوزىڭ دە اڭداماي قالاسىڭ.

ۆەلوسيپەد ءمىنۋ دەنساۋلىققا پايدالى - TRT

عالىمداردىڭ اۋقىمدى زەرتتەۋ ناتيجەسىنە قاراعاندا جۇمىسقا ۆەلوسيپەدپەن ءجۇرۋ ەرتە ءولىم قاۋپىن ازايتاتىنى انىقتالدى، دەپ جازادى تۇركيا راديو تەليەۆيزيا پورتالى.

«New Atlas ينتەرنەت پاراقشاسىنىڭ حابارىنا قاراعاندا، Imperial College لوندون ve Cambridge ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى ۇلىبريتانيا مەن گاللەردە 1991-2016 -جىلدار اراسىندا جۇمىسقا بارىپ- كەلگەن 300 مىڭ ادامعا بايلانىستى زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. ناتيجەلەرى «The Lancet Planetary Health» جۋرنالىندا جاريالانعان زەرتتەۋدە جۇمىسقا ۆەلوسيپەدپەن بارىپ- كەلگەندەردىڭ كولىك مىنگەندەرمەن سالىستىرعاندا ەرتە ءولىم قاۋپىنىڭ 20 پايىزعا، جۇرەك- قان تامىرلارى اۋرۋىنان ءولىم مولشەرىنىڭ 24 پايىزعا ازايعانىن بايقاعان. سونىمەن بىرگە ۆەلوسيپەد مىنگەن توپتا وبر دەرتىنە شالدىعۋ مولشەرىنىڭ دە 11 پايىز ازايعانى انىقتالعان»، - دەپ جازادى TRT.

وزبەكستاننىڭ حالىقارالىق رەزەرۆتەرى 31 ميلليارد دوللاردان استى - « ءو ز ا» اقپاراتتىق اگەنتتىگى

ورتالىق بانك وزبەكستاننىڭ التىن- ۆاليۋتا قورى تۋرالى اقپاراتتىڭ سوڭعى ستاتيستيكاسىن جاريالادى. وعان سايكەس 1- مامىر داتاسىنا دەيىنگى جاعداي 31,2 ميلليارد دوللارعا جەتكەن. 2020 -جىلدىڭ 1 -قاڭتارىندا بۇل كورسەتكىش 29,1 ميلليارد دوللاردى قۇراعان بولاتىن، دەپ حابارلايدى وزبەكستاننىڭ «ءو ز ا» مەملەكەتتىك اقپاراتتىق اگەنتتىگى.

«وزبەكستاننىڭ رەسمي رەزەرۆتەرى ءارتاراپتاندىرىلعان بولىپ، نەگىزىنەن شەتەلدىك اكتيۆتەر اراسىندا باسىم بولىگى التىنمەن رەتتەلگەن (18,5 ميلليارد دوللار) ، ۆاليۋتا رەزەرۆىندە ءبىرشاما كەم (12,3 ميلليارد دوللار) . وزبەكستان 2019 -جىل قورىتىندىسى بويىنشا 5 ميلليارد دوللارعا جۋىق التىن ساتقان. بۇل سوڭعى جىلدارداعى وتە جوعارى كورسەتكىش. بيىل جىل باسىندا 500 ميلليونعا جۋىق التىن ەكسپورتتالعانى حابارلانعان»، - دەپ جازادى «ءو ز ا» اقپاراتتىق اگەنتتىگى.

بايان- ولگەي ايماعىنان 3 دەپۋتاتتىق مانداتقا 14 كانديدات تالاسادى – KAZNEWS

مەملەكەتتىك ۇلى حۋرالدىڭ (پارلامەنت) 2020 -جىلعى كەزەكتى سايلاۋىنا دەپۋتاتقا تۇسۋگە ۇمىتكەرلەردىڭ ەسىمى بەلگىلى بولدى، دەپ جازادى موڭعوليالىق KAZNEWS اقپاراتتىق پورتالى.

«بايان- ولگەي ايماعىنان (وبلىستىق دەڭگەيدەگى وكرۋگ) پارلامەنت سايلاۋىنا تۇسۋگە 2 پارتيا، 3 كواليتسيادان 13 كانديدات جانە 1 ءوزىن- ءوزى ۇسىنۋشىنىڭ ەسىمى بەلگىلى بولدى. ولار پارلامەنتتەگى 3 دەپۋتاتتىق مانداتقا تالاسادى. موڭعوليانىڭ كەزەكتى پارلامەنت سايلاۋىنا جالپى 15 پارتيا، 4 كواليتسيا تۇسەتىنى بەلگىلى بولعان. ولار موڭعوليا پارلامەنتىندەگى 76 ورىنعا تالاسادى. سايلاۋ كوميسسياسى بەس كۇننىڭ ىشىندە ۇمىتكەرلەردىڭ ماتەريالدارىن قاراپ، سايلاۋ زاڭنامالارىنا ساي دەپ تانىلسا 26 -مامىردا دەپۋتاتتىققا كانديدات رەتىندە تىركەۋ جونىندە قاۋلى شىعارادى. سونداي- اق، ماۋسىمنىڭ 2 -كۇنى كانديداتتاردى رەسمي جاريالايدى. كۋالىك تابىس ەتىلىپ، سايلاۋ الدىنداعى ۇگىت ناسيحات ناۋقانى باستالادى»،- دەپ حابارلايدى KAZNEWS.

قازاقستان ەلشىسى يراننىڭ عىلىم، زەرتتەۋ جانە تەحنولوگيالار مينيسترلىگىنىڭ ونلاين وتىرىسىنا قاتىستى - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ يرانداعى ەلشىسى ا. ورازباي 18 -مامىردا يران يسلام رەسپۋبليكاسى عىلىم، زەرتتەۋ جانە تەحنولوگيالار مينيسترلىگىنىڭ كوروناۆيرۋس جاعدايىندا عىلىم مەن ءبىلىم سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا ارنالعان ونلاين وتىرىسىنا قاتىستى، دەپ جازادى «فارس» اقپارات اگەنتتىگى.

اتالعان ب ا ق- تىڭ جازۋىنشا، ءىس- شارا يران يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ عىلىم، زەرتتەۋلەر جانە تەحنولوگيالار ءمينيسترى م. عولاميدىڭ توراعالىعىمەن، يراننىڭ جەتەكشى عىلىمي، ءبىلىم بەرۋ جانە زەرتتەۋ مەكەمەلەرى باسشىلارىنىڭ، سونداي- اق اۋستريا، گەرمانيا، يتاليا، قازاقستان، قىتاي، تۇركيا، شۆەيتساريا جانە وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلشىلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن.

«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلشىسى ءوز سوزىندە قازاقستاندا جۇرگىزىلىپ جاتقان كوروناۆيرۋسقا قارسى كۇرەس ءىس- شارالارى تۋرالى ەگجەي- تەگجەيلى ايتىپ بەرىپ، عىلىم مەن ءبىلىم سالالارىنا ەرەكشە نازار اۋداردى. ەلشى وتە قىسقا مەرزىم ىشىندە قازاقستان وقۋ ءۇردىسىن بۇزباي، بۇكىل ءبىلىم بەرۋ پروتسەسىن قاشىقتان وقىتۋعا كوشىرە العانىن، بۇعان «سيفرلىق قازاقستان» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ جاردەمدەسكەنىن اتاپ كورسەتتى. سونىمەن بىرگە ول قازاقستان مەن يراننىڭ الەۋەتىن ەسكەرىپ، ول قازىرگى زامانعى ينتەرنەت- تەحنولوگيالاردى قولدانا وتىرىپ، عىلىم جانە ءبىلىم سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. بۇل ۇدەرىستى ىلگەرىلەتۋ بويىنشا ىقپالداستىق جاساۋعا قازاق تاراپىنىڭ دايىن ەكەنىن ءبىلدىردى. بۇگىنگى تاڭدا قازاقستاننىڭ 9 ۋنيۆەرسيتەتى يراننىڭ 18 جوعارى وقۋ ورنىمەن ىنتىماقتاستىقتى جولعا قويعان. قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىندا يراننىڭ 28 ازاماتى، يران ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 7 ازاماتى وقيدى»، - دەپ جازادى دەپ جازادى «فارس» اقپارات اگەنتتىگى.

اۆتور: باقىتجول كاكەش