ۋحانعا كومەككە بارعان قازاق مەدبيكەسى - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ

ۋحانعا كومەككە بارعان قازاق مەدبيكەسى - قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)

«بۇگىن - حالىقارالىق مەدبيكەلەر كۇنى. وسى حالىقارالىق داتاعا وراي، ۋحانداعى ىندەت وشاعىنا بارىپ ءوزىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگمەن كوپتىڭ ىقىلاسىنا بولەنىپ كەلگەن باھارگۇل بودەش قىزىمەن سۇحباتتاسۋدى جانە مەرەكەسىمەن قۇتتىقتاۋدى ءجون كوردىك»، دەپ جازادى قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى».

باھارگۇل بودەش قىزى 1985-جىلى بۇراتالا قالاسىنىڭ دالدا قالاشىعىندا تۋعان. 2003-جىلى شىحىزى ۋنيۆەرسيتەتىن مەدبيكە ماماندىعى بويىنشا بىتىرگەن. وقۋ ءتامامداعان سوڭ شىنجاڭنىڭ قاشقار ايماقتىق 1-حالىق ەمحاناسىنا جۇمىسقا ورنالاسىپ، قازىرگە دەيىن اتالعان ورىندا ماماندىعى بويىنشا قىزمەت ىستەپ كەلەدى ەكەن.

ناقتىراق ايتار بولساق، ب . بودەش قىزى قاشقار ايماقتىق 1-حالىق ەمحاناسىنىڭ جۇيكە جۇيەسى اۋرۋلارى ءبولىمىنىڭ اعا مەدبيكەسى بولىپ قىزمەت ىستەيدى. كورەنوۆيرۋس ىندەتى قىتايدىڭ ۋحان قالاسىندا ءورشىپ تاراي باستاعاندا، ءوز وتانداستارىن اسا قاۋىپتى ىندەتتەن قۇتقارىپ قالۋعا اتتانعان ەكى قازاق قىزىنىڭ ءبىرى وسى باھارگۇل بودەش قىزى بولاتىن.

«ىندەت تارالعاننان كەيىن، بۇكىل ەل بويىنشا جيىنى 340 تان استام ەمدەۋ توبى، جالپى 42 مىڭ 600 ادام حۋبەيعا كومەككە بارادى. ولاردىڭ %70 جۋىعى مەدبيكە بولعان. شىنجاڭدىق قازاق بويجەتكەن باھارگۇل بودەش قىزى سول مەدبيكەلەردىڭ ءبىرى ەدى...»، دەپ جازادى قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى».

اتالعان اقپارات كوزىنىڭ كەلتىرگەن دەرەگىنە سۇيەنسەك، سول ۋاقىتتا قاتەرلى ىندەتتىڭ وشاعىنا اينالعان ۋحان قالاسىنا بارۋعا قازاق قىزى ءوزى ءوتىنىش بىلدىرگەن.

«...باھارگۇل ءوزى جۇمىس ىستەيتىن ەمحانانىڭ ۋحانعا كومەككە ەمدەۋ قىزمەتكەرلەرىن جىبەرەتىندىگىن ەستىپ، ەمحانا باسشىلىعىنا كومەككە بارۋ ويىن ايتىپ، ءوتىنىش حاتىن جازادى. 4- اقپان كۇنى ول شىنجاڭنىڭ كومەككە جىبەرگەن ەمدەۋ توبىنىڭ ءبىر مۇشەسى رەتىندە ۋحان قالاسىنا بارادى. باھارگۇل ەڭ كولەمدى فاڭساڭ ەمحاناسىنداعى ىندەتكە شالدىققان ناۋقاستاردى ەمدەۋ-كۇتىمدەۋمەن 1,5 ايعا جۋىق جۇمىس ىستەيدى. ءسويتىپ، ول ەمدەۋ توبىمەن بىرگە دارىگەرلىك مىندەتىن ءساتتى ورىنداپ، ىندەتتىڭ بەتى قايتقان شاقتا 17- ناۋرىزدا ۇرىمجىگە ورالدى»، دەپ جازادى قىتايلىق ب ا ق.

ەۆەرەست شىڭى قايتادان ولشەنەدى - «جەنمين جيباو» (People Daily)

الەمگە ايگىلى ەۆەرەست شىڭى مەملەكەتتىك تابيعي قورىق اۋدانىنداعى ۇستىرتتىك تابيعات كورىنىسى ەرەكشە كوز تارتادى.

ول جەردەن سيرەك كەزدەسەتىن جابايى جانۋارلاردىڭ تۇرلەرىن كورۋگە بولادى، دەپ حابارلايدى People Daily.

«تيبەت اۆتونوميالى ولكەسى رىكازى تۋريزمدى دامىتۋ مەكەمەسىنىڭ باسقارۋىمەن 2020-جىلى 1- مامىردان باستاپ ەۆەرەست مەملەكەتتىك قورىق اۋدانى قايتا اشىلادى. تۋريستەر ەۆەرەست جانىنداعى رۇڭبۋ بۇتحاناسى ماڭىنان الەمگە ايگىلى شىڭنىڭ كورىنىسىن تاماشالاي الادى. سونداي-اق، «ەۆەرەست كورىنىس اۋدانى» دەپ اتالاتىن جاۋاپتى مەكەمە 2020-جىلى بۇكىل ەلىمىزدەگى مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىن تەگىن ساياحاتتاۋعا رۇقسات بەردى. مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى كاسىبي جانە ازاماتتىق كۋالىگىن كورسەتىپ تەگىن كىرە الادى...»، دەپ جازادى قىتايلىق ب ا ق.

الەمنىڭ ەڭ بيىك شىڭى اتانعان ەۆەرەستتى ماماندار قايتادان ولشەۋگە اتتاندى. قىتايلىق ب ا ق- تىڭ وسى اپتادا كەلتىرگەن دەرەگىنە سۇيەنسەك، تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى تاراپىنان الپينيستتەردەن قۇرالعان 30 ادامدىق توپ قىتاي مەن نەپال شەكاراسىنداعى ەۆەرەست تاۋىنىڭ تيبەت اۆتونوميالىق ايماعىنداعى بولىگىنەن جولعا شىققان.

وسى توپ شىڭعا شىققاندا GPS جانە باسقادا ەرەكشە زاماناۋي جابدىقتارىمەن ولشەۋ جۇمىسىن جاساۋعا تىرىسادى.

بۇل جۇمىس 6- مامىردان باستالعان بولاتىن. قىتاي بۇدان بۇرىن 1975- جانە 2005-جىلدارىندا ەۆەرەست تاۋىنىڭ شىڭىن ولشەۋ ءۇشىن تەكسەرۋ توپتارىن جىبەرگەن ەدى. سول كەزە تاۋدىڭ شىڭىنىڭ بيىكتىگى رەتىمەن 8848 مەتر جانە 8844 مەتر دەپ ولشەنگەن ەدى.

ەپيلەپسيانى ەمدەيتىن العاشقى ءشوپ ءدارى كلينيكالىق سىناقتان ءساتتى ءوتتى - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى

يراندىق زەرتتەۋشىلەردىڭ تالپىنىسىمەن قويانشىق(ەپيلەپسيا) اۋرۋىن ەمدەيتىن العاشقى ءشوپ ءدارى كلينيكالىق سىناقتان ءساتتى ءوتتى، دەپ حابارلايدى parstoday.com.

يراندىق عالىمدار جىلدار بويعى زەرتتەۋلەردەن كەيىن قويانشىق اۋرۋىن ەمدەۋ ءۇشىن «فەنۋشا» اتتى ءشوپ ءدارىنىڭ كلينيكالىق جانە ۆەتەرينارلىق سىناعىنان وڭ ناتيجە العان.

«قويانشىق اۋرۋىن ەمدەيتىن ءشوپ ءدارىنى ويلاپ تاپقان رەزا مازلۋم فارسيباف سەنبى كۇنى باسپا سوزدە بەرگەن سۇحباتىندا، ەل ءىشى-سىرتىندا بۇل ءدارىنىڭ انالوگى جوق ەكەنىن مالىمدەگەن. ونىڭ ايتۋىنشا، انتيتوكسيندى بولۋى - وسى ءدارىنىڭ ەڭ ماڭىزدى ارتىقشىلىعى. «فەنۋشا» ءدارىسىن تۇتىنۋ ناۋقاستىڭ ەمدەلۋ مەرزىمىن ازايتادى. سونداي-اق ونىڭ جاناما اسەرى بولمايدى دەپ بولجانۋدا»، دەپ جازادى يراندىق ب ا ق.

موڭعوليالىق قانداسىمىز قارجىلىق الاياقتاردان ساقتانۋ جولىن ءتۇسىندىردى - Kaznews

ديدجيتال تەحنولوگياعا (digital technology) سۇرانىس ارتقان سايىن الاياقتار تۇتىنۋشىلاردىڭ جەكە مالىمەتتەرىن بىلىمسىزدىك پەن ابايسىزدىعىن پايدالانىپ، ەلەكتروندى كەڭىستىكتىگىنە شابۋىلداپ، قارجىلىق شىعىن كەلتىرۋ جاعدايلارى جيىلەدى.

سوندىقتان موڭعوليانىڭ پوليتسيا باس باسقارماسى، موڭعولبانك، موڭعوليا بانكتەر وداعى بىرلەسىپ، اكسيالار جاساپ، قارجىلىق الاياقتىقتان ساقتاندىرۋ شارالارىن ۇيىمداستىرىپ وتىر، دەپ حابارلايدى موڭعوليالىق Kaznews اقپاراتتىق پورتالى.

اتالعان باسىلىم وسى اپتادا موڭعولبانكتىڭ الەۋمەتتىك ءبىلىم جانە اقپارات ورتالىعىنىڭ اعا مامانى م. نۇرگۇلمەن كيبەرشابۋىل، دەرەككوزدىڭ قاۋىپسىزدىگى تاقىرىبىندا كەڭ كولەمدى سۇحبات وتكىزگەن ەكەن. موڭعولبانك قىزمەتكەرى نۇرگۇلدىڭ ايتۋىنشا، قارجىلىق الاياقتىقتىڭ الدىن الۋ بانكپەن پوليتسيا باسقارماسىنىڭ عانا شارۋاسى ەمەس، ول تۇتاس قوعامنىڭ بىرلەسە كۇرەس جۇرگىزۋىن تالاپ ەتەتىن جۇمىس ەكەن.

«... ءبىز «ارباعان سايىن اباي بول» شاراسى ارقىلى بارلىق اقپارات كوزدەرىنەن ازاماتتارعا مالىمەت بەرۋگە تىرىستىق. ال وسى جولعى «قاداعالاعان سايىن قاۋىپسىز» شاراسىن كوپتەگەن ۇيىم مەكەمەلەر قولداپ، بىرلەسە جۇمىس ىستەپ وتىر. كوممەرتسيالىق بانكتەر الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىك اياسىندا دەمەۋشىلىك كورسەتۋدە. قارجىلىق الاياقتىق تەك قانا قارجىلىق ۇيىمدار ماسەلەسى ەمەس. جۇيەلىك، سالالىق دەڭگەيدە قاۋىپ توندىرەتىنى ايتىلۋدا»، دەيدى بانك قىزمەتكەرى.

موڭعول ەلىندە ەكى ميلليون جەتى ءجۇز مىڭ ادام ەلەكتروندى ورتادا بەلسەندى تۇتىنۋشى سانالادى ەكەن. قازىرگى ىندەت كەزىندە ازاماتتار ۇيىنەن ونلاين تارتىبىندە جۇمىس ىستەپ، زات، تاۋار ساتىپ جانە ساتىپ الىپ دەگەندەي قارىم-قاتىناسقا تۇسۋدە. سۇحبات بەرۋشى م. نۇرگۇلدىڭ كەلتىرگەن دەرەگىنشە، الاياقتار مۇنداي مۇمكىندىكتى قۇر جىبەرمەيدى.

ورايلى ءسات پايدا بولا قالعان كەزدە الداپ سوعۋدىڭ وتە جەتىلدىرىلگەن جوسپارىمەن ارەكەت ەتەدى. ەڭ ماڭىزدىسى سىزگە نە قاجەت ەكەنىن وزىڭىزدەن بۇرىن ءبىلىپ الۋ ءتاسىلىن ويلاستىرادى.

«... بىرنەشە جىل بۇرىن ازاماتتاردىڭ ءبىلىم مەن مالىمەتى ازدىعىن پايدالانىپ، ەلەكتروندى پوشتاسىنا تۇزاققا ءتۇسىرۋ ءۇشىن ء«سىز ۇتىسقا يە بولدىڭىز»، «ءسىز ا ق ش- قا جول اشاتىن جاسىل كارتا يەسى اتاندىڭىز» دەگەن حاتتار كوپ كەلەتىن ەدى. ەندى «وسىممەن اقشا قارىز بەرەمىز»، «كەپىلدىكسىز نەسيە بەرەمىز» دەگەن سياقتى الاياقتىق قىلمىستاردىڭ قاتارى ارتۋى مۇمكىن بولىپ وتىر.

بۇگىنگى تاڭدا ازاماتتار پايىزدىق ءوسىمى بار قارىز، تاۋلىكتىك نەسيەلەر كوپ الۋدا. وسى تارىزدەس نازىك ماسەلەلەردى الاياقتار ۇتىمدى پايدالانىپ، ءوز ويىنىن باستايدى. سونداي-اق جۇمىس، ونلاين بيزنەس جاساۋعا شاقىرۋ، تاۋار ۇسىنۋ قاتارلى جولمەن ادامداردى الداپ سوعادى. باسقاشا ايتقاندا، الاياقتىق جاساۋشى تۇلعا ءدال سول ساتتە ازاماتتاردىڭ قانداي مۇقتاجدىعى بار بولسا، سول ماسەلەدە تۇزاققا تۇسىرەدى دەگەن ءسوز.

سوڭعى ۋاقىتتا ەلەكتروندى جولمەن جاسالاتىن قىلمىس تۇرلەرى مولايعان. سوندىقتان ازاماتتار وسى باعىتتاعى ءبىلىم مەن مالىمەتتەرىن ارتتىرىپ، عالامتور كەڭىستىگىندە اباي بولىپ، فەيسبۋك، ەلەكتروندى پوشتاسىنىڭ كىلت ءسوزىن تۇراقتى الماستىرىپ وتىرۋ قاجەت. وسىلاي ىستەۋ ارقىلى عالامتور جەلىسىن پايدالانىپ جاسالاتىن قىلمىستاردىڭ الدىن الۋعا بولادى...»، دەيدى موڭعولبانكتىڭ الەۋمەتتىك ءبىلىم جانە اقپارات ورتالىعى اعا مامانى م. نۇرگۇل.

ساردوباداعى جاعداي - قازاق-وزبەك ەلدەرى قيىن كەزدە ءبىر-ءبىرىن قولدايتىنىن كورسەتتى - «ءو ز ا» اقپاراتتىق اگەنتتىگى

وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «وليي ماجليس» زاڭ شىعارۋشى پالاتاسىنىڭ دەپۋتاتى راسۋل كۋشەربايەۆ ءوز Telegram پاراقشاسىنا ساردوباداعى اپاتتى وقيعاعا بايلانىستى پىكىرىن جازدى، دەپ حابارلايدى «ءو ز ا».

اتالعان ب ا ق- تىڭ كەلتىرگەن دەرەگىنشە، وزبەك دەپۋتاتى كورشى باۋىرلاس قازاقستان ەلىندەگى ارىپتەسى فاحريددين قاراتيەۆ ەكەۋى اراسىنداعى اڭگىمەنى جازىپ، وقيعادان ەكى ەلدىڭ اراسىنا ىرىتكى سالماق بولعاندارعا كوڭىل بولمەۋگە شاقىرادى.

«كەشە عانا قازاقستان پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى ارىپتەسىم فاحريددين قاراتيەۆ حابارلاسىپ، وزبەكستاندا بولعان سوڭعى اپاتتى جاعدايلارعا بايلانىستى كوڭىل ايتىپ، اماندىق سۇرادى. اڭگىمە اراسىندا فاحريددين اعامنىڭ ينتەرنەت بەتتەرىندەگى كەيبىرەۋلەردىڭ جالعان اقپارات تاراتىپ، قازاق- وزبەك دوستىعى مەن اراداعى باۋىرلاستىق سەنىمدى سەيىلتۋگە جاساعان ارەكەتىنەن قاپالى ەكەنىن ايتتى.

«دوستىقتى بۇزاتىن ارانداتۋشىلاردى» ول كىسىنىڭ باسقا ارىپتەستەرى دە ۇناتپاعانىن ايتتى. البەتتە وزىمدە كوپ ۇلتتى وزبەكستان تۋماسى رەتىندە تۋىسقان، جاقىن باۋىرلاس وزبەكستان مەن قازاقستان حالىقتارى اراسىنداعى دوستىق پەن ءوزارا سەنىمدىلىكتىڭ ماڭگىلىك ساقتالۋىن قالايمىن. ويتكەنى ەجەلدەن ءبىر داريا بويىنان سۋ ءىشىپ، ءبىر داستارقان باسىندا باس قوسا دامدەس بوپ، توي- دۋماندا دا، قارالى كۇندە دە ءبىر بولعانبىز»، جازادى وزبەكستاندىق دەپۋتات.

قازاقستان مەن وزبەكستان اراسىنداعى دوستىق پەن باۋىرلاستىق بايلانىستارىن دەپۋتاتتىڭ ويىنشا شەكسىزدىككە تەڭ، ونى ولشەۋسىز دەپ باعالاۋعا بولادى ەكەن.

«مەن ونى اتا-بابام، جانۇيام، قارا شاڭىراعىمداعى ءوسىپ كەلە جاتقان ۇرپاعىم بەينەسىندە باعالايمىن. قازاق پەن وزبەك ەت پەن تىرناق سەكىلدى. تاريحىمىزدا، بولاشاعىمىزدا بىتە قايناسقان. بىزدەردىڭ ەڭ ۇلكەن بايلىعىمىزدا وسى تاتۋلىق، دوستىق ارقىلى جالعاسىن تاپپاق. ءبىز قانداي جاعداي بولسادا ءبىرى-بىرىمىزگە دەگەن سەنىمىمىزدەن ايىرىلماي، بارىنەن ماڭىزدى دوستىعىمىزدى ساقتاۋعا ءتيىستىمىز»، - دەپ جازعان راسۋل كۋشەربايەۆ «Telegram» پاراقشاسىندا.

اۆتور: بەيسەن سۇلتان