پرەزيدەنتتەن وردەن العان شوپان: اتا كاسىپتى جالعاستىرىپ جۇرگەنىمە ماقتانامىن

  وردەن بەرىلەتىنىن ەستىگەندەگى اسەرى، اقورداداعى كەزدەسۋگە قالاي دايىندالعانى جانە قاسقىرمەن ايقاسى تۋرالى ول قازاقپارات تىلشىسىمەن ءبولىستى.

- ەسەت اعا، ءسىزدى قۇتتىقتايمىن! تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى قارساڭىندا اقوردا تورىندە مەملەكەت باسشىسىنىڭ قولىنان ماراپات العاندار قاتارىندا ءسىز دە بارسىز. پرەزيدەنتتەن وردەن الاتىنىڭىزدى ەستىگەندە قانداي كۇيدە بولدىڭىز؟

- اينالايىن، سەنبەدىم. اقتاۋعا بارىپ، ماراپات الاتىن شىعارمىن دەپ ويلادىم. ەلورداعا باراتىنىمدى ەستىگەندە ءبىرىنشى كەزدە باس تارتتىم. شىنىمدى ايتسام، قوبالجىدىم. پرەزيدەنتتىڭ ءوزى تابىستايدى دەگەندى ءبىر اپتا بۇرىن «جايلاۋ» ج ش س باسشىسى امانتاي ايتتى. وعان مەن تۇگىلى وتباسىم دا سەنگەن جوق. ايەلىم كۇلىپ، «مۇمكىن ەمەس، سوناۋ ەلوردادان سەنى شاقىرعانى قالاي؟» دەپ تاڭعالدى. تۋىسقاندارىم ەستىپ، باۋىرلارىم كەلدى. دەرەۋ كوستيۋم ىزدەۋگە كىرىستى. گالستۋك ساتىپ الدىق، ونى تاقپايمىن دەدىم. ءومىر بويى مالدىڭ ارتىندا جۇرگەن ادام اياق استىنان قالاي ۇيرەنە قويسىن وعان؟! ابدىراپ ءجۇرىپ، جولعا شىقتىق. 53 جاسقا كەلگەندە وسىلاي بولادى دەپ ءۇش ۇيىقتاسام تۇسىمە دە كىرمەپتى. بۇل دا ءبىر ءتاڭىردىڭ سىيى شىعار. ونىڭ ۇستىنە، اقتاۋدان باسقا قالاعا بارىپ كورمەگەن اداممىن.

- دەمەك، العاشقى ساپارىڭىزدى نۇر- سۇلتان قالاسىنان باستادىڭىز. ءسانى مەن سالتاناتى جاراسقان ەلوردادا 2 كۇنىڭىزدى قالاي وتكىزدىڭىز؟ اقورداداعى كەزدەسۋ جايلى ايتىپ بەرسەڭىز.

- جالعىز ءوزىم بارا المايتىنىمدى بىلەمىن عوي، سوسىن باسشىم امانتايدان مەنىمەن بىرگە بارۋىن سۇرادىم. ۇشاقپەن كەتتىك. ءتىپتى ونى اقورداعا الىپ كىردىم. ماراپاتتاعان كەزدە دە قاسىمدا وتىردى (كۇلدى). «سەن ىشكە كىرمەسەڭ، مەن بارمايمىن»، دەدىم. پرەزيدەنت رەزيدەنسياسى وتە كەرەمەت عيمارات ەكەن. بارلىعى مارمارمەن كومكەرىلگەن. الدىن الا ءجۇرىپ- شىعۋىمىزدى ۇيرەتتى. ءاپ- ساتتە وتە شىقتى. قوبالجىپ ەدىم، III دارەجەلى «ەڭبەك داڭقى» وردەنىن پرەزيدەنت كەۋدەمە تاققانداعى قۋانىشىمدى جەتكىزە المايمىن. ول قاراپايىم ادام ەكەن. شىققان سوڭ جۋرناليستەر كەلىپ، سۇراقتارىن جاۋدىرا باستادى. تىپتەن ابدىراپ قالدىم. ەل الدىندا سويلەپ كورمەگەن سوڭ نە ايتارىمدى بىلمەدىم. كەيىن اقوردادا تامارا اسار ۇيىنە قوناققا شاقىردى. ەكى كۇن بويى جيەنىم قىدىرتىپ، «بايتەرەك» مونۋمەنتىنە، «حان شاتىرعا»، «دۋمانعا» اپاردى. كۇن سۋىق ەكەن. قالىڭ قار. ەندى ەلورداعا بارۋىم ءومىرىمنىڭ ءبىر ەستەن كەتپەس ەستەلىگى بولار.

- ەسەت اعا، اڭگىمە بارىسىن وزىڭىزگە قاراي بۇرساق. وتباسىڭىز، شارۋاشىلىعىڭىز جايلى ايتىپ بەرىڭىزشى.

- مەن 1966 -جىلى ماڭعىستاۋ وبلىسى ءتۇپقاراعان اۋدانى قىزىلوزەن اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدىم. وتباسىمدا 2 قارىنداسىم، 5 باۋىرىم بار. سەگىز جىلدىق مەكتەپتى ءبىتىردىم. 1985 -جىلدارى 19 جاسىمدا اسكەرگە اتتاندىم. كەلگەن سوڭ اكەم سيراج وتەسوۆ ءوز جانىنا قوي باعۋعا الدى. سول ۋاقىتتان بەرى وسى شارۋاشىلىقتىڭ وتىمەن كىرىپ، كۇلىمەن شىعامىن. كۇن رايىنىڭ قۇبىلعىش قاسيەتىنە بوي الدىرماي، قيىندىعىنا قاراماي، كۇنى- ءتۇنى مالدا جۇرەمىز. وتاۋدى كەش قۇردىم. ەكى قىز، 2 ۇلىم بار.

قازىر «جايلاۋ» ج ش س- دا شوپانمىن. ءوزىمنىڭ قويلارىم دا، شارۋشىلىقتىڭ قويلارى دا بار. بارلىعى مىڭعا جۋىق قوي، 20 تۇيە، 30 شاقتى جىلقى بار. قازىر ەڭ كىشى ءىنىم ەلعوجا كومەكتەسەدى. 2000 -جىلى تۋعان بالامدى دا قاسىما الىپ جۇرەمىن. ول قازىر كوللەدجدە. ءبىراق، سەنبى- جەكسەنبى قىستاۋعا الىپ كەتەمىن. ءوزى كومەكتەسكىسى كەلەدى، وعان قىزىق. قىستاۋ سايىن اۋىلىنان 33 شاقىرىم جەردە. ال، جازدا 50 شاقىرىم قاشىقتىققا كەتەمىز. قازىر ءشوبىمىز قۇنارسىز بولىپ، مالدى قورەكتەندىرۋ قيىنداۋ بولىپ تۇر. جالپى، بىرنەشە كۇن بويى ات ۇستىندە وكپەك جەلدىڭ وتىندە ءجۇرىپ، قارلى بورانعا قاراماستان وتار قويدى ۇستاسام دا، ەشقاشان وسى ءىسىمدى تاستايمىن دەگەن وي بولماعان. بۇل - مەنىڭ مىندەتىم دەپ بىلەمىن. اتا كاسىپتى جالعاستىرىپ، شوپان بولعانىما ماقتانامىن.

- ءتورت مەزگىلدە دە تىنىم تاپپاي، ماڭدايى كۇنگە كۇيىپ، تابانى تاسقا ءتيىپ، تەر توگەتىن ناعىز ەڭبەككەرلەر - قويشىلار عوي. دالا ورىسىندەگى شارۋالاردىڭ ءومىرى جىلجىعان جىلدارمەن جالعاسا بەرەدى. سول جىلداردىڭ ىشىندە ءسىزدىڭ باسىڭىزدان الۋان ءتۇرلى وقيعا وتكەن شىعار. سولاردىڭ بىرەۋىن ەسكە تۇسىرسەڭىز.

- ارينە، ءارقاشان قاربالاس قيمىلدىڭ قىزۋ قۇشاعىندا جۇرەمىز. ءبىر كۇنى وتارىمىز اۋدەم جەرگە كەتىپ جوعالسا، ەندى بىردە قاۋىپ ءوز باسىمىزعا تونەدى. ءبىر ەستەن كەتپەس وقيعانى ايتىپ وتەيىن. بۇرىندارى ماڭعىستاۋدا قىزىل قاسقىر بولدى. اكەم ءتىرى كەزىندە قاسقىر قوراعا تۇنگى 3-تە ءتۇستى. ءيتىم ءۇرىپ، ويانىپ كەتتىم. ول كەزدە جاسپىن. قوراعا تۇرا جۇگىردىم. بارسام، قاسقىر قويدى قىرىپ، جان- جاققا لاقتىرىپ، ءولتىرىپ جاتىر ەكەن. ويلانباستان قاسقىرمەن الىسا كەتتىم. قالعاندارى دا ويانىپ، كومەككە كەلدى. ءيتتىڭ دە كومەگى ءتيدى. سول ۋاقىتتا 10-عا جۋىق قوي مەن ەشكىنى جەپ كەتتى. ەندى، قوي ولمەي تۇرمايدى. اسىرەسە، مال تولدەيتىن ۋاقىتتا قيىندىق كوپ بولادى. جاڭبىر قۇيىپ، قار جاۋادى. 1996 -جىلدارى نوسەر بولىپ، 400-دەي قويىم بالشىققا باتىپ، قىرىلىپ قالدى. ساعىم سىنبادى. قايتادان مالدىڭ باسىن كوبەيتتىم. ماڭعىستاۋدا قالىڭ قار تۇسپەيدى. ءبىراق، 2000 -جىلدارى قاردىڭ قالىڭدىعى 1 مەتردەن استى دا، قويىمىز ايدالاعا ىعىپ كەتتى. اۋىلدىڭ ماڭىندا كۇرتىك قاردان جۇرە الماي، تۇرىپ قالعان. ءبىر كۇن دەگەندە ازەر تاپتىق. ءبىر ءسات بولسا دا الىستامايمىز.

- ءوزىڭىز ايتقانداي، سىزگە قازىرگى تاڭدا ءىنىڭىز بەن بالاڭىز كومەكتەسىپ ءجۇر. جالپى، جاستار مال باعۋعا نەگە قىزىقپايدى دەپ ويلايسىز؟ جالاقىعا جالتاقتاعاننان گورى، ءوز كاسىبىنىڭ يەسى بولعان جاقسى ەمەس پە؟

- قازىرگى جاستار اۋىردىڭ ۇستىمەن، جەڭىلدىڭ استىمەن جۇرگىسى كەلەدى. مال ۇستاۋدىڭ قىزىعىنان قيىندىعى كوپ قوي. كۇن دەمەيسىڭ، ءتۇن دەمەيسىڭ، 24 ساعات مالدىڭ ارتىندامىز. ءشوبى مەن سۋى، جەمى بار. اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىعىنان، جىرتقىشتاردان قورعاۋ كەرەك. الايدا، ءار كاسىپتىڭ ءوز نەسىبەسى بار. مىسالى، مالىڭ بولسا ەتى - ازىق، ءجۇنى - كيىم، توسەك- كورپە، ءسۇتىن دە ساتۋعا شىعارىپ ءجۇرمىز. كوكتەمگە قاراي قويدى بازارعا ساتۋعا اپارامىز. ەڭبەك ەتسەڭ - پايدا شاش ەتەكتەن. باستىسى، وسى ۋاقىتقا دەيىن نەسيە الىپ كورگەن جوقپىن. كاسىبىمنىڭ ارقاسىندا ەشكىمگە قارىزدار بولمادىم. جاستار قازىر ەڭبەكتەن قاشپاۋ كەرەك. ەندى سوڭعى كەزدە ۇكىمەت تە مال شارۋاشىلىعىنا كوڭىل ءبولىپ، ءتۇرلى باعدارلامالار شىعارۋدا. وسى ماڭعىستاۋدا جاس شارۋالار بارىن ەستىپ ءجۇرمىن. ءتۇپقاراعانداعى جىلقى وسىرەتىن فەرمەر جىگىت بار. ءتورت تۇلىكتى ءوسىرۋدىڭ قىر- سىرىن مەڭگەرىپ، ەڭبەكتىڭ ءدامىن تاتسا، زەينەتىن كورەدى عوي.

- بەرەكە مەن بايلىق شوپان اتا، زەڭگى بابالاردىڭ ءىزىن جالعاعانداردىڭ شاڭىراعىندا دەيسىز عوي. مال باققان كەزدە قانداي دا ءبىر جاڭا تەحنولوگيانى، مىسالى گادجەتتەردى قولدانىپ كورمەدىڭىز بە؟

- ونداي زات قولدانىپ كورمەدىم. تابيعي جول عوي (كۇلدى). اتىمدى ءمىنىپ الىپ جۇرە بەرەمىز. تەلەديداردان كەيدە كورىپ جۇرەمىن. ۇشاتىن كىشكەنە قۇرىلعىمەن قويدى قاراپ وتىرادى ەكەن. قىزىعىپ قويامىن...

- ال، ەندى الداعى جوسپارلارىڭىز تۋرالى ايتىپ وتسەڭىز.

- ەندى بولاشاقتا مال سانىن 800-گە جەتكىزۋ جوسپارىمدا بار. الداعى ۋاقىتتا جىلقى مەن تۇيە ءسۇتىن ساتىلىمعا شىعارۋدى دا كوزدەپ وتىرمىن. ايتپاقشى، ەندى وتباسىمدى قازاقستان ءىشىن ارالاتۋدى، ەلدى، جەردى كورسەتۋدى ارماندايمىن.

- وقىرماندارعا ايتار تىلەگىڭىز بار ما؟

- ەلىمىز امان، جۇرتىمىز تىنىش بولسىن! بەيبىتشىلىكتەن ارتىق باقىت بار ما؟ ! بارشا قازاقستاندىقتاردى تاۋەلسىزدىك كۇنىمەن قۇتتىقتايمىن!

- ماراپاتىڭىز تاعى قۇتتى بولسىن، سۇحباتىڭىزعا راحمەت!

اۆتور اشىقبايەۆا ايگەرىم