بارماقتاي باق بۇيىرماعان بەتحوۆەن

None
None
نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - مۋزىكانتتار اراسىندا ايتىلا بەرەتىن كۇلكىلى ءبىر اڭگىمە بار. بىردە بەتحوۆەننىڭ «گەرويكالىق» سيمفونياسىنىڭ ورىنداۋىنا وراي بەرىلگەن قوناقاسى ۇستىنەن چيكاگو قالاسىنىڭ مەرى اۆتورعا كوپشىك قويا سويلەگىسى كەلىپ، «قالادا مۇنداي دۇنيە تۋدىرا الارلىق ءارى كەتسە بەس- ون ادام عانا تابىلۋى مۇمكىن» دەپتى جينالعاندارعا قاراپ.

تىڭداپ وتىرعانداردىڭ ءبىرازى كوزدەرىمەن جەر شۇقيدى. ونداي- ونداي «سىنشىلار» بولا بەرەتىنى بەلگىلى، ءبىراق ۇلى كومپوزيتورلار دۇنيەگە ءجيى كەلە بەرمەيتىنى جانە اقيقات ەدى. بەتحوۆەننىڭ ءدال تۋعان كۇنىن ەشكىم بىلمەيدى.

ول كەزدە تومەنگى تاپ وكىلدەرى سابيلەرىنىڭ تۋعان كۇنى دالمە- ءدال قاعازعا تۇسە بەرمەيتىن. ونىڭ ەسەسىنە بوننداعى ساراي مۋزىكانتى ۆان بەتحوۆەننىڭ اتاسىنىڭ ەسىمى قويىلعان بۇل بالا وسى ۇيدەگى ەكىنشى ليۋدوۆيك ەدى: ونىڭ ەكى جاس ۇلكەن اعاسى ءسابي كەزىندە شەتىنەپ كەتكەن بولاتىن.

وركەسترانتتار مەن انشىلەر اۋلەتىندە مۋزىكاعا قابىلەتتى بالالار بولا بەرەتىنى زاڭدى عوي، ءبىراق مىنا بالدىرعان ليۋدوۆيكتىڭ دارىنى جۇرت نازارىن بىردەن اۋدارعان. ايگىلى موتسارتتىڭ دا وسىنداي كەزىندە داڭقى شىققانىن بىلەتىن اكەسى، وكىنىشكە وراي، كىشكەنتاي ليۋدوۆيككە تىنىم تاپتىرماي، ءتىپتى ءتۇن ورتاسىنا دەيىن جاتتىعۋدى تالاپ ەتەتىن. باسقا بىرەۋ عوي ابدەن زارەزاپ بولىپ، مۋزىكادان ات- تونىن الا قاشار ەدى. ال ليۋدوۆيك بولسا تەك اكەسىن جەك كورۋمەن عانا شەكتەلدى. كىم ءبىلسىن، ءارتۇرلى اسپاپتان شىعاتىن قۇدىرەتتى اۋەن ونىڭ جىگەرىنە جىگەر قوسىپ، تالانتىن شىڭداي تۇسكەن دە بولار. ويتكەنى ول كوبەيتۋ كەستەسىن جاتتاپ جارىتپادى.

گرامماتيكانى ۇناتپاعانى سونداي، بىردە- ءبىر تىنىس بەلگىسىن دۇرىس قويا بىلمەيتىن، ءتىپتى ارنايى ورتا ءبىلىم دە الا العان جوق. ونىڭ ۇستىنە ىشىمدىككە سالىنعان اكەسى وتباسىن اسىراي المايتىن حالگە جەتكەن. ءبىراق ءجاسوسپىرىم ليۋدوۆيك بەتحوۆەن ون جاسىندا كونتراپۋنكت ونەرىن ەركىن مەڭگەرىپ، ون ەكى جاسىندا سازگەرلىككە دەن قويدى، ال ون ءتورت جاسىنان باستاپ كۋرفيۋرات سارايىنىڭ ورگانشىسى رەتىندە قىزمەتكە قابىلداندى.

ايتسە دە، ونىڭ سارايداعى تاربيەشىسى كومپوزيتور نەفە دانىشپان شاكىرتىنىڭ كوڭىلىنە قاراماي- اق وعان ازىرگە ءتارتىپ پەن قاراپايىم مادەنيەتتىڭ ءوزى جەتپەي جاتقانىن قۇلاعىنا قۇيۋمەن بولدى. سونىڭ اسەرى بولار، جاس جىگىت كومپوزيتسيا زاڭدىلىعىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ قانا قويماي، ءوز بەتىمەن وقىپ، لاتىن، فرانسۋز، يتاليا تىلدەرىن ۇيرەنىپ شىعادى. وعان شىنىندا دا سالقىن سابىر، ۇستامدىلىق، كىسى كوڭىلىنە قاراۋ جاعى جەتىڭكىرەمەيتىن، ال تاۋەلسىزدىكتى قالايتىن تىك مىنەز تاكاپپارلىعى سالدارىنان ءوز جاۋلارىنىڭ قاتارىن كوبەيتە ءتۇسىپ وتىردى.

ءوز دەگەنىنەن باسقاعا كونبەيتىن، ىمىراعا كەلۋ دەگەندى بىلمەيتىن. كىشكەنتاي بالا كەزىنىڭ وزىندە نيدەرلاندىعا گاسترولگە بارۋدان ءۇزىلدى- كەسىلدى باس تارتىپ، اكەسىن ءبىر تاڭىرقاتقانى بار ەدى. ونىڭ ويىنشا، گوللاندىقتار بارىپ تۇرعان نادان دا ساراڭ بولىپ ەسەپتەلەدى ەكەن. گايدنمەن وتكىزىلگەن ساباقتارى دا ەل كۇتكەندەگىدەي جەمىستى بولا قويمادى، ۇستاز بەن شاكىرت اراسىنداعى سالقىندىق كوزگە ۇرىپ- اق تۇراتىن. ءتىپتى ارىپتەستەرىنىڭ وپەراسىن تىڭداۋ ۇستىندە بەتحوۆەن ونى «قولداعانداي» بولىپ: «سپەكتاكلىڭ ماعان وتە ۇنادى، مەن تەگى مۋزىكاسىن جازاتىن شىعارمىن»، - دەپ سالادى.

ال تاعى ءبىر اشۋ ۇستىندە ەلگە ايگىلى قالتالى مەتسەناتقا: «كنياز! سەنى كىسى ەتكەن كەزدەيسوقتىق پەن اتا تەگىڭ، ال مەنى ەل قاتارىنا قوسقان تالانتىم مەن ەڭبەگىم. كنياز دەگەن كوپ، ءالى دە تۋا بەرەدى، ال بەتحوۆەن بىرەۋ عانا»، - دەگەنى بار. تاس كەرەڭ بولىپ قالعانعا دەيىن ونىڭ ەستۋ قابىلەتى سونشالىق نازىك ەدى. بۇل دەرتتىڭ سەبەبىن ەشكىم بىلمەيدى، بىرەۋلەرى بەزگەكتەن بولدى دەيدى، بىرەۋلەرى مي شايقالۋىنىڭ زاردابى دەگەندى ايتادى، ءۇشىنشى بىرەۋلەرى ەستۋ جۇيەسىنىڭ سكلەروزعا اينالۋى دەپ تە جۇرگەن. وتىز جاسىندا ول اۋرۋىن جاسىرىپ- اق باعادى.

ءبىراق كۇرت اسقىنىپ كەتكەن كەرەڭدىك، ەل كوزىنە بايقالماي قالا المادى... ەشبىر ءدارى- دارمەكتىڭ پايداسى بولمادى، ال ءساتسىز قولدانىلعان ۆيبروتەراپياسى اقىرى تاس كەرەڭ ەتىپ شىعاردى. باستاپقى كەزدە دوستارىمەن ارناۋلى تۇتىك ارقىلى سويلەسىپ ءجۇردى، كەيىننەن كەرەڭدەرگە ارنالعان داپتەردى پايدالاندى. ءبىراق نە دەسەك تە، سول سۇمدىق دەرتتى ءوزى دانىشپان شابىتىنا بوگەت بولا العان جوق. كۇننەن كۇنگە شىعارماشىلىعى ۇدەي ءتۇسىپ وتىردى. جەكە ءومىرى دە ءساتتى بولا قويمادى.

ەلدىڭ ءبارى الاقانىنا سالا قادىرلەگەن، كەز كەلگەن ءسان مەن سالتانات سارايىنىڭ قادىرلى قوناعى رەتىندە ول الدەنەشە رەت جاپ- جاس اقسۇيەك قىزدارعا قىرىنداپ كورەدى، ءبىراق بىردە- بىرەۋىنە قولى جەتە قويماي، تەك قايعى مەن مۇڭعا كەزىكتى. ايگىلى «اي» سوناتاسىن ارناعان گرافينيا گۆيچچاردا ءوزىن- ءوزى كومپوزيتور ساناعان دارىنسىز ءبىر سىلقىم جىگىتتى قالاعانى بىلاي تۇرسىن، ءتىپتى سوعان كوڭىل ءبىلدىرىپ قانا قويماي، ونى ەلدە جوق مۋزىكانت رەتىندە دە تانىعانى بەتحوۆەننىڭ جانىنا كۇيىك بولىپ جابىسىپ، قابىرعاسىنا قاتتى باتتى. ءاردايىم ونىڭ اتاق- داڭقىن پايدالانۋدان باسقانى ويلامايتىن باۋىرلارىمەن دە ءتىل تابا المادى، ارالارىندا ەشبىر جاقىندىق بولماعان كۇيى ءوتتى.

ەڭ جاقسى كورەتىن جيەنى كارل اعاسىنىڭ اقشاسىن كارتاعا ۇتقىزىپ، قارىزدانىپ، ونىڭ ءومىرىنىڭ اقىرعى جىلدارىندا ۇدايى جۇيكەسىن جۇقارتۋمەن بولدى. ءبىراق ەڭ سۇمدىعى - تۇك ەستىمەس تاس كەرەڭگە اينالۋى ەدى. ءوزىنىڭ توعىزىنشى سيمفونياسىنىڭ پرەمەراسىندا ديريجەر پۋلتىندە تۇرعانىمەن وركەستىردى باسقارعان ونىڭ سول جاعىن الا ەكى ادىم جەردە تۇرعان باسقا كاپەلمەيستەر بولاتىن. اۆتور ءوز مۋزىكاسىن دا، زال ءىشىن جاڭعىرتقان ۇزاق قول شاپالاقتاۋدى دا ەستىگەن جوق. ول سودان كەيىن ەكى جىل ءومىر ءسۇرىپ، ناۋرىز ايىندا بۇرىن ۆەنادا بولىپ كورمەگەن داۋىل كەزىندە قايتىس بولدى. ولەر الدىندا: «مەن عايىپتان ەستيتىن بولام ءالى»، - دەپ سىبىرلاپ جاتىپتى.
سەكەن تالاپكەر

Massaget.kz


سوڭعى جاڭالىقتار