تۇرمەدە تۋعان اندەر

سونىڭ ارقاسىندا الماتى وبلىسى تالعار اۋدانىندا تۇراتىن شاكارىمنىڭ نەمەرەسى مەرەكە زيات ۇلىمەن كەزدەسىپ، ەشقايدا جاريالانباعان زيات شاكارىم ۇلىنىڭ مىنا ءبىر فوتوسىن الىپ قايتتىق. مەرەكە اعامەن سويلەسە وتىرىپ، سونشالىقتى قاراپايىمدىلىعىن ءارى تەكتىلىگىن اڭعاردىم. ءتىپتى اتاسى شاكارىمنىڭ داستاندارىن، ولەڭدەرىن جاتقا بىلەتىندىگى، اندەرىن دومبىرادا ويناي وتىرىپ ايتاتىنى، جاسى جەتپىستەن اسسا دا ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ وتە جاقسى ەكەندىگى مەنى تاڭعالدىردى. «اينىمايتىن اق جۇرەكپەن، تازا اقىلدى ادامنىڭ، تاپپاسى جوق بۇل ومىردە، وسىنىمدى ۇق، بالام!» دەپ شاكارىم باباسى جىرلاپ كەتكەندەي، ادالدىقتى ومىرىندە ءپىر تۇتقانى كورىنىپ- اق تۇردى. وسى كەزدەسۋدە مەرەكە اكەسى زياتتان قالعان ەكى ءاندى ايتىپ بەردى.

ءاننىڭ تاريحىنا توقتالساق، زيات اتامىز 1931 -جىلى قىتاي اسىپ كەتىپ، سول جاقتا ءومىر سۇرگەنى بەلگىلى. وندا دا تىنىشتىق بولماي تۇرمەگە جابىلعان. سودان ورالماعان. 1939 - جىلى زيات جاتقان قىتاي تۇرمەسىنەن بوساپ شىققان ءبىر ادام ونىڭ تۇرمەدە جازعان ەكى ولەڭىن وزىمەن بىرگە الا شىعىپ، ءشارىپحان تورەنىڭ اديۋتانتى بولعان ايتجان جازىقبايەۆقا اكەلىپ بەرىپتى.

بۇل ولەڭدى كەيىن ۇزاق جىل الماتىداعى ىقىلاس دۇكەن ۇلى اتىنداعى ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپاپتار مۇراجايىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى بولعان ونەر زەرتتەۋشىسى ابىلاي تۇگەلبايەۆ جوعارىداعى ا. جازىقبايەۆتان ءسوزىن الىپ، ءانىن ۇيرەنەدى. سودان 1990 -جىلدارى ابىلاي جۇماحان ۇلى ارنايى ساپارمەن سەمەيگە كەلىپ، زياتتىڭ جوعارىداعى ەكى ءانىن سول كەزدەگى وبلىستىق راديو ستۋدياسىندا جازدىرعان ەكەن. بۇرىن- سوڭدى جارىق كورمەگەن وسى ەكى ءاننىڭ ءسوزىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.

ۇلى ەدىم شاكارىمنىڭ زيات دەگەن

ۇلى ەدىم شاكارىمنىڭ زيات دەگەن،

ءان ايتقان بالا جاستان قياقپەنەن*

اكەنىڭ تاربيەسى ءسىڭىپ بويعا،

قيانات جانعا جاساۋ ۇيات دەگەم.

قايىرماسى: وسىنى ۇستاپ وتەمىن،

شىڭعىستاۋ ەدى مەكەنىم.

زۇلىمنىڭ ءتۇسىپ تورىنا،

تاس تۇرمە بولدى توسەگىم.

دىنسىزدەر، ادامداردى ارانداتتى،

قىلىشىن، قول شوقپارىن جالاڭداتتى.

الدامشى ساياساتتان توردى توقىپ،

زىندانعا زيالىنى تامام جاپتى.

جاتىرمىز ءۇرىمجىنىڭ تۇرمەسىندە،

وڭكەي قۋ ەكى ەلدەن بىرلەسۋدە.

اقىلدى ازاماتتار تۇتقىن بولىپ،

ازاپتى، ايانىشتى كۇن كەشۋدە.

*قياق - سكريپكا

قوشتاسۋ

قوش بولعىن اتامەكەن، قايران شىڭعىس،

ءتۇستى اۋىر ەل باسىنا كوپ مۇڭدى ءىس.

جوسىلدىق شاۋەشەككە اتتى- جاياۋ،

كوزىمە جاس تولعانى مەنىڭ تۇڭعىش.

قايىرماسى:

كوردىك زۇلىم ءجابىرىن،

كەتتى سودان سابىرىم.

قۇشاقتادىم، قوشتاسىپ،

بابالاردىڭ قابىرىن.

نايمان ەل قۇدا، تۋىس، باۋىرىمىز،

ىرگەلەس قوناتۇعىن اۋىلىمىز.

تۇنەرىپ، ءتۇن جامىلىپ، ۇركە كوشتىك،

بولعان سوڭ ادىلەتسىز ءداۋىرىمىز.

زاڭىنا تىرشىلىكتىڭ باعىنارمىن.

سۇمپايى سۋايتتىققا تابىنار كىم؟

جۇرسەم دە شالقىپ باسىپ جەر بەتىندە،

تۋعان جەر، سەنى تىنباي ساعىنارمىن!

ءلاززات ءالجان، سەمەي قالاسىنىڭ وبلىستىق تاريحي- ولكەتانۋ مۋزەيى ديرەكتورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى

Egemen.kz