ۇلاربەك دالەي ۇلى. اداسقان ۇلدىڭ ورالۋى
***
اداسقان ۇلدىڭ ورالۋى
الىس ساپاردان كەتكەندەي ابدەن كۇيىسى.
تەرەزەمدە تۇر ءومىر مەن اجال ءسۇيىسىپ.. .
ارقا ءىڭىرى اكەلگەن قىستىڭ جەلىندە،
التايعا جەتكەن قاراشانىڭ بار ءيىسى.
كوڭىل ەسىگىن جۇلقىلاپ كۇزدىڭ جەلى ەستى،
مەزگىل ەسكىرسە،
تارتادى جالعان كومەسكى.
سپارتا ەرلەرى جۇرتىن قورعاۋعا اتتانسا،
مەن اتتانعامىن رۋحىمدى ىزدەپ ەڭ ەسكى.
ءۇش ءجۇز ەرىندەي سول سپراتانىڭ
... تاعىلار!
تاعى جانىمدى تاۋداي مۇڭىمنان تانىپ ال.
قاراوتكەلدەن قاراقۇلاقتاپ ءوستى ۇلىم،
تامىرلارىندا قاراسەڭگىردىڭ قانى بار!
تاعدىرى ۇقساس كەيكىمەن،
«بىزدەردەن مۇرا قوس مولا قالار» دەيتىن ەڭ.
ءبىر ءتۇپ جۋساندى كوشىرىپ ەكتىم اۋلاما،
التايدى اڭساپ وتكەن اكەلەر بەيتىنەن.. .
ساعاتى ءساتسىز ولىمدەي،
ورمان ىشىنە كۇز كەلگەن بولار كورىنبەي.
بۇلاق بويىنان بۋرقىراپ اق بۋ جاتاتىن،
كۇلتەگىن مىنگەن كوكبۋرىل پىراق دەمىندەي.
ەدىلدەن ءوتىپ، ەۋروپانى جايپاعان،
كۇللى تۇركىنى باۋىرىنا باسىپ شايقاعان.
و، مۇڭلىق جۇرتىم!
باسىڭا ءتاۋاپ ەتەم دە،
التايعا بارىپ ءسابي بوپ كەتەم قايتادان.. .
قاراشا تۇنەگەن اۋىل
... ەپوسقا جاتپايدى سەنىپ،
ويى دا، قىرى دا -
ەلەس.
قاراشا بۇلتىنا جەرىك،
كوكتەمدى ىزدەگەن ەمەس.
سول اۋىل -
جاۋگەر زاماندا،
قالىپتى بىزدەرگە ميراس.
سەلت ەتپەي، ادام، عالامعا،
ەراعا ايىلىن جيماس.
تامسانار تاۋلاردىڭ ءتۇنىن،
وندا جوق كوسىلگەن دالا.
ەسىمدە قالعانى بۇگىن،
ەسكىرگەن مولالار عانا.
ۇقسايتىن قىزدىڭ مۇڭىنا،
ەلىتكىش، ەسۋاس جانى.
مەن بارسام كۇزدىڭ جىرىنا،
بوسايتىن شىعارمىن، تاعى.. .
و، مەنى وزىڭە شاقىر،
تاسىڭمەن تۋىسپىن، تاۋلار!
ارشا تابىتتا الاڭسىز جاتىر،
التايعا جەرلەنگەن شالدار.
ويى دا، قىرى دا -
ەلەس،
جادىندا تۇتاس ءبىر ءداۋىر.
قاباعىن مۇلدە اشقان ەمەس،
قاراشا تۇنەگەن اۋىل.
ەڭ ۇلى عاسىردى شاقىر،
ءبىر تاپسا سول تابار ەمىن.
التايعا جەرلەنگەن اقىر،
بەۋ، شاھيت جۇرەگىم مەنىڭ!
كۇز تۇنجىراپ تۇر ما تاعى
كۇز تۇنجىراپ تۇر ما تاعى،
تۇنجىر- تۇنجىر قىراتتاردا،
ءتۇن جامىلىپ ءجۇر مە ەلەسىم اي وسقىرعان بۇلاقتاردا.
- الباستى ما، ادام با دەپ قاراي ما وعان مۇرات كورشىم،
(ءداتى جەتسە مىنا مەندەي ساعىنىشقا شىداپ كورسىن!) .
ءۇنسىز كوزبەن مەنى ۇزاتىپ سوندا ءبىر قىز جىلاپ قالعان،
.. .مەن تۋرالى ويلاي ما ەكەن جەڭگەسىنەن سۇراپ كورشى.. .
كۇندە وكسىپ قاراي ما ەكەن ءتانى سۋىق جولدارعا اناۋ،
جىلدار بويى جولدار الداپ جوعالعان سول ارماندار- اۋ!
مەنىڭ مۇجىق قۇجىرامدى مۇڭ باسا ما كۇز جاۋعاندا،
جانى شىركىن توزەدى ۇزاق ورتەنۋ مەن سىزداۋلارعا.
جەتەك اتپەن كەتكەن اتام جەتپىسىندە جوعالعان- دى،
مۇقىر اتپەن كەتكەن اكەم مۇگەدەك بوپ ورالعان- دى.
مەن سەنبەيمىن بەلدەرگە اناۋ قارسى الاتىن قۋساڭ عانا،
ءسابي جاسىم سارقىپ ىشكەن تارعىل شاشتى جۋسان عانا.
سەرتكە ۇستار بۇل جۇرەكتە ساعىنىشتان باسقا نە بار،
ونىڭ ءحالى تىپتەن بولەك،
جاۋعا سايران، دوسقا مازار.. .
كۇز تۇنجىراپ تۇر ما تاعى،
قۋراي باسى جوقتاۋ ايتىپ،
بىزدەن جەتكەن قارلى بۇلتقا قويساڭدارشى توقتاۋ ايتىپ.
تۇنجىر- تۇنجىر اتىزداردا ءتۇن جامىلىپ ءجۇر مە ەلەسىم،
ءوز ازابىن تارتسىن سولاي ەل قادىرىن بىلمەگەسىن.. .
مەن سەندەردى سۇيەم قانشا،
سۇيەم قانشا كوك ارشالار،
باسى مۇنار بالعىن داۋرەن بەلەڭ اسىپ جوعالسا دا.
قاباعىندا ءساۋىر بۇلتى، قارسى الادى كوكتەم جۇدەپ،
كۇرسىنۋدەن شارشامايتىن ياپىر- اي، بۇل نەتكەن جۇرەك؟
جالعان سىندى ۋادەشىل، تىم وسپادار ادامداردان،
ءبىر بەلگىسىز سەزىك كۇتىپ اكەم قالعان، انام قالعان.
كۇز تۇنجىراپ تۇر ما تاعى،
كۇننىڭ ءجۇزىن قىراۋ باسىپ،
توپ- توپ تىرنا بارا ما ۇشىپ الدەنەنى تىراۋلاسىپ.
مەن سەزەمىن، مۇڭ بار ءسىرا، قاباعىندا قارقارانىڭ،
تالپىندىرعان سول ەلەستى قۋا- قۋا شارشاعامىن.
ءومىر سولاي بولاتىنىن بىلگەن تاۋلار، بىلگەن الەم،
قۇلاعىمدا سىڭسيدى ءالى اربا جولعا سىڭگەن اۋەن.
.. .قياناتتىڭ الدىندا ەگەر تۇرسىن دەسەڭ اسقاق بولىپ،
مەندەگى وتتى ءسوندىرشى، ءىنىم!
مۇحيتتاردى باستاپ كەلىپ.. .
* * *
ەسكى شايىرلارشا سىلتەۋ
كۇز كەلگەندە -
قاراشادا،
تۇمان باسقان سول قىستاق.
تۇمان كەشەر بالا- شاعا،
جۇرەكتەرىن قولعا ۇستاپ.
شىعىس تاۋعا بەتىن بۇرىپ،
جوڭكىلەر بۇلت تەڭىز بوپ.
جۇگەنىمدى يىعىما ءىلىپ،
ءجۇرۋشى ەدىم جوق ىزدەپ.
سىلبىراڭدا،
اق جاۋىندا،
جانىما مۇڭ بايلانىپ.
قاراشوقى باۋرايىندا،
مولانى ءارى اينالىپ.
بەس كۇن ءومىر ىشىندە بۇل،
تاۋ- تاۋ ويلار ارقالاپ.
بالا ەلەسىم تۇسىمدە ءجۇر،
قوس جانارى قانتالاپ.. .
سەرى مەكەن - سەرىلىكتاۋدىڭ،
جىلقىم جاتار تەپسەڭىندە.
كەزدىگىمدى ۇمىتقانىمىن،
كۇزەۋلىكتەن كوشكەنىمدە.. .
.. . مۇڭلىق قالقام، لىشىعىڭنىڭ،
تۇندىگىن اش،
بىزدەن جەتەر.
ساعىنىشىن ال عاشىعىڭنىڭ،
جازدار دا وتەر، كۇزدەر دە وتەر.
ەستىلەدى ەسكى داۋىس:
«ايىرىلعانمىن، سىزدەن بەكەر ...»
بەۋ، ءومىر- اي!
كۇزدەن بەتەر ...
