ءابىش كەكىلباي: ازاتتىققا جەتۋ قانداي قيىن بولسا، ازاتتىققا ۇيرەنۋ دە سونداي قيىن

None
None
نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - قاسيەتتى قازاق ءتىلىنىڭ قۇدىرەتىن تاني ءبىلۋ، تانىتا ءبىلۋ - زور باقىت، ۇلكەن ابىروي. ءتىل قۇدىرەتىن اسپانداتۋ - قىزىل سوزدەن قۋىرداق قۋىرىپ، تىلدەن ماي تامىزۋ ەمەس. شالىقتاپ، شالقۋ دا ەمەس. وتكەندى وكىنىش ەمەس، ماقتانىشپەن ەسكە الدىرۋ. بولاشاعىنا ۇرەي ەمەس، سەنىممەن قاراتۋ.

مىنە، وسىنداي ۇلكەن ءىستىڭ ۇدەسىنەن شىعا بىلگەن ۇلتىمىزدىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتتەرىنىڭ ءبىرى - قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى، ەڭبەك ەرى مارقۇم ءابىش كەكىلباي ۇلى بولاتىن.

ءابىش كەكىلباي ۇلى قالامىنان تۋىپ، قازاق كوركەم ءسوزىنىڭ قۋاتىن جالپاق الەمگە تانىتقان مەرەيلى شىعارمالارىنىڭ سىر- سيپاتىن بۇكىل قازاق بىلەدى. ءار ءسوزى ءارلى كەمەڭگەر جازۋشىنىڭ زەرگەرلىگى ايتا قالعانداي قۇبىلىس بولاتىن.

ءبىز بۇگىن كەكىلباي ۇلىنىڭ شىعارمالارىنان قاناتتى سوزدەرىن جاريالاي وتىرىپ، كەمەل تۇلعانىڭ دۇنيەدەن وزعانىنا 100 كۇن تولۋ قارساڭىندا قالىڭ وقىرمانداردى ءسوز مارجاندارىمەن قايتا ءبىر قاۋىشتىرعىمىز كەلدى.

تاريح پەن تاۋەلسىزدىك

ءبىزدىڭ تاريح - تاقسىرەتتى تاريح. سوندىقتان دا ونىڭ اشى- تۇشى تاعىلىمى مول. داۋرەندەگەن زاماندارىمىزدى ايتىپ داراقىلانباي، داۋرەن تايعان زاماندارىمىزدى ايتىپ قارالاي سارىۋايىم ساپىرماي، ونىڭ قالاي بولىپ، قالاي قويعانىن تەرەڭ پايىمداپ، وزعان تۇستارىمىزدان ونەگە تاۋىپ، وپىق جەگەن تۇستارىمىزدان قورىتىندى شىعارىپ، جان- جاقتى تاعىلىم المايىنشا، بۇگىنگى جاسامپازدىق كەرەك ساليقالى ۇلتتىق ساناعا قول جەتكىزە المايمىز.

وتارشىلدىق وزبىرلىقتى وربىتەدى. وزبىرلىق جالاعا جۇگىنبەي تۇرمايدى. تاريحتاعى تالاي قيانات كوپە- كورىنەۋ جالاقورلىقتان باستالعان.

وركەنيەتتىك بەيقامدىق - كەشەگى جەڭگەندەردىڭ ۇرپاقتارىن ءبىر كەزدە ولاردان جەڭىلگەندەردىڭ ۇرپاقتارىنا كىرىپتار ەتتى.

بوداندىق دەگەنىمىز - وبال- ساۋابىڭدى بىرەۋگە ارتىپ، قۇدايدىڭ سالعانىنا كونۋ. بوستاندىق دەگەنىمىز - ءوز تاعدىرىڭنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ءوز موينىڭا الىپ، ءوز قامىڭدى ءوزىڭ قامداۋ.

كوشپەندى تۇرمىس قۇلاقكەستى قۇلدىقتى، ءدىني فاناتيزمدى، الەۋمەتتىك كونتەرىلىكتى، بيلىككە باس ۇرۋشىلىقتى مويىنداعان ەمەس. «باس كەسپەك بولسا دا، ءتىل كەسپەك جوق. وزىڭە يىلگەنگە ءيىل: ول - اكەڭنىڭ قۇلى ەمەس، وزىڭە شۇيىلگەنگە ءشۇيىل: ول - قۇدايدىڭ ۇلى ەمەس» دەيتىن قاعيدانى الىگە دەيىن ۇمىتپاي كەلگەن تەڭدىكشىل، بوستاندىقشىل حالىقتىڭ جىگەرىن توتاليتاريزم ءبىرجولاتا جەر جاستاندىرىپ كەتە المادى. كەشەگى كەنەۋى كەتىپ تۇرعان قىزىل توتاليتاريزمگە الدىمەن قول كوتەرگەن قاۋىمبىز.

ازاتتىققا جەتۋ قانداي قيىن بولسا، ازاتتىققا ۇيرەنۋ دە سونداي قيىن.

ازاتتىقتىڭ اساۋ تۇلپارىنىڭ تىزگىنىنە تۇتىمدى ۋىس، تەگەۋرىندى تاقىم، تەرەڭنەن تولعاپ، الىستان بارلاپ، قاپىسىز شەشىم تابا الار كەمەل اقىل يەلىك ەتە الماقشى.

تاۋەلسىزدىك - ءتاتتى ءسوز عانا ەمەس، ۇلتتىق جاۋاپكەرشىلىك.

تاۋەلسىزدىگىمىزدى سىرتتىڭ الاكوزدىگىنەن، ءىشتىڭ الاۋىزدىعىنان امان ساقتاپ قالۋ - ءبىزدىڭ تاريح الدىنداعى ەڭ باستى پارىزىمىز.

تاۋبەمىزدەن جاڭىلماساق، تاۋەكەلىمىزدەن تايىنباساق، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تاسى ورگە دومالايدى.

تاۋەلسىزدىك ءبىزدىڭ تىلەگىمىزدى ەمەس، ءبىز ونىڭ تىلەگىن تىلەۋىمىز قاجەت.

ار- نامىس قانا تاۋەلسىزدىككە تىرەك بولا الادى.

ەركىندىك دەگەنىمىز - ەشكىمنىڭ كۇشتەۋىنسىز ءوزىڭدى- ءوزىڭ قاداعالايتىن قاتاڭ جاۋاپكەرشىلىك.

ەرلىككە تاعزىم - ەلجاندىلىققا تاعزىم.

وزىنەن السىزدەردى وڭاي بوكتەرىپ ۇيرەنگەن وكتەمدىك وزگەلەردەن ۇيرەنۋگە قۇلىقتىلىق تانىتپايدى.

وتپەلى كەزەڭدەگى وكىمەتتىڭ وتانشىل، الەۋمەتشىل، ءادىل دە تازا بولماعى - تاريحي مىندەت. وتپەلى كەزەڭدەگى الەۋمەتتىڭ اۋىزى ءبىر، ارەكەتتەرى ىقپالداس، ىنتىماقشىل بولماعى - تاريحي پارىز.

ۇلت تۋرالى

قازاق - بىلايعى حالىقتاردان ارتىق تۋعان اسىل دا، قالىس تۋعان جاسىق تا ەمەس.

ورەلى باسەكەنىڭ باستى كورسەتكىشى - ۇلتتىق دامۋ. ال ونىڭ باستى سيپاتى - رۋحاني ساۋاتتىلىق، ساياسي بوستاندىق، ورەلى مادەنيەت، كەمەل ءبىلىم، كوتەرىڭكى ءال- اۋقات پەن كەلەشەككە دەگەن سەنىمدى نىعايتا تۇسەتىن ءورىمتال ۇرپاق، ءوسىمتال قاۋىم.

ۇلت انالار بەرگەن اق سۇتتەن ءنار الىپ، اكەلەر كورسەتكەن اتا جولمەن وركەندەيدى.

ەلىن سۇيگەن ازاماتقا ەڭ ۇلكەن قايعى - ءوز حالقىنىڭ تاعدىرىنان تىس قالۋ.

جاۋ بەتكە - بىلەكتىمىزدى، داۋ بەتكە - بىلىكتىمىزدى، جاراستىققا - جاقسىمىزدى جۇمساعان حالىقپىز.

... قازاق حالقى - جۇرت ويلاپ جۇرگەندەي قوي سوڭىندا سالپاقتاعان باقتاشى حالىق ەمەس، ءوزىنىڭ ۇلان- بايتاق جەرىن قورعاپ جۇرگەن جاپپاي شەكاراشى، تۇگەلىمەن ساقشى حالىق.

ۇلت بوستان بولمايىنشا، ادام بوستان بولا المايدى.

حالقىڭ ساناتقا قوسىلماي تۇرىپ، ءوزىڭ ساناتقا قوسىلعاننان ۇشپاققا شىقپايسىڭ.

ۇرپاعىنا يە بولا الماعان جۇرت ۇلتتىقتان ايىرىلادى.

قازاق دالاسىنىڭ ءار تاسى - قاعبام، ءار بۇتاسى - ءساجدام.

ادام تابيعاتتان، حالىق ادامزاتتان اتىمەن تاۋەلدى بولا المايدى. مەملەكەت تە جەر شارىن ويكۋمەنالاندىرۋ بارىسىندا اۋەلى اياعى جەتكەن كەڭىستىككە، سوسىن باستارىنا تۋعان زامانعا بەيىمدەلۋ بارىسىندا قالىپتاسادى.

قالىپتاسقان مەنتاليتەت اۋقىمىندا قالىپ قويۋ قاي حالىققا دا قاتەرلى. سونى تۇسىنگەن قاۋىمدار عانا ۇلتتىق دامۋ جولىنا تۇسە الادى

مەنتاليتەت - ابسوليۋت ەمەس، ديالەكتيكالىق ۇدەرىس. ونى ۋنيۆەرسۋم مەن سوتسيۋمداعى ىرگەلى ۇدەرىستەر قالىپتاستىرادى.

نە دە بولسا، مەنتاليتەت وزگەرەدى. ولاي بولماعاندا، قازىرگى دۇنيە قازىرگىدەي ەمەس، باياعى اڭشىلىق پەن تەرىمشىلىك تۇسىنداعى كۇيىندە قالار ەدى. اقپاراتتىق ريەۆوليۋتسيا تۇگىلى اگرارلىق جانە ونەركاسىپتىك رەفورما بولماس ەدى. كەشەگى كوشپەندى قاۋىم مەنتاليتەتتىك ەۆوليۋتسياعا تۇسە الماسا، قازىرگى وركەنيەتشىل حالىقتار مەن كەڭىستىكتەر اتىمەن بولماس ەدى.

ەلدىكتىڭ بەرىك قورعانى - ۇلتتىق نامىس.

بايىرعى بابالارىمىز دا ەل بولۋدى، وزگەلەرمەن تەرەزەسى تەڭ بولۋدى كوكسەدى. تەك تاياعىن شوشاڭداتىپ قوي باعىپ، نايزاسىن شوشاڭداتىپ وزگەلەرگە ات ويناتىپ وتكەن جوق. ۇرپاعىنا ۇلان- بايتاق قونىس، ۇلان- عايىر وسيەت- ونەگە قالدىردى.

اۋزىمىزعا الالىق تۇسىرمەسەك، ىسىمىزگە شالالىق تۇسىرمەيمىز.

ەڭ باستى يگىلىك - بىرلىك.

ىنتىماق - ءبىزدىڭ ۇلتتىق دامۋىمىزدىڭ ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگيالىق ماقساتى.

زامانا اڭعارىن الىستان بولجاپ، ەگجەي- تەگجەيىنە تۇگەل تۇسىنۋگە ءتيىس ىنتالى قاۋىم ەشقاشان جەرگە قاراپ قالماق ەمەس. جالپى تۇگەل تاۋەكەلگە مىنبەي تۇرىپ، جالقى ەشتەڭە بىتىرە المايدى.

ەلىم دەپ شىن ەڭىرەپ جۇرگەن ەرى كىم، وتىرىك ەمەشەگى ءۇزىلىپ، ءوز مۇددەسىن كۇيتتەپ جۇرگەن ەپسەگى كىم - سونى ايقىن اجىراتا الاتىن حالىق قانا بارشا مۇراتىنا جەتۋگە لايىق.

بارشا تىعىرىقتان شىعاراتىن ءبىر- اق جول - تاۋەلسىزدىگىمىزدى ءتاۋ ەتىپ، تاۋەكەلىمىزگە بەكەم بولۋ.

جەرىمىزدىڭ باي ەكەندىگىنە شارتاراپتىڭ كوزىن جەتكىزدىك. ەلدىك قادىر- قاسيەتىمىزدىڭ قالعان سالالارى دا تاپ وسىنداي تاباندى ناسيحاتتى قاجەت ەتەدى.

وسپادارسىز وزبىرلىقتان تۇپكىلىكتى وپات بولىپ كەتپەۋدىڭ دە، وتكەنمەن بىرگە ءوشىپ، ولگەنمەن بىرگە قۇرىپ بىتپەۋدىڭ دە جالعىز جولى - مادەنيەتتى وركەندەتۋ ەكەن.

تىرشىلىك توماعا- تۇيىقتىقتى مويىندامايدى. بارىس- كەلىسسىز، الىس- بەرىسسىز ەشقاشان ەشتەڭەنىڭ كوسەگەسى كوگەرىپ كورگەن ەمەس.

رۋح پەن ءتىل

انا تىلىنە شورقاقتىق - اسا ءقاۋىپتى ساۋاتسىزدىق. جاي ساۋاتسىزدىق جارلى ەتسە، ءوز تىلىڭە ساۋاتسىزدىق - وزگە مادەنيەتكە قۇلاقكەستى قۇل ەتەدى.

ءتىل تۋرالى ويلانۋ - ءبارى تۋرالى ويلانۋ. ءتىل كەلەشەگىن ەسكەرۋ - ارتىمىزدا قالعان مەن الدىمىزدا تۇرعاننىڭ ءبارىن ەسكە الۋ دەگەن ءسوز.

ءتىل نامىسى - ەل نامىسى.

ءتىل مەرەيى - ەل مەرەيى.

ءتىل تابىسا بىلگەندەر عانا ءتىلىنىڭ كوسەگەسىن كوگەرتە الادى.

ءتىل وتارلانۋدىڭ احۋالىن قالاي ايقىن بەينەلەسە، وتارلىقسىزدانۋدىڭ احۋالىن دا سونداي ءدال اشىپ بەردى.

جەرگىلىكتى تىلدەردى «تىرىدەي ءولتىرۋدىڭ» تاعى ءبىر جولى - سوزدىك قورىن شۇبارلاۋ، ەتەنە سوزدەردەن كىرمە سوزدەردى كوبەيتۋ، ەكىنشى جولى - ۇستەم تىلمەن بۋدانداستىرىپ، وزىندىك سيپاتىنان ايىرىپ، ۇستەم ءتىل دە، باعىنىشتى ءتىل دە ەمەس، بولاشاعى جوق ءدۇبارا تىلگە، ءتىپتى ديالەكتىگە اينالدىرىپ، مادەني تۇرعىدان كەرەكسىزدەندىرۋ. وتارشىلدىق سوتسيولينگۆيستيكا قولدانعان بۇل تاسىلدەر تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن دە ءوزىنىڭ ارانداتۋشىلىق جانە ىرىتۋشىلىك قىزمەتىن جالعاستىرا بەرەدى. ونىڭ ەڭ ءقاۋىپتىسى - بايىرعى ءتىلدى ءوز وتانىندا تىكەلەي نە جاناما كەمسىتۋشىلىككە ۇشىراتىپ، بۇراتانا قۇبىلىسقا دەيىن قۇلدىراتا ءتۇسۋ.

... «وركەنيەتشىل» رەسەي سامودەرجاۆيەسى بۇراتانا حالىقتاردىڭ ءوز ءتىلىن، ءدىنىن، مادەنيەتىن وركەندەتىپ، ۇلتتىق دامۋدى جۇزەگە اسىرعان ەمەس، «ورىسپەن ورىستاي بولىپ ءسىڭىسىپ كەتۋلەرىن» عانا كوزدەدى. قاجەت دەسەڭىز، بۇل سايقال ساياساتتى تەك اق پاتشا عانا ەمەس، كەشەگى كەڭەس ۇستەمدىگى دە ءسال ءوڭىن وزگەرتكەنىمەن، بۇلجىتپاي جۇرگىزىپ ەدى.

تۋعان ءتىلىن ساۋداعا سالىپ، «بارلىق بايلىق پەن ارتىقشىلىقتى الىپ بەرەتىن بۇرىنعى ۇستەم ءتىلدىڭ ەش قاجەتتىگى بولماي قالعان كۇندە عانا ءوز ءتىلىمدى ۇيرەنە باستايمىن، وعان دەيىن ەشقانداي مەملەكەتتىك ءتىل ءۇشىن باس اۋىرتىپ جاتپايمىن»، - دەپ كەرگيتىن تىلدىك نيگيليزم ۇزاق جىلدار بويى بۇلجىتپاي جۇرگىزىلگەن ۇلتسىزداندىرا ءتۇسۋ ساياساتىنىڭ «زاڭدى» ناتيجەسى ەدى. تۇپتەپ كەلگەندە، انا ءتىلىڭدى قۇرمەتتەۋ - باسقالاردان ارتىق تۇرۋدىڭ قۇرالى ەمەس، تۋعان اناڭ مەن اتاڭدى سىيلاعانىڭ سياقتى ءوز حالقىڭ مەن مادەنيەتىڭدى قالتقىسىز قادىرلەۋدىڭ ەڭ باستى قاعيداسى بولۋعا ءتيىستى.

شەكارانىڭ ەڭ سەنىمدى ساقشىسى - وتانشىلدىق. مەملەكەتتىك تىلگە قۇرمەت - وتانشىلدىقتىڭ ەڭ باستى قاسيەتى.

ءتىلىمىزدى ساقتاپ قالۋداعى جەڭىسىمىز، جەرىمىز بەن ەلدىگىمىزدى ساقتاپ قالۋداعى جەڭىستەرىمىزبەن جالعاستى. ەندىگى مىندەت - سول جەڭىستەرىمىزدى باياندى ەتە ءبىلۋ.

توبىر مەن توعىشاردىڭ سويىلىن سوققان ءسوز زاماندى كۇزەمەسە، تۇزەمەيدى.

رۋح اسپانىنىڭ سامالالارى ۇرپاقتارىنىڭ ۇلتتىق، كىسىلىك سانالارى نەعۇرلىم بيىكتەي تۇسكەن سايىن سوعۇرلىم نۇرلانا تۇسپەكشى.

ەڭسەڭدى ەلدىگىڭمەن كوتەر، بەرەكەڭدى بىرلىگىڭمەن كەلتىر.

ارعا تارتپاي - ارمان تۇل، نامىس قۋماي - ماقسات تۇل.

قورلانا بەرمەي، ارلانا بىلەيىك.

ءبىر ۋاقىتتا تۋىپ زامانداس، ءبىر باعىتتا ءجۇرىپ پىكىرلەس بولا الماۋ - اقىلعا سىيماس وكىنىش قوي.

قارعا تامىرلى، قارشىعا ءسىڭىرلى حالقىمىز تاعدىردىڭ قاي تالقىسىنا دا شىداپ، زۇلمات كەزدەردىڭ وزىندە بەسىگىن قۇر تاستاماعان.

زەردەنى تابيعات جاراتىپ، تاريح شىڭدايدى.

وتكەننەن تاعىلىم، ەرتەڭنەن ءۇمىت ىزدەگەندەر عانا ىلگەرى باسا الادى.

جارتىكەش كوزقاراس رۋحاني جارىمجاندىلىققا ۇرىندىرماي قويمايدى.

سۇراي بەرسەڭ - مۇقتاج، جىلاي بەرسە - ۋايىم تاۋسىلا ما؟! باردىڭ باعاسىن بىلەيىك.

مەملەكەت پەن ساياسات

نارىق دەموكراتياعا ۇمتىلماي، ال دەموكراتيا يدەولوگيالىق دەسپوتيانى قۇلاتپاي تۇرا المايدى.

دەموكراتيا - ادامدار اراسىمەن تىنبايدى، حالىقتار اراسىنا زور ىقپال جۇرگىزەدى.

كۇيرەگەن يمپەريالاردىڭ بۇرىنعى جۇرناقتارى، ادەتتە، نە بۇرىنعى ىزىمەن قايتا ىڭعايلاسادى نەمەسە قالىپتاسىپ وتىرعان گەوساياسي جاعدايلارعا بايلانىستى تاۋەلسىز ەل بىلايعى دۇنيەمەن مۇلدەم جاڭاشا ىڭعايلاسادى.

ءار الۋان توپتار ءوز مۇددەلەرىنىڭ وڭ شەشىمدەلگەنىن قالاسا، وعان جەتۋگە بىردەن ءبىر قاجەتتى الەۋمەتتىك ورنىقتىلىق احۋالىنا زاقىم تيگىزىپ المايتىنداي ەتىپ، قاي ارەكەتىن دە داۋ- جانجالعا ەمەس، ءوزارا بەيبىت ىقپالداستىققا باعىتتاي ءبىلۋى كەرەك ەكەن.

بۇرىندارى اعىلشىن، فرانسۋز، نەمىس، يتاليان، يسپاندار كاپيتاليزمگە وتكەننەن ءوز ۇلتتىق مەرەيلەرىن بيىكتەتپەسە، الاسارتىپ الماعانى قانداي انىق بولسا، بۇگىنگى قىتاي، جاپون، كورەي، مالايزيالىقتاردىڭ دا كاپيتاليزمگە وتكەننەن ۇلتتىق ساناسى كۇشەيە تۇسپەسە، ازايا قويماعانى كوزگە ۇرىپ تۇرعان شىندىق.

ىشكى جاعداي وڭىپ تۇرسا، سىرتتان سۇيكەنگەننەن ەشتەڭە كۇيرەمەيدى.

ساياساتشىلارعا كەرەگى - بيلىك. ال قوعامعا كەرەگى - باياندى مەملەكەت، ورنىقتى احۋال، الەۋمەتتىك ادىلەت پەن جاراستىق.

قوعامدىق داعدارىس - قوعامدىق دەرتتىڭ اسقىنۋى.

ەشبىر ەلگە، ەشبىر قوعامعا دەموكراتيا كوكتەن تۇسكەن ەمەس. نەمەسە كولدەنەڭ كوك اتتىنىڭ قورجىنىندا قولۇزدىك بولىپ كەلگەن ەمەس. ول بوستاندىق پەن تەڭدىكتە ادال دا ءادىل ءومىر سۇرۋگە ىنتىق ازاماتتاردىڭ ىجداھاتتى ىزدەنىستەرى مەن ىنتىماقتى ەڭبەگى ارقاسىندا ورنىققان.

اتتان اۋىپ تۇسكەن اقىرەت، تاقتان اۋىپ تۇسكەن تاقسىرەت ەمەس.

رەفورما - جاس ۇرپاقتىڭ جاسامپازدىعىن كۇشەيتۋ ارقىلى جەدەلدەيدى.

ۇلتارالىق الاۋىزدىق، ءوزارا وشتەستىك، پاراقورلىق پەن جەمقورلىق، ەكونوميكالىق جانە ساياسي مونوپوليزم، سودان ءوربيتىن اۆتوريتاريزم - ۇلتتىق دامۋدى دۇرىس ورىستەتە الماۋدان تۋىندايتىن «سولاقايشىلدىقتىڭ بالالىق اۋرۋلارى». تاۋەلسىز قوعامدى ونداي- ونداي كەسىر مەن كەساپاتقا مەڭدەتپەي ۋاقتىلى ەمدەپ ساۋىقتىراتىن - دەموكراتيا مەن جاسامپاز باسەكەلەستىك. سول ارقىلى ورنايتىن الەۋمەتتىك ادىلەت پەن قوعامدىق كەلىسىم.

انا باقىتسىز، بالا جەتىم قوعامنىڭ توسەنگەنى وشاعان، جاستانعانى جانتاق بولماقشى.

ءبارىن ايت تا ءبىرىن ايت: ۇزاق جىل بوداندىق كورگەن حالىقتى بوستاندىققا ۇيرەتەتىن تاۋەلسىز مەملەكەت. ۇلت- مەملەكەتتىڭ كوسەگەسىن كوگەرتەتىن - ۇلتتىق دامۋ.

پارلامەنت - باققۇمارلىق پەن تاققۇمارلىقتىڭ ورتاسى ەمەس، ەل قامىن ويلاعان ازاماتتىق پىكىردىڭ ورداسى.

دەموكراتيانى تەك وسى زامان مەن باتىستان شىققان قۇبىلىس ساناۋ - مەيلىنشا قاتە ۇعىم.

از قاۋىمنىڭ قاقىسىن اقىل تاپقان تۇگەندەر، اساۋلىقتىڭ قاپىسىن ايلا تاپقان جۇگەندەر.

ۇلتتىق دامۋدى وڭدىرماي مەشەلگە ۇرىندىراتىن ءۇش جەگى - سىرتقى ەكسپانسيا، ىشكى اۋەيىلىك، ەتنيكالىق توماعا- تۇيىقتىق. ۇشەۋى دە ۇلتتىق دامۋ مەن ۇلتتىق نامىستى دۇنيەقوڭىز وزىمشىلدىككە جەم ەتۋ ارقىلى ءوربيدى.

ۇلتتىق يدەيا - كەرەك كەزىندە اۋىزعا الساق، ءبارى وڭىنان ورالا كەتەتىن دۇعا ءسوزى ەمەس. ول كوبىنە- كوپ بۇرىن باسى بىرىگىپ كورمەگەن ەتنيكالىق توپتاردىڭ تاريحي قالىپتاسقان جاعدايعا قاراي ءبىر ۇلت، ءبىر مەملەكەتكە بىرىگەر تۇستا ءوز ەرىكتەرىمەن كەلگەن ورتاق ءپاتۋاسىن بىلدىرەدى.

جەرىڭ قانشا باي بولعانىمەن، ەلىڭ ءوز- وزىنەن قارىق بولا قالمايدى. ءوز بايلىعىن ءوزى تولىقتاي يگەرە العان حالىق قانا بار مۇراتىنا جەتە الادى. مۇناي سوندا عانا مۇڭايتپايدى، التىن سوندا عانا ارىتپايدى.

عاسىرلار بويى كوكسەگەن مەملەكەتتىك دەربەستىگىنە ەندى قولى جەتىپ وتىرعان قازاق قاۋىمىنىڭ ءقازىر ناعىز قاپى قالمايتىن تۇسى. ول ءۇشىن ءبىر كەزدەگى پانگەرمانيزم، پايسلاۆيمز، پانتۇركيزم، پانيسلاميزم سىندى استامشىل اعىمداردىڭ قاي- قايسىسى دا ۇشپاققا شىعارماعانىن ەستە ۇستاعانىمىز ابزال. ونداي- ونداي جەلبۋازدىقتىڭ شىلاۋىندا كەتپەي ومىرلىك مۇددەلەردى دۇرىس پايىمداپ، ونىڭ سوڭىنا تاباندىلىقپەن تۇسە العان قاۋىمدار عانا ءوز كوكسەگەندەرىنە جەتە العانى ءمالىم. ساياسي يدەاليزم مەن رەاليزم اراسىنداعى ايىرما سول. رەاليزم - ناقتى ءومىردىڭ مۇقتاجدىقتارىنا قۇلاق اساۋ. يدەاليزم - قۇمارلىق تۋعىزۋى ىقتيمال قۇندىلىقتاردىڭ جەلەۋىنە ءبىرجاقتى ەلىگۋ.

وردالى استانا تۇرعىزۋ - ولجالى جورىققا شىعۋدان قيىن.

ادەبيەت پەن ونەر

جالپاق الەمگە جان دۇنيەسىن جايىپ سالۋ - اقىن ادامنىڭ وزگە جۇمىر باستى پەندەلەردەن جالعىز- اق ايىرماسى.

كوزى باردا ءوزى، كوزى جوقتا ونەرى قاۋىمنىڭ باسىنا سۇيەسىن، قولتىعىنا دەمەسىن بولاتىن ۇلىلار دۇنيە تۇرعانشا تۇرۋ ءۇشىن تۋادى.

اقىندىق - ساف التىنداي ىلۋدە ءبىر كەزدەسەتىن سيرەك تالانت.

ۇلكەن اقىن - ەل انانىڭ سان جىلداپ سارعايا كۇتىپ ءجۇرىپ تاباتىن ساعىنىشتى پەرزەنتى.

شىن اقىن ءوزىن ۇلتىنىڭ رۋحاني اكەسىمىن دەپ ەمەس، ەڭ كەنجە پەرزەنتىمىن دەپ ساناۋى كەرەك.

قالامگەر ءۇشىن ەڭ قىمبات نارسە - بوستاندىق.

تاپشى تالانتتان، تاڭقى دارىننان كەمەل سۋرەتكەر شىقپايدى.

ونەردى ءومىرلى ەتەتىن - شىندىق.

شىندىققا ادال شىعارما عانا ۇزاق ءومىر سۇرمەك.

قالامداستارىڭنىڭ جازعاندارى كوڭىلىڭنەن شىعىپ جاتسا - ايتقىڭ كەلسە ايت. شىقپاي جاتسا - اۋىزىڭدى اۋىرتپا. وزگەنى جامانداعان ءوز قادىرىن تۇسىرەدى.

قاي كەزدىڭ ادەبيەتى دە ءبىر تەگىس ەمەس، الا- قۇلا. قالامگەرلەرىنىڭ تالانتى، شىعارمالارىنىڭ كوركەمدىك دەڭگەيى ءبىر دەڭگەيدە تۇرعان ادەبيەت الەمدە ەشبىر ەلدە، ەشبىر زاماندا كەزدەسكەن ەمەس. ونىڭ جاقسىسى دا، جامانى دا بولادى. قۇلاسىن كورسەتسەڭ - ەشكىم قاناعاتتانبايدى. توبەلىن كورسەتسەڭ - كوپشىلىككە جاقپايسىڭ. جاقسىسىن كورسەتسەڭ - تارىلادى. جامانىن كورسەتسەڭ - ارلانادى. ناشارىن سىناساڭ - ءبىر ادامعا جاقپايسىڭ. جايساڭىن ماقتاساڭ - بىلايعىلارىنىڭ بارىنە جاقپايسىڭ.

قاراۋدى كورسە قارالاي ءتۇڭىلىپ ماڭىنا جولاماي، جاناشىرلىعى بار جاقسىنى كورسە قاشان جاردان ۇشىپ كەتكەنشە «جاقسىلىق قىل» دەپ جاعالاي جارماساتىن قازاقى بوپساشىلدىق - ءتول ادەبي سىنىمىزدى ماندىتپاي كەلە جاتقان قىرسىقتارىمىزدىڭ ءبىرى.

سۋرەتكەرلىك - دارىنمەن قوسا ازاماتتىق ەرلىكتى دە قاجەت ەتەدى.

تەك ءوز شىعارماسىنا قاتاڭ تالاپ، ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراي الاتىن جازۋشى عانا كۇللى ادەبيەتتىڭ جاعدايىنا جانى اشىپ، بولاشاعىنا قامقورلىق جاساي الادى.

جالپى العاندا، ۇلت سۋرەتكەرلەرىنىڭ مىندەتى - وزگەلەر بويىنان بىزگە دە ءتان قاسيەتتەردى كورىپ قويۋ عانا ەمەس، ءوز ۇلتىنا ەتەنە بولمىستان جالپىادامزاتتىق ماڭىزعا يە ءمان ىزدەۋ. سول ارقىلى ۇلتتىق كەمەلدەنۋگە ىقپال ەتۋ.

اقيقات الدىندا ادال ەمەس سۋرەتكەردىڭ ونەر الدىندا ادال بولۋى ەش مۇمكىن ەمەس.

ادەبيەت پەن ونەر - ءاربىر ۇلتتىڭ رۋحاني ۋىزى.

تالانت - ارمانعا تابىنادى، ءومىر مۇمكىندىككە باعىنادى.

ونەردىڭ ەلى - شابىت.

ادام جادى مەن ابىروي- نامىسىن كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاپ، ار- ۇجدانى مەن سەزىمىن ايالاي سىيلاپ، اقىلى مەن تاجىريبەسىن ۇزدىكسىز بايىتىپ، ادەبيەت اۋەل باستان بەرگى امبەگە ورتاق جاناشىر، امبەگە ورتاق ۇستاز ماڭىزىن ودان ارمەن نىعايتا بەرمەك. سول ارقىلى ازەلدەن بەرگى كيەلى مەرەيىنە قىلاۋ تۇسىرمەي، مۇلتىكسىز ساقتاپ قالا الماق.

ادەبيەت قوعام دەنەسىندەگى قىزۋدى اينا- قاتەسىز ءدال مولشەرلەيدى.

ادەبيەتتە ءبارى ادامعا - اۆتورلىق پايىمنىڭ دالدىگى مەن تەرەڭدىلىگىنە، كەيىپكەردىڭ مىنەز- قۇلقى مەن ارەكەت اياسىنىڭ شىنايىلىعى مەن نانىمدىلىعىنا، وقىرمان زەردەسىنىڭ نازىكتىگى مەن سەزىمتالدىعىنا بارىپ تىرەلەدى.

ادامدىق پەن ادالدىق

تىرىسىندە قالتقىسىز ىستىق ىقىلاس، ولىسىندە تاتاۋسىز تاعزىم تەك قۇشاعىڭ تولىپ ايالاپ، اۋىزىڭ تولتىرىپ ماقتاۋىڭا جاراعان مارعاسقا ازاماتتارعا عانا بۇيىرعان.

رياسىز كوڭىلدەن شىققان اقيقات ءسوز عانا امبەنى تۇگەل ريزا ەتە الماقشى.

ۇيدەگى ۇل- قىزىمىزعا ابىروي- اجەتسىز ازاتتىق - ايۋاندىق ەكەندىگىن جەتكىلىكتى ۇعىندىرا الساق قانا كوشەدەگى كورگەنسىزدىكتى جۇگەندەي الامىز.

جارىعى تاۋسىلماعان جانعا باقىتتىمىن دەپ قومدانۋ تاسىرلىق، باقىتسىزبىن دەپ مۇڭايۋ پاقىرلىق شىعار.

ادامدى شىن باقىتتى ەتەتىن وزگەلەرگە دەگەن ادال قىزمەت پەن ابزال مەيىرىم.

ادامدار ءادىل بولسا، ءومىر ءارقاشان ءادىل.

ادام ءناسىلىن جەر بەتىنە باياندى ەتىپ تۇرعان بىردەن- ءبىر كۇش - مەيىرىم مەن راحىم.

كوركەمدىك- نانىمدىلىق - شىندىق پەن قيالدىڭ جاراستىقتى ۇيلەسىمى ارقىلى عانا قامتاماسىز ەتىلەدى.

ومىرلىك شىندىق - ادەبيەت ءۇشىن قۇستىڭ دەنەسى دە، قيال - قاناتى.

ورىنسىز اشقاراقتىق، ورىنسىز باققۇمارلىق شىنايى ازاماتتىق باقىت ءۇشىن قانداي قيانات بولسا، ورىنسىز جىگەرسىزدىك پەن رۋحاني قاۋقارسىزدىق، ورىنسىز كونتەرى كونبىستىك تە ءدال وسىنداي قيانات.

اككىلىك جۇرگەن جەردە شىن ءپاتۋانىڭ، اۋلەكىلىك جۇرگەن جەردە شىن پاراساتتىڭ كوسەگەسى كوگەرە قويۋى نەعايبىل.

الداعى جىل ارتتاعىدان كوپ بولمايدى، ءبىراق الداعى پارىز ارتاعىدان اۋىر.

قاتىگەز، قاپاس توعىشارلىقتىڭ ەڭ الدىمەن جۇگىرەر قارۋى - قۋادالاۋ، قورقىتۋ، زورلىق- زومبىلىق.

جاماننىڭ قۇتىن قاشىرۋدىڭ جالعىز جولى - جاقسىنىڭ نۇرىن تاسىتۋ.

دۇنيەمەن عۇمىرلاس، حالقىمەن تاعدىرلاس، تاڭىرمەن پەيىلدەس ەلدەن ەرەكتەردى كوزى بارىندا مۇسىركەۋ، كوزى جوعىندا جوقتاۋ - كۇپىرلىك.

ارمان - قاشان دا ۇزاق، عۇمىر - قاشان دا قىسقا.

جاقسىلىققا دەگەن ىقىلاس ازايعان جەردە جاقسى بولسام دەگەن ىجداعات تا ازايادى.

الاۋىزدىق - اسقىنداعان ساياسي ەتروپيانىڭ باستى كورىنىسى.

داڭقتىڭ جولى داڭعىل، ابىرويدىڭ جولى ارنالى بولمايدى.

وشپەندىلىك وزگەشەلىكتى وگەيسىتۋدەن باستالادى.

ءوز باسىڭنان باق اۋسا دا ەل باسىنان باق اۋماسىن.

قىزعانىشتىڭ قىزىل كۇشىگى جاقىننان شاۋىلدەسە - تىرسەگىڭدى، الىستان شاۋىلدەسە - قۇلاعىڭدى، ءبارىسى ءبىر جۇرەگىڭدى تىستەيدى.

الاقانى بار تىرشىلىكتىڭ شاپالاعى دا بار.

ءپاتۋاسىز ۋاقىت سابىرلىنى توناپ، سانالىنى ارىتادى.

ۇلى تۇلعانى ۋاقىت الاسارتا المايدى.

ىزدەنىس پەن ىزگىلىك، مەيىرباندىق پەن كىشىپەيىلدىلىك باعالانباي قالۋى مۇمكىن ەمەس.

وكىنىش - ءوزىڭدى ءوزىڭ قامشىلاۋ، وكپەلەۋ - وزىڭە ەمەس، وزگەلەرگە مىندەتسىنۋ.

ازاماتتاردىڭ ساليقالىلىعى مەن سالاۋاتتىلىعىن ءوز مانسابى ءۇشىن قالاي كۇرەسكەنىنە قاراپ ەمەس، ەل قامىن قالاي جەگەنىنە قاراپ باعالايىق.

كەكشىلدىك - كەشەگىنىڭ تۇتقىنىندا قالۋ، كەشىرىم - جاڭاعا بوي ۇسىنۋ.

ىرىتكى سالار الاۋىزدىقتى الاستا، ۇيىتقى بولارلىق جاراستىقتى ۇلىقتا.

اقيقاتتىڭ مەكەنى - جۇرەك.

التىننىڭ ازباعى، اسىلدىڭ توزباعى، جايساڭنىڭ جاتتان شىعىپ، ۇمىتىلماعى ءتىپتى دە مۇمكىن ەمەس.

دايىنداعاندار عاريفوللا انەس، احمەت ءومىرزاق

«تۇركىستان» گازەتى. 2016 - جىل


سوڭعى جاڭالىقتار