يتەلگىنى نەگە «مۇسىلمان قۇس» دەيدى؟

ءبىراق ارابتاردىڭ يتەلگى دەسە، ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىندارىنىڭ سەبەبى باسقا سەكىلدى. ونىڭ سەبەبىن، كونەگوز قاريالار بۇل قىرانتەكتەستىڭ مۇسىلمانشىلدىعىمەن بايلانىستىرادى.

بۇل تۋرالى ايتپاستان بۇرىن، جالپى يتەلگى جايلى ازداعان اقپار بەرىپ وتەيىك. قۇسبەگىلكتى قادىر تۇتقان، قازاق ساياتشىلارىنىڭ ىشىندە ەكى ۇشتى پىكىر بار. ءبىرى يتەلگىنىڭ شىدامدىلىعىن، العىرلىعىن العا تارتىپ، «يتەلگى كوپ تۇلەسە، ءدۇر بولادى، قارشىعا كوپ تۇلەسە كۇل بولادى» دەپ، مۇسىلمان قۇسقا شاڭ جۋىتپاسا، ەندى ءبىرى تەگى جاسىق، قارىمى ناشار، «قارشىعا قازان استىرادى، يتەلگى ەتەك بىلعايدى» دەپ، كەلەكە ەتەدى. ءبىراق يتەلگىنى سۇڭقارمەن كۇيەكتەندىرسە (جاناستىرسا)، اراسىنان اسا العىر قۇس شىعادى دەگەن پىكىر جانە بار.

يتەلگى - وتە ءتوزىمدى قۇس، ول ءوزىنىڭ جەمىن اڭدىپ، ۇزاق ۋاقىت بويى وتىرا بەرەدى. «قولعا تۇسىرەمىن» دەپ شەشىم قابىلداسا، ونى ۇستاپ قىزىلىنا توياتتاعانشا دامىل تاپپايدى. سونداي- اق، باسقا قۇستاردان ەرەكشەلىگى جانە ەڭ نەگىزگى قارۋى - اياعى. بۇل سوزىمە «بارلىق قىران تەكتەستەر جەمتىگىن اياعىمەن الىپ ۇرادى ەمەس پە؟» دەپ تاڭىرقاپ قالعان بولارسىزدار. ءيا، بارلىق قىران قۇستار اڭ اۋلاۋدا نايزاداي ساۋساقتارىن قولداناتىنى بەلگىلى. دەگەنمەن، يتەلگى جەمتىگىن ۇلكەن جىلدامدىقپەن كەلىپ، تەۋىپ قۇلاتادى. جەردەگى قاشىپ بارا جاتقان قوياندى ەكى تەپكەندە، ومىرتقاسىن ءۇزىپ جىبەرسە، قاناتتى جەمتىكتەرىن كوك اسپاندا قۋالاپ ءجۇرىپ تەۋىپ قۇلاتاتىن كورىنەدى.

ەندى ءبىز نەگىزگى تاقىرىبىمىزعا ورالايىق. سونىمەن، يتەلگىنى نەگە «مۇسىلمان قۇس» دەيدى ەكەن؟ ونىڭ سەبەبى مىنادا: يتەلگى قولعا تۇسىرگەن جەمتىگىنىڭ ەتىن (مەيلى قۇس بولسىن، مەيلى قويان) جەمەستەن بۇرىن، تاماعىن وتكىر تۇمسىعىمەن ورىپ جىبەرەدى ەكەن. ياعني، باۋىزداپ بارىپ قانا قىزىلعا اۋىز سالادى. مۇسىلمان ەلىندە دە قان شىعارىلماي، ءوزى ءولىپ قالعان مالدىڭ ەتىن «ارام» دەپ جەمەيتىنى بەلگىلى. ءيا، قازاق حالقى دا «سەنىڭ جازىعىڭ جوق، بالا- شاعامىزدىڭ ازىعى جوق» دەپ، ىشىنەن دۇعاسىن جاساپ، باسىن قۇبىلاعا باعىتتاپ باۋىزداعان مالدىڭ ەتىن عانا «ادال» دەيدى. اتادان بالاعا امانات بولىپ قالعان بۇل ادالدىقتى يتەلگى دە بويىنا سىڭىرگەن كورىنەدى. وسى ادالدىعىنىڭ ارقاسىندا بۇل سۇڭقارتەكتەستىڭ «مۇسىلمان قۇس» دەپ اتالىپ جۇرگەنىن ءبىرىمىز بىلسەك، ءبىرىمىز بىلمەيمىز.. .

massaget.kz