مۇحتار ماعاۋين ەلدەن نەگە كەتتى؟
اۋەلى پراگادا ۇلدارى ەدىگەنىڭ قولىندا بولعان جازۋشى مەن زايىبى باقىتجامال اپا سوڭعى ەكى جارىم جىلدان بەرى كارلوۆى ۆارى قالاسىنا تۇراقتاعان.
ورتالىقتاعى شاعىنداۋ، ءبىراق ەڭسەلى پاتەردىڭ ەڭ ۇلكەن بولمەسىن جازۋشى كابينەتى ەتىپ جاساقتاپ العان. الماتىداعى پاتەرى مەن پراگاداعى ۇيىندەگىدەي ۇلكەن كىتاپحانا مۇندا كورىنبەيدى.
جۇمىس بولمەسىنىڭ تورگى قابىرعاسى تۇتاسقا جۋىق تەرەزە، ال وڭ قابىرعانىڭ باسىنداعى شىنى ەسىكتى شاعىن كىتاپ شكافىندا تەك ورتاعاسىرلىق تۇركى- موعول تاريحىنا قاتىستى سول سالانىڭ مامانى قىزىعارلىقتاي ىرگەلى اكادەميالىق زەرتتەۋلەر ءتىزىلىپ تۇر.
كىتاپتاردىڭ كوپشىلىگى - شەت تىلدەرىنەن اۋدارىلعان ەڭبەكتەر، اراسىندا ەرتە سوۆەت كەزەڭىنىڭ ايگىلى شىعىستانۋشىلارى جازعان سيرەك جازبالار دا ۇشىراسادى. ءبىر قاتار الەم ادەبيەتىنىڭ كلاسسيكتەرىنە بۇيىرىپتى. كىتاپ شكافىنا قاراما-قارسى تۇرعان شاعىنداۋ ۇستەلدىڭ ۇستىندە شام، پاراقتارى بەلگىمەن بولىنگەن تاعى ءبىراز كىتاپ، ەسكى كارتالار مەن كادىمگى جازۋ ماشينكاسىن كورەسىز.
قازاق-سوۆەت جازۋشىلارىنىڭ كوپشىلىگىنە ءتان داعدىمەن مۇحتار ماعاۋين دە ماشينكامەن باسادى دا، ءماتىنىن كومپيۋتەردە ارنايى مامانعا اقىسىن تولەپ تەرگىزەدى. ماشينكادا جىلدام باسۋعا ماشىققان جازۋشىنىڭ شاعىن نوۋتبۋگى دە بار. ءبىراق ونى ۇيقىسىنان تۇرعاسىن جارتى ساعاتتاي ينتەرنەت قاراۋ ءۇشىن عانا پايدالانادى.
كىتاپ شكافىنا جالعاسىپ تۇرعان الىپ ديسپلەيلى تەلەۆيزوردان جازۋشى ارا-تۇرا حايۋاناتتار تۋرالى، ءيا تاريحي دەرەكتى فيلمدەر مەن جاپوننىڭ سۋمو كۇرەسىن تاماشالايدى. جازۋ ۇستەلىنىڭ باسىندا وتىرعان كەزدە كوزى ۇنەمى تۇسەتىن بوساعا قابىرعادا شىڭعىس حاننىڭ الىپ سۋرەتى ءىلىنىپ تۇر. ال كرەسلوسىنىڭ ارتىندا قوجا احمەت ياسساۋيدىڭ دۇربەسى بەينەلەنگەن جاسىل كىلەمشە ىلىنگەن. تەلەۆيزوردىڭ قارسىسىنداعى ديۆان ۇستىندە قۇراق كورپەلەر جاتادى. ەدەنگە سىرماق توسەلگەن.
سالەم بەرۋگە بارا قالسام، باقىتجامال اپا: «جاقسى بولدى، اعاڭ ەندى سەنىمەن قالاعا، ءيا ورمانعا شىعىپ سەرۋەندەپ ءجۇرىپ قايتسىن، ايتپەسە جازۋدان قولى بوسامايدى، ۇيدەن مۇلدەم شىقپاۋعا اينالدى، بۇلاي وتىرا بەرسە، بۋىندارىنا زيان»، - دەيدى. مۇنداي ەسكەرتۋ اقساقالعا ۇناڭقىرامايدى.
«ۇيقىم - تىنىش، تابەتىم - جاقسى. دەنساۋلىقتىڭ ەڭ باستى ەكى بەلگىسى - وسىلار. اپاڭ قىزىق، تاماق ىشكەن سايىن جاياۋ ءجۇرىپ قايتۋعا شاقىرادى. بارشا جاراتىلىس يەلەرى بىركەلكى بولمايتىنىن تۇسىنبەيدى. مىسالى، قورەكتەنىپ العاسىن كەيبىر اڭ-قۇس ىشكەن-جەگەنى قورىتىلىپ بولعانشا تىنىم تاپپاي قوزعالادى، ءيا اۋىز جاپپاي سايرايدى.
ولار ءسويتتى ەكەن دەپ، ارىستان دا تاماقتانا سالا ارى-بەرى قوقىراڭداپ جۇگىرمەيدى عوي. كەرىسىنشە، كولەڭكەگە بارىپ ازىعىن بويىنا ءسىڭىرىپ جاتادى»، - دەپ، مۇرتىن شيراتا ءبىر سيپاپ، جىميىپ قويادى. سوسىن اس بولمەدە قوسىلىپ تۇرعان شاعىنداۋ تەلەۆيزورعا نۇسقاپ: «كوردىڭ بە، اپاڭ چەحيادا تۇرىپ جاتسا دا، ناعىز قازاقستاندىق قۇساپ رەسەيدىڭ ۇگىت- ناسيحات ارنالارىنان اجىرامايدى. وتكەندە وسىلاردىڭ جاڭالىعىن ۇزبەي تىڭداپ ءجۇرىپ ۋكراينا اسكەرىن باسقىنشى دەپ تانۋعا از قالدى عوي»، - دەپ كۇلەدى.
بۇل ءسوزىنىڭ ءازىل ەكەنىن جاقسى بىلەم. قاشان بارسام دا، باقىتجامال اپا ەرىنىڭ جازۋدان باسقا شارۋاعا الاڭ بولماۋىن قاداعالاپ، ارنايى ديەتالى اس-سۋىن ازىرلەپ بايەك بولىپ جۇرەدى. ەۋروپا كۋلينارياسىنداعى جاڭا تەندەنسيالار مەن قازاقستاننىڭ ساياسي-ەكونوميكالىق ومىرىنە قاتىستى سوڭعى اقپاراتتى دا سول كىسىنىڭ اۋزىنان ءبىرىنشى ەستيمىن.
«اعاڭنىڭ ەكى داعدىسىن وزگەرتە المادىم: ەتقۇمارلىعى مەن تۇندە جازاتىنى»، - دەپ كۇلەدى باقىتجامال اپا. جازۋشىلىققا ءبىرجولا بەت بۇرعان كەزىنەن بەرگى ادەتپەن مۇحتار ماعاۋين تەك تۇندە جازىپ، تاڭنان تۇسكە دەيىن كوز شىرىمىن الادى. مەن باراتىن كۇندەرى ءتارتىبىن ءسال وزگەرتىپ، ەرتەرەك جاتىپ تاڭەرتەڭ تۇرىپ الادى.
اس ۇيدەگى شاعىن ماگنيتوفوندا «قازاقتىڭ مىڭ كۇيى»، ءيا «قازاقتىڭ مىڭ ءانى» انتولوگياسىنىڭ ءبىر ديسكىسى ۇنەمى ويناپ جاتادى. «وسى اپتا قاراتاۋدىڭ شەرتپە كۇيلەرىن تۇگەل قايتا تىڭداپ شىقتىم» نەمەسە «ارقا اندەرىن ءبىر تۇگەندەدىم» دەپ وتىرادى. ءان مەن كۇي بۇل ۇيدەگى ەرلى-زايىپتىلاردىڭ كوزقاراسىن ءبىر جەردەن شىعاراتىن ورتاق تاقىرىپ ەكەنى بايقالادى.
جازۋشىمەن داستارقان باسىنداعى اڭگىمەمىز كوبىنە قازىر ءوزى جازىپ جاتقان «شىڭعىس حان» دەرەكتى تاريحي رومانىنداعى جاڭا تاراۋعا قاتىستى ءوربيدى دە، اراسىندا باياۋ دىبىسپەن قۇلاعىمىزعا مانادان بەرى تولاسسىز قۇيىلىپ جاتقان ءبىر ءداستۇرلى ءان، ءيا كۇيدىڭ تاريحىنا ويىسىپ كەتەدى. كۇيدىڭ، ءيا ءاننىڭ شىعۋ تاريحىن، اۆتورىنىڭ ءومىربايانى مەن ورىنداۋشىسىنىڭ تاعدىرىن ەسىنە الادى. تابيعاتىنان ەرەكشە بالاجان اقساقال بارلىق بالالارى مەن نەمەرەلەرىنىڭ جاڭالىقتارىن، جەتىستىكتەرى مەن قىلىقتارىن ءبىر ءتىزىپ ءوتۋدى دە ۇمىتپايدى. مەنىڭ بالالارىمنىڭ حال-جاعدايىن تاپتىشتەپ سۇرايدى.
سوسىن «قۇرداسىمنان نە حابار؟» دەيدى قۋلانا جىميىپ. بۇل - ەلدەن حابار سۇراعانى ءھام قازاقستاننىڭ بۇكىل ساياسي-ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك-مادەني ءومىرىنىڭ وزىمەن قۇرداس جالعىز ادامعا تاۋەلدى كۇيگە ۇشىراعانىنا مەڭزەگەنى. اقساقالمەن اڭگىمەلەسۋ كەزىندە بۇل تاقىرىپتى كوپ تاراتپاي اينالىپ وتەم. سيرەك سۇحباتتاردى ساياسات تالقىلاۋعا سارپ ەتۋگە قيمايمىن. باقىتجامال اپانىڭ يشاراسىن بايقاي سالا، مۇحتار اعانى قالاعا شىعىپ سەرۋەندەپ قايتۋعا ىڭعايلايمىن.
جاس كەزىنەن مىرزا كيىنىپ ۇيرەنگەن جازۋشى 75 كە كەلگەن شاعىندا دا ۇقىپتى ءھام ىقشام ستيلىنەن اينىماعان. باسىنا بەرەت، ۇستىنە ەۋروپاشا جەڭىل كۋرتكا، ءيا جەڭسىز كوپ قالتالى كەۋدەشە، جازدا بالاعى تىزەدەن ءسال تومەن تۇسەتىن شورتى، قىستا قىرسىز بارقىت شالبار، اياعىنا جۇمساق سەرىپپەلى تاباندى كروسسوۆكي نەمەسە ترەككينگ باتەڭكە كيىپ شىعادى. قولشاتىرى مەن پاركتەگى ورىندىققا توسەيتىن جۇقا كورپەشە الا شىعۋدى دا ۇمىتپايدى. بۇل تۇرىندە اقساقال شەتەلدىك تۋريستكە كوبىرەك ۇقسايدى، ونىڭ پوست-سوۆەتتىك شىعارماشىلىق ورتا وكىلى ەكەنىن كوزى تىم قىراعى ادام تەك جىبەك شارفىنان تانىر ەدى.
جازدىگۇنى مۇحتار اعانى قاراعايلى ورمان ىشىمەن ەلەني سكوك شوقىسىنا الىپ شىعىپ، كارلوۆى ۆارىنىڭ ۇستىنەن قاراپ وتىرىپ اڭگىمە- دۇكەن قۇرامىز. قىس مەزگىلىندە تەپلا وزەنىن بويلاپ ورتالىق كوشەمەن شيپالى اراسان سۋلارىن شارلاپ قايتامىز. قىپشاقتار مەن ۆيزانتيانىڭ قارىم- قاتىناسىنان باستالاتىن اڭگىمەمىز ۇلى موعول يمپەراتورى اۋرانگزەبتىڭ دەكان جورىعىندا ءجۇرىپ كالكۋتتاعا ورنىعا باستاعان اعىلشىنداردىڭ الەۋەتىن جەتە باعالاي الماعانى تۋرالى تۇجىرىممەن ءبىر قايىرىلادى. ال شىڭعىس حان قۇرعان يمپەريا تاريحىنا كەلگەندە جازۋشى ءدۇر سىلكىنىپ ءارۋاقتانا سويلەپ كەتەدى.
سول ساتتە چەحيانىڭ كۋرورت قالاسىندا جاياۋ ەمەس، قاراقورىمنىڭ قاق ورتاسىندا ات ۇستىندە جورتىپ كەلە جاتقانداي كۇي كەشەم. ءوز الەمىنەن سىرتقا سيرەك شىعاتىن جازۋشى ءۇشىن قازىرگى مەكەنى شىعارماشىلىقپەن اينالىساتىن دەمالىس ءۇيى سياقتى شارتتى مانگە يە مە ەكەن دەپ قالام. كەيبىر شەتەلدىك تۋريستەر الدەبىر تۇسىنىكسىز سيرەك تىلدە شۇيىركەلەسىپ كەلە جاتقان ەكەۋمىزگە تاڭىرقاي قاراپ وتەدى.
«سۆوبودا» دەپ اتالاتىن سۇيىكتى شيپالى بۇلاعىنىڭ باسىنداعى بەسەدكاعا كەلگەندە عانا مۇحتار اعانىڭ ۆيرتۋالدىق تاريحي كەڭىستىگىنەن شىعىپ، ХХІ عاسىرداعى كۋرورتقا ورالامىز. اعاش بەسەدكا ىشىندەگى ارقالى ورىندىققا جايعاسىپ، تەمپەراتۋراسى 60 گرادۋسقا جەتەتىن تەگىن ىستىق اراسان سۋىن ارنايى تۇتىكشەلى شىنى ىدىستان سوراپتاي ءىشىپ وتىرعاندا بارىپ توڭىرەگىمىزگە نازار سالا باستايمىز.
كارلوۆى ۆارىداعى دەمالۋشىلاردىڭ كوپشىلىگى - رەسەي مەن قازاقستاننان. سول سەبەپتى كوشەگە شىققان سايىن كەم دەگەندە، ون شاقتى قازاق قارسى ۇشىرايدى. كوبىنىڭ كوزى تايعاناقتاپ، باس يزەسپەي وتە شىعادى. ال ءجۇزى جىلىسى كەزىكسە، اقساقال مىندەتتى تۇردە ءجون سۇرايدى. سوڭعى جولى بەسەدكا ىشىندەگى ءبىر ەگدەلەۋ ازيالىقپەن امانداسىپ ەدى - رەسەيلىك قازاق بولىپ شىقتى. قاسىنا ەرتكەن ايەلى ورىس ەكەن.
«قاراشى، قانداي جاقسى، سىيلاسىپ بىرگە قارتايعان. ال سوۆەت كەزىندە كارەرا جاساۋ ءۇشىن عانا ورىستان ايەل الىپ، كەيىن اجىراسىپ، دالادا قالعان قازاقتار قانشاما ەدى»، - دەپ جاڭا ءبىر ەستەلىككە كىرىسەدى.
ماسكەۋدە وقىپ ءجۇرىپ ميحايل سۋسلوۆتىڭ ءۇيىن جينايتىن قىزعا ۇيلەنىپ، «سۋسلوۆتى تانيدى» دەگەن داقپىرتپەن قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ مادەنيەت بويىنشا لاۋازىمدى قىزمەتكەرىنە اينالعان ءبىر قازاقتىڭ دا تاريحى بەس- التى يلليۋستراتسيانىڭ قاتارىندا ايتىلادى.
جازۋشى الگى قازاقتاردىڭ ايەلدەرىمەن اجىراسقاننان سوڭعى ايانىشتى تاعدىرلارىن سيپاتتايدى. بۇل حيكايالار دا شىڭعىس حان يمپەرياسىنىڭ تاريحى سياقتى ناقتى ادام اتتارى، وقيعا مەكەنى مەن ۋاقىتى تۇرعىسىنان ءدال باياندالادى. مۇنداي كەزدەرى مۇحتار ماعاۋيننىڭ جادىنا ەرىكسىز تاڭ قالاسىز.
ۇيگە قايتار جولدا: «نە سەبەپتى سوڭعى جىلدارداعى شىعارماشىلىق الەۋەتىڭىزدى جاڭا كوركەم شىعارمالار جازۋدىڭ ورنىنا ابدەن زەرتتەلگەن شىڭعىس حان تۋرالى تاريحي رومانعا ارناپ جاتىرسىز؟» - دەپ سۇرايمىن. «شىڭعىس حان مەن ونىڭ اۋلەتى قۇرعان بيلىك ءداستۇرى - قازاق ەلدىگىنىڭ نەگىزى. كىتاپتارىمدى وقىعان جۇرت سونى ءبىلىپ جۇرسە دەيمىن. جاس كەزىمنەن-اق ءاربىر ماڭىزدى ماسەلەگە قاتىستى تاۋەلسىز ءوز پىكىرىمدى قالىپتاستىرىپ، ۇستانۋعا تىرىستىم. بۇل تاريحي دەرەكتى حيكايانى جازۋدى «التىن داپتەر» دەپ اتاعان ستۋدەنت كەزىمدەگى كۇندەلىگىمدە-اق جوسپارلاعام.
شىڭعىس حاننىڭ تاريحى ابدەن زەرتتەلدى دەپ ويلامايمىن. باتىس عالىمدارى بولسىن، سوۆەت عالىمدارى بولسىن ابدەن بۇرمالادى، كوپتەگەن جايتتاردى قاتە ءتۇسىندى. ءبىر عانا مىسال: سونداي زەرتتەۋشىلەردىڭ ءبىرى حاننىڭ جەسىرلەرىنە اس ۇستىندە تيەسىلى جىلىك تارتۋ كەزىندە تۋعان داۋدى دۇرىس تۇسىنبەي، «اش حانشايىمدار تاماققا تالاستى» دەپ سيپاتتاعان. شىڭعىس حان تەك ءوزىنىڭ ەلشىلەرىن ولتىرگەن بيلەۋشىلەردى جازالاعانىن اشىپ جازباي، ءبىرجاقتى قانىشەر جاۋىز ەتىپ كورسەتكەن. مورىندەگى جازۋىنا دەيىن تۇركى تىلىندە بولعانىنا قاراماستان ونىڭ تەگىن تۇركىگە جاتقىزباي كەلگەن»، - دەيدى جازۋشى.
مۇحتار اعانىڭ قازىرگى قازاقتىڭ بويىنان بۇرىنعى التىن وردا مەن قازاق حاندىعىندا ءومىر سۇرگەن جەڭىمپاز جۇرتتىڭ جۇرناعىن كورگىسى كەلەتىن ءداستۇرلى كونسەرۆاتيزمىن ىشتەي تۇسىنەم. كيىز ۇيدە قىستاعان كوشپەلى قازاق تۇرمىسىن ءوز كوزىمەن كورگەن سوڭعى بۋىن وكىلى رەتىندە، فولكلور مەن ورتاعاسىرلىق ادەبيەت تاريحىنا جەتىك مامان رەتىندە ونىڭ التىن وردا زامانىنداعى كوپتەگەن ماڭىزدى وقيعالاردىڭ استارىن ينتۋيتسيا دەڭگەيىندە-اق ءبىرقاتار كاسىبي تاريحشىلاردان گورى تەرەڭىرەك زەردەلەيتىنىنە ءشۇبام جوق.
جازۋشى شىڭعىس حان ارقىلى ءتۇپ تاريحىن تانۋ - قازاقستاندى بولاشاقتا الەمدىك ساياسات پەن مادەنيەت ساحناسىندا بەدەلدى ەلگە اينالدىراتىن ماڭىزدى شارتتاردىڭ ءبىرى دەپ بىلەدى.
مۇحتار ماعاۋيننىڭ قازاق حاندىعىن التىن وردانىڭ بىرەگەي مۇراگەرى دەپ تانۋى دا قيسىندى كورىنەدى. قيىر شىعىس پەن شىعىس ەۋروپا اراسىن مەكەندەيتىن قازىرگى ەۋرازيا تۇرعىندارىنىڭ 8 پايىزىنىڭ قانىنان شىڭعىس حاننىڭ گەندىك كودىن تاپقان سوڭعى زەرتتەۋلەر ناتيجەسىمەن دە تانىسپىن. ءبىراق ليبەرال كوزقاراستى ادام رەتىندە ەتنيكالىق، ءيا ازاماتتىق دارالىعىمدى «تاريحي گەنىم»، ءيا قانداي دا ءبىر «ورتاعاسىرلىق تايپالىق تەگىم» ەمەس، ءدال قازىر ءوز ومىرىمدە ۇستاناتىن پرينتسيپتەرىم ايقىندايدى دەپ ويلايمىن.
سول سەبەپتى، كونسەرۆاتيزممەن دە، ەتنيكالىق ۇلتشىلدىقپەن دە تولىق كەلىسە المايمىن. قازاقستان بيلىگىنىڭ اقساقالدىڭ سوڭعى ماقالالارىندا ءجيى ايتىلاتىن «قازاققا قارسى ساياسات» ۇستانىپ وتىرعانىنا دا كۇمانىم بار. ويتكەنى، بۇگىنگى بيلىكتىڭ جالپى قانداي دا ءبىر سالاعا قاتىستى جۇيەلى ساياسات ۇستانۋ قابىلەتىنىڭ بارلىعىنا سەنبەيمىن.
بۇل كوزقاراسىمدى جەتكىزگەنىمدە مۇحتار اعا رەنجىمەيدى. كەرىسىنشە، ەرەكشە كوڭىلدەنىپ، ءوز كوزقاراسىن دالەلدەيتىن جاڭا ارگۋمەنتتەرىن شىعارادى. سول كەزدە بارىپ باتىس ەۋروپالىق جانە سوۆەتتىك وريەنتاليزم قالىپتاستىرعان «قانىشەر، جاۋىز شىڭعىس حان» بەينەسى مەن بۇگىنگى يدەولوگتار ۇسىنعان «زاماناۋي عاسىر عۇلاماسى» وبرازىن ويلانباستان وپ-وڭاي قابىلداي سالعان ورتادان جازۋشىنىڭ بويىن نەگە اۋلاق سالعانىن تۇسىنە باستايمىن.
ماسەلە «جاۋىز شىڭعىس حاندى» اقتاعانى ءۇشىن ماعاۋيننىڭ ۇستىنەن ۇيىمداستىرىلعان قيساپسىز ارىز-جالادا ەمەس، سول ناۋقاندى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ تاريحي تانىمىنىڭ تايازدىعىندا. سوۆەت داۋىرىندە كوركەم شىعارمالارى ارقىلى باتىل ەكسپەريمەنتتەر جاساعان كلاسسيك جازۋشى، پوست- سوۆەتتىك كەزەڭدە ساياسي- قوعامدىق ماسەلەلەرگە قاتىستى اشىق پىكىر ايتاتىن اۋزى دۋالى اقساقالعا اينالدى.
امال نە، وزىمەن تەڭ دارەجەدە ينتەللەكتۋالدىق سايىسقا تۇسەتىن زامانداستىڭ از ەكەنىن كوردى، ءوز سوزىمەن ايتقاندا، «جەمقورلىقتى ساياسي مادەنيەتكە اينالدىرعان» بيلىك يەلەرىنەن دە كوڭىلى قالدى. اللانىڭ بۇيرىعى، تاعدىردىڭ جازۋىمەن چەحياعا ورنىعىپ قالعان جازۋشى ماعىناسىز ايتىس- تارتىستان شەتتەپ، الاڭسىز شىعارماشىلىقپەن اينالىسۋعا بەل بۋعان.
«ەلدەن كەتىپ قالعانىڭىز قالاي؟» - دەگەن ساۋالعا قازاق مادەنيەتى مەن تاريحىنىڭ شەجىرەشىسى مۇحتار ماعاۋيننىڭ قالاي جاۋاپ بەرەتىنىن ويشا شامالايمىن. «ەلدەن قالاي كەتەم؟ ەل دەگەنىڭ مەن ەمەس پە؟» دەر-اۋ.
اڭگىمەمىز اقساقالدىڭ اقىن-جازۋشى ارىپتەستەرى تۋرالى جىلى ەستەلىكتەرگە اۋعاندا ىمىرت تا جابىلادى. بۋىندارى جازىلىپ، ءجۇرىسى شيراي تۇسكەن مۇحتار اعا ءۇشىنشى قاباتقا جاياۋ جەڭىل شىعىپ، پاتەرىنىڭ قوڭىراۋىن باسادى. كۇلىمسىرەي ەسىك اشقان باقىتجامال اپا: «ارىستاندى» بۇگىن ۇزاق سەرۋەنگە كوندىردىك، ءا؟» - دەيدى. «كوندىردىك»، - دەپ كۇلەم مەن دە.
عالىم بوقاش.
«قازق ادەبيەتى»