بولات بوپاي ۇلى: قوي - ءتورت تۇلىكتىڭ ىشىندەگى ەڭ قاسيەتتىسى

ونىڭ قالامىنان تۋعان «قازاقتىڭ العىستارى مەن قارعىستارى»، «قازاق كادەلەرى»، «اسىل قازىنا» سىندى ونعا جۋىق ايتۋلى ەڭبەكتەرى وقىرمانىن جالىقتىرعان ەمەس. جاڭا 2015-جىل كىرگەن تۇستا ەتنوگرافتان قوي جىلى تۋرالى سۇحبات العان ەدىك دەپ جازادى baq.kz .

ءتىلشى: قوي جىلىنىڭ ەرەكشەلىگىنە توقتالايىقشى. ونىڭ ونىمدەرىنە، بىزگە بەرەرىنە توقتالساق.

بولات بوپاي ۇلى: قوي ءتورت تۇلىكتىڭ ىشىندەگى ەڭ قاسيەتتىسى. شىعۋ تاريحى ارعى راۋرياتتىق ولكەدەن شىققان دەگەن دەرەكتەر بار. قازاقتا ايتادى «قويدىڭ ءسۇتى قورعاسىن، قويدى قىرعان وڭباسىن» دەيدى. سوندىقتان قويدىڭ ءجۇنى دە، تەرىسى دە، ەتى دە ءتىپتى تۇياعى مەن ءمۇيىزى دە كادەگە جارايدى. باقتاشىلار قوي باعىپ جۇرگەن كەزدە، تۇستە ۇيگە قايتپايدى عوي سوندا قويدىڭ ساپ تۇياققا ءسۇتىن ساۋىپ الادى دا، قورىقتىق دەيتىن بولادى سوعان تاستاپ جىبەرەدى بور ەتىپ قايناي قالادى. سول ءسۇتتى ىشكەن ادامنىڭ 24 ساعات بويى قارنى اشپايدى. قوي ءسۇتىن ىشكەننىڭ ەكى قولى بالعاداي، ەكى بەتى الماداي بولادى. قويدىڭ سارى مايى سيىردىڭ، جىلقىنىڭ مايلارىنا ۇقسامايدى، اقتاۋ كەلەدى. تاڭەرتەڭگى اسپەن بىرگە جەيتىن بولسا، ول تاپتىرمايتىن تاماق. تەرىسىنەن بولەك، مۇيىزىنەن ادەمى اشەكەي بۇيىم جاساعان.

ءتىلشى: ەندى وسى قوي تۋرالى نانىم سەنىمدەرگە توقتالساق؟

بولات بوپاي ۇلى: يسلام دىنىندە قۇربان ايتتا يبراھيم پايعامبارعا «كوك قوشقار» تۇسكەندىگى ايتىلادى. قويدى باعىپ ءجۇرىپ، قويعا تاس لاقتىرۋعا بولمايدى، لاقتىرسا، قۇت ىرىس كەتەدى دەگەن ىرىم بار. قويدى قارعامايدى مىسالى، جىلقىعا - تالاق، تۇيەگە - شەلەك، قويعا - توپالاڭ دەيدى. ەگەر قويدى ساۋىپ وتىرىپ، توپالاڭ دەگەن ءسوزدى ايتىپ قالساڭ، ءسۇت تازا بولمايدى، سوسىن جازىلماس دەرت ايىقپاس اۋرۋ سودان پايدا بولادى. ابايسىزدا سول ءسوز اۋىزدان شىعىپ كەتكەن جاعدايدا ول ءسۇتتى توگىپ تاستاۋ كەرەك دەپ ىرىمدايدى. قوي باقتىم قوڭىراۋ تاقتىم، ەشكى باقتىم ەڭىرەپ باقتىم دەگەن بار.

ءتىلشى: بۇعان دەيىن قوي جىلى تۋرالى قانداي ەستەلىكتەر قالدى؟

بولات بوپاي ۇلى: ءار جىلى قوي جىلى كەلگەن كەزدە «قويدان قوڭىر، جىلقىدان تورى» ايتادى. مەنىڭ بالا كەزىمدە سول قوي جىلى ماعان تابىستى جىل بولعانى ەسىمدە. سول جىلدارى ەڭبەكتەرىم جارىققا كوپتەپ شىقتى، حالىق قولدادى. قىستا جاپالاقتاپ قار جاۋعان كەزدە «اق قوي» كەلدى، قارا سۋىق بوران بولسا «ءمۇيىزى قاراعايداي قوشقار» دەگەن ىرىم بار. وسى قوي جىلى دا ەلباسىمىزدىڭ «نۇرلى جول» باعدارلاماسىمەن كىرگەلى وتىر. قويدىڭ اتاسى شوپان اتا باستاعان قوشقار كەلدى. نۇرلى كوشپەن باستاعان جولىمىز تەك قانا العا اق جولمەن باستالادى دەپ سەنەمىن. جاڭا جىلدارىڭىزبەن.

ءتىلشى: سۇحباتىڭىزعا راحمەت!