كەرەمەتى كوپ كيەلى اعاشتار مەن قۇپيا قۇدىق

يندونەزيادا ادامدى جەيتىن اعاش وسسە، الجيردە كيىم تازالاعىش اعاش تۇرعىنداردىڭ كادەسىنە جارايتىن كورىنەدى. وسىنداي سىرى بەيمالىم قۇبىلىستارعا قىسقاشا توقتالعاندى ءجون كوردىك.

ءبيشى تال

قىتايدىڭ كورىكتى شيشۋاڭباننا دەگەن جەرىندە، مىڭلا اۋدانىنىڭ ماڭىنداعى ەجەلگى ورمان ىشىندە بيلەي الاتىن سامبى تال بار. ەگەر وسى اعاشتىڭ قاسىندا مۋزىكا تاسپاسىن قويساڭىز، اعاش مۋزىكا ىرعاعىنا ىلەسىپ، بيگە باسادى. بۇدان دا عاجابى ەگەر قويىلعان اۋەنىڭىز جەڭىل مۋزىكا نەمەسە ليريكالىق ءان بولسا، اعاش مىڭ بۇرالعان ءبيشى ارۋداي تەربەلىسىن وزگەرتىپ وتىرادى. مۋزىكا شىرقاۋ بيىككە كوتەرىلگەن سايىن اعاشتىڭ ءبيى دە اسەمدەنە تۇسەدى. ەگەر كوتەرىڭكى ەكپىندى، ليريكالىعى سولعىن نەمەسە شۋىلى كوپ مۋزىكانى قويساڭىز، اعاش بيلەمەي قويادى ەكەن. سوندىقتان جەرگىلىكتى تۇرعىندار وعان «بيلەيتىن اعاش» دەپ ات قويعان.

ادامدى جەيتىن «يانباي»

يندونەزيانىڭ ياۆا ارالىندا ادامدى جەپ قوياتىن قورقىنىشتى اعاش بار ەكەن. جەرگىلىكتى تۇرعىندار ونى «يانباي» دەپ اتايدى. جايشىلىقتا بۇل اعاشتىڭ بۇتاقتارى شۇبالىپ، جايىلىپ جاتادى. ال ادام بولسىن، اڭ بولسىن بايقاماي بۇتاقتىڭ بىرىنە ءتيىپ كەتسە، اعاش بۇتاقتارى ءاپ-ساتتە شىرماپ الادى. سونداي-اق اعاش بۇتاقتارىنان جابىسقاق سۇيىقتىق اعىپ، شىرمالعان دەنەنى ءىرىتىپ جىبەرەدى. سوڭىنان بۇتاقتارىن قايتادان جايىپ، كەلەسى ورايدى كۇتەدى ەكەن.

«كىر تازالاعىش» اعاش

جەرورتا تەڭىزىنىڭ وڭتۇستىك جاعالاۋىندا ورنالاسقان الجير ەلىندە تاڭعاجايىپ، قابىعى قىزىل، بۇتاعى جۋان، جاپىراعى قالىڭ اعاش وسەدى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار ونى «بودان» دەپ اتايتىن كورىنەدى. بودان ءسوزى - «كىر كەتىرۋ» دەگەن ماعىنا بەرەدى ەكەن. تۇرعىندار كىرلەگەن كيىمدەرىن اعاشقا وراپ قويىپ، بىرنەشە ساعاتتان سوڭ، تازا سۋمەن شايىپ جىبەرسە بولعانى، كيىم تاپ-تازا بولىپ شىعا كەلەدى. نەگىزىندە بۇل اعاشتىڭ قابىعى تەسىكتەر ارقىلى سارعىش ءتۇستى سۇيىقتىق ءبولىپ شىعارادى. ال سۇيىقتىقتىڭ قۇرامىنداعى ءسىلتى كىردى تەز كەتىرەدى ەكەن، ياعني تازارتقىش ءرولىن اتقارادى.

قۇپيالى قۇدىق

جەر كولەمى جاعىنان قازاقستاننىڭ الدىڭعى قاتارلى ون مەملەكەتتىڭ قاتارىنا كىرەتىنى بەلگىلى. جەر بايلىعى دا جەتەرلىك. جەر قىرتىسى دا ءارتۇرلى بولىپ كەلەدى. كەڭ جازىق دالامىزبەن، بيىك تاۋلارىمىزبەن، تاعى باسقا دا سۇلۋ تابيعاتى جاراسقان سۋلى دا نۋلى جەرلەرىمىزبەن ماقتانا الامىز.

ءبىراق، ءبىز ءالى دە تۋعان جەرىمىزدى تولىق زەرتتەپ، ۇدەسىنەن شىقتىق دەپ ايتا المايمىز. وسى ۇلكەن دە ۇلى ايماقتا قۇپياسى كوپ ورىندار جەتەرلىك. سونداي ءوڭىرىمىزدىڭ ءبىرى - ماڭعىستاۋ ءۇستىرتى قوينىنا وتكەندەگى تاريحىمىز بەن تاعى باسقا قۇندىلىقتارىمىزدى بۇگىپ جاتقان ولكە.

وسى ۇستىرتتە ءبىر عاجايىپ قۇدىق بار. ول تۋرالى رەسەيدەن شىعاتىن «تاينى ⅩⅩۆەكا» اپتالىعى قىسقاشا بولسا دا ءماندى مالىمەت جاريالاپتى. وندا بىلاي دەپ جازىلعان: «ۇستىرتتە ءبىر تاڭعاجايىپ ەسكى قۇدىق بار. ونىڭ الدىن الا سەزدىرگەن قاسيەتى ارقىلى اۋا رايىنىڭ قالاي بولاتىنىن بىلۋگە بولادى. قار نەمەسە جاۋىن جاۋاردا جانە تۇمان تۇسەر الدىندا قۇدىق اۋانى ىشىنە قاراي تارتادى دا، كۇن قۇرعاق، جاۋىن-شاشىنسىز بولاتىن بولسا، اۋانى سىرتكا شىعارادى. ونى ءبىلۋ ءۇشىن وسى مەزەتتە قانداي ءبىر جەڭىل نارسەنى قۇدىققا تاستاساڭىز، قۇدىق تۇبىندەگى سۋعا باتپاي، كەرى شىعادى».

vk.com