ءشامشى قالداياقوۆ نەگە قۋانبادى؟

اركىم بۇل تاقىرىپقا ءوز بىلگەنى تۇرعىسىنان كەلەدى. اركىم ءشامشىنى ءوزى تانىعان بيىكتەن جازادى. دەمەك، ءشامشى تاقىرىبى ءبىز ءۇشىن ماڭگى تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرمەك.

ءوزىمدى ءشامشى تۋرالى جازۋعا ءمورالدىق قۇقى بار جانداردىڭ قاتارىنا ەشقاشان قوسقان ەمەسپىن. ماعىنالى دا مازمۇندى عۇمىر كەشكەن جان تىرشىلىگىندە كىممەن اڭگىمە-دۇكەن قۇرمادى، كىممەن سىرلاسپادى، كىمنىڭ ۇيىنە قوناق بولمادى؟! سولاردىڭ ءبارى ءشامشى تانۋشى بولا بەرسە، سولاردىڭ ءبارى ەستەلىك جازا بەرسە تاقىرىپتىڭ كيەسى قاشپاي ما؟!

باسقانى قايدام، ءوز باسىم ءدال وسىلاي ويلايمىن. وسى ۋاقىتقا دەيىن قالداياقوۆ تاقىرىبىنا قالام تارتپاۋىمىزدىڭ نەگىزگى سەبەبى وسى. ونىڭ ۇستىنە ەكىنىڭ ءبىرى ەستەلىك جازىپ كەتتى. ول ەستەلىكتەردىڭ ىشىندە نە جوق دەيسىز؟! ءتىپتى، ءبىر تانىمال كومپوزيتور مەرزىمدى باسىلىمداردىڭ بىرىنە بەرگەن سۇحباتىندا قىزدى-قىزدىمەن «شاكەڭنىڭ ۇستازى ءوزىم ەدىم» دەگەننىڭ و جاق، بۇ جاعىنداعى اڭگىمەگە دەيىن بارىپ قالادى.

اقىن ىنىلەرىنىڭ ءبىرى ءوزىنىڭ ايتىسىنا قاراعاندا وعان ءاندى قالاي جازۋعا كونسۋلتاتسيا بەرىپ وتىرعان. الگىنىڭ ەكەۋى دە جاس جاعىنان شاكەڭنەن ءبىر مۇشەلدەن اسا كىشى. تالانتى جاعىنان عوي، ءتىپتى، توبىعىنان دا كەلمەيدى. مىنە، وسىنداي-وسىنداي جايتتاردىڭ ءبارىنىڭ تەجەۋ سالعانى راس.

ءبىزدى وسى باستاپقى ويىمىزدان اينىتقان قازاقتىڭ تاعى ءبىر تالانتتى ۇلى قادىر مىرزا ءالي اعام بولدى. اقىندى شىمكەنتكە ءبىر كەلگەن ساپارىندا پەداگوگيكا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، قاداعاڭنىڭ ەڭ جاقسى كورەتىن ىنىلەرىنىڭ ءبىرى جارىلقاسىن وڭالبەك اعامىز كۇتكەن ەدى. سول ءبىر ادەمى وتىرىستىڭ ۇستىندە اڭگىمە ويلاماعان جەردەن ءشامشى قالداياقوۆ تاقىرىبىنا ويىستى. ءسوزدىڭ رەتى كەلگەندە ءشامشى اعام تۋرالى مەن دە بىلەتىنىمدى ايتىپ قالدىم-اۋ دەيمىن. «ءوي، سەن نەگە مۇنى جازباي ءجۇرسىڭ؟» دەدى قادىر اعام.

«ەلدىڭ ءبارى ءشامشى قالداياقوۆ تۋرالى ەستەلىك جازىپ كەتكەن بۇگىنگى تاڭدا مەن سولاردىڭ قاتارىن تولىقتىرعاننان باسقا نە بىتىرەمىن؟! سونىڭ ءوزى قاجەت پە، اعا؟» دەپ جاتىرمىن. ال، اعام قاشانعىسىنداي قىسقا قايىردى. «سەن ولاردان مىقتى ەتىپ جاز! ءبىراق، قالاي دا جاز».

مىقتى ەتىپ جازۋدىڭ قولدان كەلمەسىن سول كەزدە-اق سەزگەنمىن. ال، بۇگىن، بۇگىننەن كەيىن دە قولىمىزدان كەلمەسە دە تىراشتانىپ قالام الىپ جاتساق، «مىناۋ ۇلى كومپوزيتوردىڭ داڭقىن پايدالانىپ، ءوز اتىن شىعارىپ قالماقشى ما، ەي؟!» دەپ جىعا ايىپقا بۇيىرماعاندارىڭىزدى قالار ەدىم. بىزدە ءبىر-اق وي. ول - اعالار اماناتىن ورىنداۋ عانا.

******
ەل ىشىندە ءشامشى تۇسەتىن ءۇي كوپ ەدى عوي. ءومىرىنىڭ سوڭعى ەكى جىلىندا ءبىزدىڭ ءۇيدى تاڭداپ جاتسا ول ءبىزدىڭ مىقتىلىعىمىزدان ەمەس ەدى. بىرىنشىدەن، سول جىلدارى شاكەڭ ۇنەمى جاتىپ، ەمدەلىپ تۇراتىن شىمكەنتتەگى №6-اۋرۋحانا ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ ءدال ىرگەسىندە.

كۇنى بويى ۇيدە بولىپ، جاتار ورىنعا اۋرۋحاناعا بارادى. «كوڭىل-كۇيىڭىز دۇرىس سەكىلدى عوي، ۇيگە-اق جاتا سالمادىڭىز با؟» دەسەك، «جۇرەككە سەنىم بار ما، تۇندە قينالىپ قالعانداي بولسام، شاقىرىپ اۋرە بولىپ جاتپايسىڭ، دارىگەرلەر قاسىمدا عوي، اۋرۋحاناعا بارايىن» دەيدى. ەكەۋمىز اياڭداپ، نەبارى ءبىر ايالداماعا دا جەتپەيتىن اۋرۋحاناعا قايتا-قايتا دەم الىپ، ءبىر ساعاتتاي ءجۇرىپ بارامىز. سەبەبى، ءبىزدىڭ ءۇي ويعا، اۋرۋحانا قىرعا ورنالاسقان. ول كەزدە ءبىر ايالداماعا دا جەتپەيتىن جەرگە «كىمدى مازاق ەتىپ تۇرسىڭ؟» دەپ تاكسيلەر توقتامايتىن. قازىر عوي...

كەيدە ءشامشى اعام قۋلىق ويلاپ تابادى. «سەن ۇيدە ادام اۋىرىپ جاتىر دەپ «جەدەل جاردەمگە» قوڭىراۋ شال، ودان كەيىنگى تىرلىكتى ماعان قالدىر» دەيدى. ايتقانىن بۇلجىتپاي ورىندايمىن. ۇيگە جەر-الەمدى باسىنا كوشىرىپ «جەدەل جاردەم» كەلەدى.

ولارعا ىلەسە «كىم اۋىرىپ قالدى، تىنىشتىق پا؟» دەپ ۇيگە كورشىلەر لاپ قويادى. دارىگەرلەر كەلگەندە شاكەم قۇشىرلانىپ، «كوسموسىن» تارتىپ وتىرادى. «شىراعىم، سەندەردى شاقىرتقان مەن ەدىم. مەن ءشامشى قالداياقوۆپىن. نەگىزى اناۋ №6-اۋرۋحانادا جاتىرمىن. ءدال قازىر ەش جەرىم اۋىرىپ تۇرعان جوق، ساداعاڭ كەتەيىندەر، مەنى سول اۋرۋحاناما اپارىپ تاستاساڭدار جەتەدى» دەيدى. «جەدەل جاردەممەن» كەلگەن بريگادا قازاقتار بولسا تۇسىنەدى. باسقا ۇلت وكىلدەرى بولسا كوبىندە باسىن «نۋ ي چتودان» باستاپ، ايتپاعاندارى قالمايدى.

ءبىراق ەڭ سوڭىندا الگى «جەدەل جاردەم» تاكسيدىڭ ءرولىن اتقارىپ، شاكەڭدى №6-اۋرۋحاناعا اپارا جاتادى. كەتەرلەرىندە ماعان الدەبىر قاعازدارىنا قول قويدىرىپ الادى. اعام «جەدەل جاردەم» كولىگىنە ءمىنىپ جاتىپ، «ەرتەڭ ازانعى ساعات التىدا نەمەسە جەتىدە كەلەمىن، دايىن وتىر» دەيدى باياۋ عانا.

ءبىر كۇنى تۇستەن كەيىن ۇيدەگى مونشادان شىققان سوڭ دالادا قولىنىڭ، اياعىنىڭ تىرناعىن الىپ بەرىپ وتىرعانمىن. جارىقتىق، جالعىز سول قولىنىڭ تىرناعىن عانا ءوزى الا الاتىن. ول كەزدە ءار ۇيدە «بەس سومدىق راديو» دەگەن بولاتىن. سودان شاكەڭنىڭ اندەرىنەن كونسەرت بەرىپ جاتىر ەكەن. اعام سەلت ەتپەيدى. ەستىمەي وتىر ما ەكەن دەپ راديونىڭ داۋسىن بارىنشا كوتەرىپ كەلدىم. اعام سول كۇيى. ءسال اڭتارىلىپ تۇردىم دا «اعا، ءسىزدىڭ اندەرىڭىزدەن كونسەرت بەرىپ جاتىر» دەدىم الابۇرتىپ. «بەرە بەرسىن ...» دەدى اعام. سول ءسات كوزىن ءبىر كىرەۋكە مۇڭ تورلاپ ۇلگەرگەن ەدى. بارىنەن شارشاعان، بارىنەن جالىققان ادامنىڭ رەڭى. ورىندالىپ جاتقان اندەر مۇلدە باسقا، بوتەن ادامنىڭ اندەرى سياقتى.

كەيىن ءدال وسى جاعداي تاعى ەكى رەت قايتالاندى. راديودان ءوزىنىڭ ءانىن بەرىپ جاتادى، سەلت ەتپەيدى. كوزىن بەلگىسىز ءبىر نۇكتەگە قاداپ الىپ، وزىمەن ءوزى وتىرا بەرەدى. ىشكى الەمىن شاتتىقتان گورى استان-كەستەڭىن شىعارىپ، مۇلدە باسقا نارسە بيلەپ جاتقانداي.

وسىنىڭ سىرىن بىلمەككە قانشا وقتالدىم. باتىلىم جەتپەدى. قۇداي-اي دەسەڭىزشى، ءبىز كورىپ جۇرگەن قاي كومپوزيتور، قاي اقىن دا شىعارمالارىن راديودان، تەلەۆيدەنيەدەن بەرىپ جاتسا الدەقانداي بولىپ قالمايتىن با ەدى؟! ال، بۇل كىسى مۇلدە سۇلەسوق.

قازىر سول كەزدەگى باتىلسىزدىعىما، دۇرىسى، ىنجىقتىعىما قاتتى وكىنەمىن. بولاتىندى دا، بولمايتىندى دا مىجىپ، ءار نارسەنى ءبىر سۇراپ ءجۇردىم عوي، ءوز اندەرىن ەستىگەندە تۇنجىراماسا دا سەلت ەتپەيتىن سەبەبىن نەگە سۇرامادىم؟ كوكىرەگىنىڭ تەرەڭ تۇكپىرىندە تۇنشىعىپ جاتقان وكىنىشتىڭ قانداي وكىنىش ەكەنىن وزىنە نەگە ايتقىزبادىم؟ قازىر بولسا سۇرار ەدىم-اۋ.

...وكىنىشكە قاراي، ول كۇندەر ەندى ورالا ما؟!

اباي بالاجان،

skifnews.kz