قازاقپارات كۇنتىزبەسى: 8- مامىر

اتاۋلى كۇندەر

دۇنيەجۇزىلىك قىزىل جارتى اي جانە قىزىل كرەست كۇنى

1953-جىلدان باستاپ «قىزىل كرەست» حالىقارالىق قوعامىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، شۆەيتساريالىق گۋمانيست، قوعام قايراتكەرى، نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرى انري ديۋناننىڭ قۇرمەتىنە جىل سايىن اتاپ وتىلەدى.

قوزعالىستىڭ ءوزى 1863-جىلى جارالىلارعا كومەك كورسەتۋ جونىندەگى حالىقارالىق كوميسسيا قۇرىلعان كەزدە پايدا بولىپ، العاشىندا سوعىس مايدانگەرلەرىنە جانە ۇرىس بارىسىندا جاراقاتتانعاندارعا كومەك كورسەتكەن.

1864-جىلدىڭ تامىزىندا شۆەيتساريادا قول قويىلعان كونۆەنتسياعا سايكەس، دارىگەرلەر مەن مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ سيمۆولى رەتىندە اق تۇستەگى قىزىل كرەست الىنعان.

1906-جىلى وسمان يمپەرياسىندا مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ قىزىل كرەستكە ۇقساس قىزىل جارتى اي قايىرىمدىلىق قورى قۇرىلدى. وسى ەكى قاۋىمداستىق تا جەنيەۆا قالاسىندا شتاب-پاتەرى ورنالاسقان حالىقارالىق كوميتەتكە باعىنىشتى.

2002-جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قىزىل جارتى اي ۇلتتىق قوعامى قۇرىلىپ، 2003-جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا قىزىل كرەست جانە قىزىل جارتى اي قوعامدارى حالىقارالىق فەدەراتسياسىنا قابىلداندى.

ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس قۇرباندارىن ەسكە الۋعا ارنالعان تاتۋلاسۋ كۇنى

2004-جىلعى 22- قاراشادا باس اسسامبلەيا مامىردىڭ 8 ءى مەن 9 ىن تاتۋلاسۋ كۇنى دەپ جاريالاپ، مۇشە-مەملەكەتتەردىڭ ءارقايسىسى ءوز جەڭىس كۇنىن، ازات ەتىلگەن كۇنىن جانە مەرەكە كۇنىن بەلگىلەي الاتىنىن مويىنداي وتىرىپ، بارلىق مۇشە-مەملەكەتتەرگە، ب ۇ ۇ جۇيەسىندەگى ۇيىمدارعا، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا جانە جەكە تۇلعالارعا جىل سايىن وسى ەكى كۇننىڭ بىرەۋىن نەمەسە ەكەۋىن دە اتاپ وتۋگە شاقىردى.

ەۋروپادا جەڭىس كۇنى 1945-جىلدىڭ 7- مامىر كۇنى رەيمستە ءۇشىنشى رەيحتىڭ كاپيتۋلياتسياسى تۋرالى اكتىگە قول قويىلدى. الايدا ول ستاليندى قاناعاتتاندىرمادى جانە 9- مامىر كۇنى ماسكەۋ ۋاقىتىمەن ساعات 00:43 تە قۇجاتقا قايتا قول قويىلىپ شىقتى. ءبىراق، بۇل ورتالىق ەۋروپالىق ۋاقىت بويىنشا 8- مامىر كۇنى بولاتىن.

وسى سەبەپتى جەڭىس كۇنىن كوپتەگەن انتيگيتلەرلىك كواليتسيا ەلدەرى بۇرىنعى س س س ر ەلدەرى سياقتى 9- مامىر كۇنى ەمەس، 8- مامىردا اتاپ وتەدى.

دۇنيەجۇزىلىك ءادىل ساۋدا كۇنى

جىل سايىن مامىردىڭ ەكىنشى سەنبىسىندە اتاپ وتىلەدى. دۇنيەجۇزىلىك ءادىل ساۋدا ۇيىمىنىڭ باسشىلىعىمەن وتكىزىلەتىن بۇل كۇن 70 ەلدىڭ 350 گە جۋىق ءوندىرۋشى ۇجىمدارى مەن ءادىل ساۋدا ۇيىمدارىنا ءادىل ساۋداعا قاتىساتىندىقتارىن مالىمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

ءادىل ساۋدا - بۇل تاڭبالانعان جانە تاڭبالانباعان تاۋارلارعا قاتىستى حالىقارالىق ستاندارتتار مەن قوعامدىق ساياساتتى قورعاۋعا ارنالعان قوعامدىق قوزعالىس. نەگىزگى باسىمدىق دامۋشى ەلدەردەن دامىعان ەلدەرگە ەكسپورتتالاتىن تاۋارلارعا بەرىلەدى.

دۇنيەجۇزىلىك جىل قۇستارى كۇنى

جىل سايىن مامىردىڭ ەكىنشى سەنبىسى مەن جەكسەنبىسىندە اتاپ وتىلەدى. بۇل كۇن 1906-جىلى قۇستاردى قورعاۋ جونىندەگى حالىقارالىق كونۆەنتسياعا قول قويىلعان سوڭ بەلگىلەندى.

دۇنيەجۇزىلىك جىل قۇستارى كۇنىنە ارنالعان ءىس-شارالاردىڭ ماقساتى - قونىس اۋداراتىن قۇستار، ولاردىڭ تىرشىلىك ەتۋ ورتاسى جانە قوزعالۋ جولدارى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.

ەستە قالار وقيعالار

1965 -جىلى بايقوڭىر عارىش ايلاعى لەنين وردەنىمەن ماراپاتتالدى.

1975 -جىلى الماتى قالاسىنداعى 28 پانفيلوۆشىلار ساياباعىندا داڭق مەموريالى اشىلدى.

ساۋلەتشىلەرى - ت. باسەنوۆ، گ. سەيدالين، ۆ. كيم، مۇسىنشىلەرى - ۆ. اندريۋشەنكو، ر. ارتيموۆيچ.

جاۋعا قارسى ۇمتىلعان جاۋىنگەرلەر بەينەلەنگەن مۇسىندىك كومپوزيتسيا مەموريالدىڭ تورىنە ورناتىلعان. ونىڭ الدىنداعى الاڭعا ماڭگىلىك الاۋ جاعىلىپ، ونىڭ ەكى قاپتالى ۇزىن گرانيت قورعان- قابىرعامەن قورشالعان.

قابىرعادا «وتانىمىزدىڭ بوستاندىعى مەن تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن شايقاستا ەرلىكپەن قازا بولعانداردىڭ داڭقى ماڭگى ارتا بەرسىن!» دەگەن جازۋ، ال ەكى بوساعاسىندا «داڭق كەرنەيشىسى» جانە «انت» دەپ اتالاتىن مۇسىندىك توپتاما بار.

1993 -جىلى تاۋەلسىز قازاق مەملەكەتى تاريحىندا العاش رەت الماتى قالاسىنداعى رەسپۋبليكا الاڭىندا اسكەري شەرۋ ءوتتى.

2012 -جىلى شىمكەنت قالاسىندا قوقان حاندىعىنا جانە باسقا دا سىرتقى جاۋلارعا قارسى قازاق حالقىنىڭ ازاتتىق سوعىسىنىڭ بەلسەندى قاتىسۋشىسى رەتىندە تاريحقا ەنگەن اقپان باتىرعا ەسكەرتكىش اشىلدى.

ول قازىرگى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اۋماعىندا، قازىعۇرت تاۋىنىڭ ماڭىندا دۇنيەگە كەلگەن.

اقپان باتىردىڭ جاۋىنگەرلىك اتتاعى بەينەسىن كاسىبي ءمۇسىنشى سۇلتان يليايەۆ جاساعان. ول قولادان جاسالعان، ەسكەرتكىشتىڭ بيىكتىگى - 5,5 مەتر، ەسكەرتكىش جەردەن 6 مەتر بيىكتىكتە تۇعىردى كوتەرەدى.

2013 -جىلى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ارحەولوگتارى كۇمىس مونەتالار مەن XIII- XVI عاسىردىڭ التىن بۇيىمدارى سالىنعان كومبە تاۋىپ الدى. قازبا جۇمىستارى بارىسىندا X - XII عاسىرلاردا سالىنعان مونشانىڭ ءبىر بولىگى تابىلدى.

2600 دانا كۇمىس مونەتا سالىنعان قۇمىرا ەسكى تاندىردىڭ تۇبىنە كومىلگەن ەكەن. مونەتالار شامامەن XV- XVI عاسىرلارعا تيەسىلى. مۇنداي جادىگەرلەر تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىندا بۇرىن- سوڭدى تابىلماعان.

2014 -جىلى رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ نيەۆەل قالاسىندا ۇلى وتان سوعىسىنىڭ باتىرى ءابىلقايىر بايمولديننىڭ ەسكەرتكىشى سالتاناتتى تۇردە اشىلدى. پولكوۆنيك ءابىلقايىر بايمولدين نيەۆەل قالاسىن قورعاۋ وپەراتسياسى بارىسىندا 1944-جىلدىڭ قاڭتارىندا دۇنيەدەن وزدى.

بۇگىنگى تاڭدا ول ءوزىنىڭ مايداندىق جولداستارى مانشۇك مامەتوۆا مەن ىبىرايىم سۇلەيمەنوۆپەن قاتار قالانىڭ ورتالىق اسكەري قابىرىندە جەرلەنگەن.

باتىردىڭ تۋعان جەرى پاۆلودار وبلىسى لەبياجە اۋىلىندا ءا. بايمولدين كوشەسىندە مەموريالدى تاقتا ورناتىلدى، ال نيەۆەلدە الاڭعا ونىڭ اتى بەرىلدى.

2015 -جىلى باتىس ساحارادا (MINURSO) رەفەرەندۋم وتكىزۋ كەزىندە بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ بىتىمگەرشىلىك ميسسياسىن جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا قازاقستاندىق وفيتسەرلەر كاپيتان باقتيار اقبالايەۆ پەن كاپيتان تەمىرلان ءمۇساپىروۆ UN مەدالدارىمەن ماراپاتتالدى.

2015 -جىلى كەڭەس وداعىنىڭ ەكى مارتە باتىرى تالعات بيگەلدينوۆ جانە باسقا دا ۇشقىشتاردىڭ ادەبي شىعارمالارىنا نەگىزدەلگەن «پاداەت ۆۆەرح» اسكەري دراماسى ءتۇسىرىلدى.

فيلم ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس ارداگەرلەرىنە ارنالعان. ونىڭ اۆتورلارى - كينودراماتۋرگ ەرمەك تۇرسىنوۆ پەن جۋرناليست، تەلەپروديۋسەر ۆيكتور كليموۆ.

2016 -جىلى نيۋ-يوركتە قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ باستاماسىمەن UN باس اسسامبلەياسىندا «دىندەر بەيبىتشىلىك جولىندا» اتتى جوعارى دەڭگەيلى ديالوگ ءوتتى.

2017 -جىلى ورالدىق جاس ءانشى ەرجان ماكسيم يتاليادا وتكەن San-Remo junior بايقاۋىندا ءبىرىنشى ورىن الدى.

2019 -جىلى قاراعاندىلىق سپورتشىلار رۋفات حابيبۋللين مەن داستان مۇقاشبەكوۆ مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار اراسىندا وتكەن جەڭىل اتلەتيكادان بەدەلدى حالىقارالىق تۋرنيردە ەكى التىن، ءبىر كۇمىس جانە قولا مەدال الدى.

مارراكەش (ماروككو) قالاسىندا وتكەن جارىسقا 34 ەلدىڭ 350 سپورتشىسى قاتىسىپ، باق سىنادى.