يتاليادان ەلگە حات. كارانتيندەگى ءومىر. 6 كەڭەس

None
None
نۇر-سۇلتان.قازاقپارات - مەنىڭ اتى- ءجونىم - فارابي تەمەنوۆ. ريم قالاسىنداعى Link Campus ۋنيۆەرسيتەتىندە بيزنەس مەنەدجمەنتتىڭ قىر- سىرىمەن تانىسىپ، ءبىلىم جەتىلدىرۋ ۇستىندەمىن.

جانىمدا كەلىنشەگىم مەن كىشكەنتاي قىزىم بار. ءۇش اپتادان بەرى ءۇي كارانتينىندەمىز. ۇيدە وتىرعان سوڭ قازاقستانداعى وتانداستارىما، قىز- جىگىتتەرگە ارناپ ماقالا جازعىم كەلدى. ايتقانىم كىشكەنە بولسا دا وتانداستارىمنىڭ قۇلاعىنا ىلىنسە، تۇيسىگىنە تۇيىلسە، بۇل قاۋىپتەن تەزىرەك قۇتىلارمىز دەگەن ءۇمىتىم بار. سونى سىزدەرگە ۇسىنىپ وتىرمىن. كوروناۆيرۋس زۇلىمدار جاساعان بيولوگيالىق قارۋ ما، الدە شىنىمەن تابيعي مۋتاتسياعا ۇشىراعان ىندەت پە قازىر ەشكىم ءدوپ باسىپ ايتا المايدى. ءبىراق سالدارى ادام ومىرلەرىن قيعان وراسان اپاتقا، الەمدىك ەكونوميكانى داۋىلدى داعدارىسقا ۇشىراتىپ جاتىر. بۇرىن- سوڭدى مۇنداي جاپپاي، بۇكىل الەم بولىپ ەرىكتى كارانتينگە قامالۋدى ەستىگەن ەمەسپىن. وتكەن جىلدىڭ سوڭعى كۇنى قىتايدىڭ ۋحان قالاسىنان بەلگىسىز ۆيرۋس تاراپ جاتىر دەگەن حاباردى ەستىدىك. ءبىراق ونشا ءمان بەرمەدىك. جاڭا جىل باستالىسىمەن جاڭا ۆيرۋس ءورشي باستادى، وعان زەرتتەۋشى عالىمدار «COVID-19» دەپ ات تا قويىپ ۇلگەردى. الدىمەن ازيا ەلدەرى، سودان سوڭ كوروناۆيرۋس بىرەن- ساراڭ باسقا ەلدەرگە تاراپ جاتىر دەگەن جاڭالىقتاردى قۇلاعىمىز شالدى. ارادا ەكى اپتا وتكەننەن كەيىن كوروناۆيرۋس سالدارىنان ادام قۇرباندىقتارى ورىن الدى دەگەن سۋىق حاباردى ەستىدىك. كىشكەنە قورقىنىش پايدا بولدى: قالايشا بۇل دەرت سونشالىقتى تەز تاراپ، ادام ولىمىنە سوقىتىپ جاتىر؟

ول ۋاقىتتا ماگيستراتۋرامنىڭ ءبىرىنشى سەمەسترىنىڭ ەمتيحاندارىن تاپسىرىپ جاتقان كەزىم ەدى. استانادان اتا- انام WhatsApp-پەن قوڭىراۋ شالىپ الاڭداۋشىلىق بىلدىرگەندە: «قىتاي قايدا، ريم قايدا، بىزگە كەلمەيدى بۇل دەرت!» - دەپ جايبىراقات تىرشىلىگىمىزدى جالعاستىرا بەردىك. الايدا ءبىر اي وتكەن سوڭ «COVID-19» قىتايدان كەلگەن ەكى تۋريستپەن يتاليانىڭ سولتۇستىك وڭىرىنە، لومبارديا پروۆينتسياسىنا تارادى. سودان ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى كۇنىنە 500-600 ادامعا ارتىپ ءال بەرمەي تۇر. 27 -ناۋرىزدا ءبىر تاۋلىكتە قايتىس بولعاندار سانى 900 دەن اسىپ كەتتى. ۆيرۋس نەگە تەز تارادى؟ سونى ايتا كەتەيىن. وعان باستى سەبەپ يتاليالىقتاردىڭ مەنتاليتەتى، مىسالى امانداسقاندا - جىگىت بولسىن، قىز بولسىن ەكى بەتىنەن ءسۇيىپ، «چاو» - لاتىپ امانداسادى، قۇشاقتاسادى، ايقايلاپ سويلەيتىن ادەتى بار. وعان قوسا يتاليالىقتار تاڭعى استارىن كوبىنەسە ءار ءۇيدىڭ استىنداعى كوفەحانالاردا ىشەدى. بۇل كادىمگىدەي سالت- ءداستۇر: كاپۋچينو مەن كرۋاسان جانە جاڭالىقتاردى تالقىلاۋ. ال وعان قارتتار سانىنىڭ كوپشىلىگى مەن ۋايىمسىز زەينەتاقىنى قوسىڭىز. ويلاپ كورىڭىز: جەتپىستىڭ ار جاق، بۇ جاعىنداعى قارتتار كۇندە كورىسەتىن كورشى- قولاڭىمەن، دوستارىمەن ەندى قالايشا امانداسپاۋى مۇمكىن؟ ءيا، مۇمكىن ەمەس. «تىزبەكتى رەاكسيا» دەگەن سول. سونىڭ سالدارىنان ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى اسپانداپ كەتتى. يتاليانىڭ پرەمەر ءمينيسترى دجۋزەپپە كونتە سولتۇستىك پروۆينتسيالاردى كارانتينعا بوگەتتەدى، ءبىراق حالىق ىندەتتەن قاشىپ، باسقا قالالارداعى تۋىسقاندارى مەن دوس- جاراندارىن يەكتەدى. بۇل وتە ۇلكەن قاتەلىك بولدى دەپ بىلەمىن. ارادا ەكى اپتا وتەر- وتپەستەن يتاليانىڭ بارلىق ايماعى قىزىل تەرريتوريا دەپ جاريالاندى - ياعني ترانسپورتتىق قارىم- قاتىناس توقتاتىلدى، ادام كوپ جينالاتىن ورتالىقتار جابىلدى.


«وقۋ ورىندارى، بارلىق كومپانيالار جۇمىسىن ونلاين رەجيمىنە كوشىرىلسىن» دەپ جارلىق ەتىلدى. كارانتين رەجيمى ەندى يتاليانىڭ بارلىق اۋماعىن قامتىپ تۇر. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى الدىندا كوروناۆيرۋستى پاندەميا دەپ جاريالاعان. ءبىراق كەش بولدى، يتاليا ەندى كۇن سايىن انتيرەكوردتار جاساي باستادى، ستاتيستيكالىق دەرەكتەر جاريالايتىن سايتتاردى وقىعاندا شىندىق ەكەنىنە سەنگىڭ كەلمەيدى. باسقا ەلدە جۇرگەننىڭ ارتىقشىلىعى، راديو تىڭدامايسىڭ، تەلەديدار قارامايسىڭ، تەك سەنىمدى اقپارات پورتالدارىنان ستاتيستيكا مەن سوڭعى جاڭالىقتاردى وقيسىڭ. قازىرگى تاڭدا كارانتيننىڭ ءۇشىنشى اپتاسى اياقتالۋدا، ءالى قانشاعا سوزىلارى بەلگىسىز، سەبەبى كارانتين رەجيمىنە باعىنبايتىنداردىڭ اسەرىنەن، قالعان جۇرت زارداپ شەگۋدە. ەندى قۇرمەتتى وقىرمان، سىزدەرگە ءوز جانۇيام تۋرالى ايتىپ بەرەيىن: كەلىنشەگىمنىڭ اتى سۋرايا جانە ەندى عانا ەڭبەكتەي باستاعان كىشكەنتاي قىزىمىز بار. اتى - ايىم- كۇنىم. ۇيدە قازاقشا سويلەيمىز. ريمدەگى اۋا رايى وتە جاقسى، مەن ساباققا كەتەتىنمىن، جۇبايىم قىزىمىزدى سىرتتا قولاربامەن كۇندە 3-4 ساعات تازا اۋاعا شىعاراتىن. كارانتين ەنگىزگەننەن كەيىن بىزگە ەڭ قيىنى سول بولىپ تۇر. سەبەبى سىرتقا ءجاي شىعا المايسىڭ، تەك ازىق- تۇلىك الۋعا، ءدارىحاناعا نەمەسە سپورتپەن اينالاسۋعا شىعۋعا بولادى. كوشەدە ادام جوقتىڭ قاسى، كولىكتەر دە بىرەن- ساران، ءوزىڭدى ءبىر كينوداعىداي سەزىنەزىڭ، جانىڭ تۇرشىگەدى. ۇيدەن شىعاردا ءاردايىم پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنە تۇسىنىكتەمە جازىپ شىعاسىڭ: ۋاقىتىڭ، ءجۇرىس- تۇرىسىڭ جازعانىڭا ساي كەلمەسە ايىپپۇل تولەيسىڭ - كارانتين باستالعان ۋاقىتتا ايىپپۇل 206 ەۋرو ەدى، ەندى 25- ناۋرىزدان باستاپ 3000 ەۋروعا ياعني ون بەس ەسەگە كوبەيتىلدى. ءبىراق ۇيدە وتىرعاننىڭ جاقسى جاعى - كوبىرەك كرەاتيۆتى ويلايدى ەكەنسىڭ. وتباسىڭنىڭ كوڭىلىن كوتەرەسىڭ، بالا تاربيەسىنە كوڭىل بولەسىڭ. كەلىنشەگىم ەكەۋمىز ەندى كەشكى ۋاقىتتا فيلم كورۋمەن عانا ەمەس، كىتاپ وقۋدى ادەتكە اينالدىردىق. مىسالى، جاپون جازۋشىسىنىڭ بالا تاربيەسى جايلى كىتابىنان قىزىق تا پايدالى نارسەلەردى كوكەيىمە ءتۇيدىم. ول بىلاي جازادى: «بالانىڭ ءۇش جاسقا دەيىنگى دامۋى - ونىڭ ءتورت جاسىنان ون جەتى جاسىنا دەيىنگى دامۋىنا تەڭ ەكەن!» . ونى وقي سالىسىمەن قىزىمىزدى مۋزىكاعا باۋلي باستادىم، تاڭىمىز كلاسسيكادان باستالادى، تۇسكى ۇيقىدان كەيىن جاڭا ولەڭدەردى تىڭدايمىز، مىندەتتى تۇردە ءۇش- ءتورت تىلدە. ايىم- كۇنىمنىڭ ءوزى جاقسى كورەتىن سۇيىكتى اندەرى پايدا بولدى، قوسقان بويدا تىپ- تىنىش بولا قالادى، جىميادى. ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىراتىن، موتوريكانى دامىتاتىن جاڭا ويىنشىقتار الدىق. ەۋروپانىڭ جاقسى جاعى «امازون» سايتى توقتاۋسىز ىستەيدى. سونىمەن قاتار ۋاقىتىمىز قىزىق ءوتسىن دەپ اندا- ساندا تەراسسامىزعا ديۆانىمىزدى الىپ شىعاتىن بولدىم، كۇنگە جىلىنىپ، اسىمىزدى تازا اۋادا ىشەتىن بولدىق. كارانتيننىڭ ەكىنشى اپتاسى باستالعاندا مانگال شىعارىپ، شاشلىق جاسادىم. ءاي، ءبىراز كورشىلەرىمنىڭ سىلەكەيى اقتى- اۋ دەيمىن! ءبىر اي شاشتارازعا بارماپ ەدىم، شاشتى ۇيدە الۋدى ۇيعاردىق. كەلىنشەگىم كومەكتەسىپ شاشپەن ءبىراز الىستىق، اقىرى جەڭىسكە جەتتىك، تۋرا شاشتارازعا بارىپ كەلگەندەي بولدىم. تاعى دا ايتا كەتەتىن ءبىر قىزىق جايت - كەشكى التىدا كورشى بىتكەن بالكونعا شىعىپ نە تەرەزەدەن قاراپ اندەتەدى؛ ءان سالا المايتىندارى تاباقتارىن وقتاۋلارىمەن توڭقىلداتىپ ىرعاققا ىلەسەدى، ايتەۋىر اركىم الىنشە اتسالىسادى. ساعات تۇسكى 12:00-دە كوروناۆيرۋسپەن ارپالىسىپ جاتقان اق حالاتتى ابزال جاندارعا العىس ءبىلدىرىپ قول شاپالاقتايدى.


يتاليا پسيحولوگتار كەڭەسى ەلدىڭ بارلىق وڭىرلەرىندە كوروناۆيرۋس بويىنشا سۇراق قويا الاتىن جانە كارانتين كەزىندە حالىققا شۇعىل پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتە الاتىن سەنىم تەلەفوندارىن اشقان. شىنىمەن دە كەرەك باستاما دەپ ويلايمىن، سەبەبى ەموتسيالار ماڭىزدى جانە ونى ەشقاشان ەسكەرۋسىز قالدىرۋعا بولمايدى. جاقىن ادامنىڭ اۋرۋعا شالدىعۋى، كەنەتتەن قايتىس بولۋى، الەۋمەتتىك ومىردەن ۇزاق وقشاۋلانۋ، جۇمىس ورنىنان الىستاۋ نەمەسە ۋاقىتشا ايىرىلۋ، وتباسىمەن بىرگە كۇنى- ءتۇنى ءومىر ءسۇرۋ اركىمنىڭ دە مىنەز- قۇلقىنا، توزىمدىلىگىنە اسەر ەتەدى. سول سەبەپتەن مازاسىزدىقتى، سترەسستى نەمەسە قيىندىقتى سەزىنگەن جان پسيحولوگتىڭ كومەگىنە تەگىن جۇگىنە الادى. بۇل شارالاردى رەسمي ورگانداردىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن قازاقستاننىڭ پسيحولوگتار قاۋىمى قولعا العانى ءجون بولار ەدى. قۇلاقتارىڭىزعا التىن سىرعا دەپ قابىلداڭىزدار. يتاليا قالالارىنىڭ اكىمدەرى فەيسبۋك جەلىسىنەن تىكەلەي ەفيرگە شىعىپ، ءوز قالا تۇرعىندارىمەن اڭگىمەلەسەدى، كارانتين رەجيمىنىڭ ماڭىزدىعىن تۇسىندىرەدى، سۇراقتارىنا دەرەۋ جاۋاپ بەرەدى. سول سەكىلدى، يزرايل پرەزيدەنتى دە ۇلتتىق تەلەارنادان كارانتين كەزىندە اتا- انالارى ءوز شارۋاسىمەن اينالاسسىن دەپ، بالالاردىڭ كوڭىلىن اۋلاپ كەشكى ەرتەگى وقىپ بەرەدى ەكەن. نەتكەن عانيبەت دەسەڭىزشى!

ءبىزدىڭ دە مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى اق جاعالى اعالارىمىز ادەمى جازىلعان ءماتىن ەمەس، ورىنباسارلارىنىڭ جازبالارىن ەمەس، ەلگە جاقىن جانە ماڭىزدى تاقىرىپتارىن تالقىلاسا، مۇڭىنا قۇلاق اسسا، دۇرىس دەرەۋ شەشىم قابىلداسا دەگەن تىلەگىم- ارمانىم بار. ال ەندى مەن سىزدەرگە ءوزىڭىزدى، جاقىندارىڭىزدى قورعاۋعا ارنالعان التى كەڭەس بەرگىم كەلەدى. بۇل ۇسىنىستار يتالياداعى حالىقتىڭ جاعدايى كۇرت ناشارلاۋىن كوزىممەن كورگەننەن تۋىنداپ وتىر. ماقساتىم - قازاقستاندا ونداي جاعدايدى بولدىرماۋ، تەرىس سيپاتتىڭ الدىن الۋ.

ءبىرىنشى ايتارىم، كارانتين رەجيمىنىڭ تالاپتارىن تولىعىمەن ورىنداۋ ءار ادامنىڭ باستى مىندەتى. باسقا ەلدەردىڭ زۇلىم ۆيرۋسپەن ارپالىس تاجىريەبەسى وسىعان نۇسقايدى. تۇيسىككە تۇيەر باستى قاعيدا اسا قاجەت جاعداي بولماسا ۇيدەن شىقپاۋ!

ەكىنشى ايتارىم، ەگەر سىرتقا شىقساڭىز، قولىڭىزعا مىندەتتى تۇردە رەزەڭكە قولعاپ كيىپ، اۋزى- مۇرىنىڭىزعا بەتپەردە (ماسكى) تاعىپ ءجۇرۋ، قولدى ءاردايىم تازا ۇستاۋ. ۇيگە قايتىپ كەلگەن بويدا پايدالانىلعان قورعانىش قۇرالدارىن، ماسكى مەن قولعاپتى قوقىسقا لاقتىرۋ. ۇيالى تەلەفونىڭىزدى جاقسىلاپ دەزينفەكتورلارمەن ءسۇرتۋ!

ءۇشىنشى ايتارىم، بەتىڭىزدەگى بەتپەردە سەكىلدى، قۇلاققا اقپاراتتار اعىنىنا بايلانىستى شارتتى تۇردە سۇزگى قويىڭىز. بۇل فيلتر بۇرىس اقپاراتتاردى ارى قاراي پايدالانباۋعا جاردەمدەسەدى. كەز كەلگەن ينفورماتسيانى قابىلداعاندا «شىنىمەن سولاي ما ەكەن؟ « دەپ وزىڭىزدەن ءوزىڭىز سۇراڭىز. قابىلداماس بۇرىن ونىڭ سىلتەمەسى ارقىلى راس- وتىرىگىنە كوز جەتكىزىڭىز. ورىنسىز دۇربەلەڭگە، دۇرلىگۋگە جول بەرمەۋ كەرەك. قازىر WhatsApp جەلىسىندە شىندىققا جاناسپايتىن ينفورماتسيا قاپتاپ ءجۇر. ايتەۋىر اقپاراتتار اعىنىندا اداسپاڭىز! ءتورتىنشى ايتارىم، جۇرت اراسىندا: «ول ۆيرۋستان حابارىم بار، وقىعانمىن، ماعان اۋرۋ جۇقپايدى، ول تۋرالى ايتىلعاننىڭ ءبارى وتىرىك!» دەگەن استامسىعان ۇستانىمنان اۋلاق بولىڭىز! يتاليالىقتار تاپ وسىنداي مەنتاليتەتىنەن ۇلكەن زارداپ شەگىپ جاتىر.

ەسىڭىزدە بولسىن: ساۋ ادام ءوزى اۋىرماسا دا ۆيرۋستى تاسىمالداۋى مۇمكىن! سوندىقتان وزىڭىزگە جانىڭىز اشىماسا دا جاقىندارىڭىزعا جانىڭىز اشىسىن! سولارعا پانا بولىڭىز، ساقتانۋعا كەڭەس بەرىڭىز! بەسىنشى ايتارىم، كورشىلەرىڭىزدى، دوس- جارانىڭىزدى، باۋىرلارىڭىزدى كورگەندە، جانە دە بارشا مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر قازىر كۇندەلىكتى جۇمىستا ءبىر- بىرىڭىزبەن ۇشىراسقاندا قول بەرىپ امانداسۋدان باس تارتىڭىزدار! ودان ساقتىق شارا رەتىندە باس تارتىپ جاتقانىڭىز بارىنە ءمالىم - ونىڭ ورنىنا اتا- بابالارىمىز سەكىلدى: قولىڭىزدى كەۋدەڭىزگە قويىپ، باسىڭىزدى ءيىپ سالەم بەرسەڭىز جەتكىلىكتى.

التىنشى ايتارىم، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى حالىقتىڭ تىلىندە سويلەگەنى ءجون. قازاقستاندا ادامدار مەن تەلەارنالاردا ايتىلاتىن شىندىق ەكى بولەك بولماۋعا ءتيىس! ادەمى ءسوز بەن سانداردان گورى، حالىقتىڭ بۇگىنى مەن ەرتەڭىنە دەگەن سەنىمىن ارتتىرۋ كەرەك. كۇش - شىندىقتا. تەك سول كەزدە عانا، بارلىعىمىز ەل بولىپ، جۇرت بولىپ، ۇستانعان ورتاق ستراتەگيامىز ارقىلى كوروناۆيرۋس شاپقىنشىلىعىنا توتەپ بەرە الامىز! باسىمىز امان، دەنساۋلىعىمىز مىقتى، ەلىمىز تىنىش بولعاي.

قۇرمەتپەن، فارابي تەمەنوۆ. ريم، يتاليا، 30.03.2020

Massaget.kz

سوڭعى جاڭالىقتار