قازاقپارات كۇنتىزبەسى. 28- قاراشا

ەستە قالار وقيعالار

1934 -جىلى قازاق ۇلتتىق مادەنيەت عىلىمي- زەرتتەۋ ينستيتۋتى ءوز جۇمىسىن باستادى. قازاق ۇلتتىق مادەنيەت عىلىمي- زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ماقساتى ۇلتتىق مادەني قۇرىلىس سالاسىنداعى بارلىق عىلىمي- زەرتتەۋ جۇمىستارىن ينتەگراتسيالاۋ جانە ۇيلەستىرۋ، قورىتىندىلاپ، عىلىمي- زەرتتەۋ ناتيجەلەرىن ءبىرىڭعاي بازاعا سالۋ، قازاقستانىڭ مادەني ساياساتىنىڭ ىرگەسىن قالاۋ بولدى.

1998 -جىلى ۇلى بريتانيادا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «ۋاقىت تۋرالى، تاعدىرلار تۋرالى، ءوزىم تۋرالى» اتتى كىتابى اعىلشىن تىلىندە جارىق كوردى.

2000 -جىلى «قازاقستان مەتسەناتتارى كلۋبى» جىل سايىنعى «تارلان» جالپى ۇلتتىق تاۋەلسىز سىيلىعىن جاريالادى. سىيلىق ادەبيەت، مۋزىكا، تەاتر، بەينەلەۋ ونەرى، كينەماتوگراف، عىلىم جانە اعارتۋ سەكىلدى جەتى باعىتتا بەرىلەدى.

2005 -جىلى پاۆلوداردىڭ بۇقار جىراۋ اتىنداعى وبلىستىق ادەبيەت جانە ونەر مۇراجايى «جەرگىلىكتى مۇراجايلاردى قولداۋ» اكسياسىنىڭ بارىسىندا قالا تۇرعىندارى سىيعا تارتقان 418 جاڭا جادىگەرمەن تولىقتى. سىيلىقتاردىڭ اراسىندا ءماديدىڭ تۇتىنعان «قۇرانىن» جانە مۇحتار اۋەزوۆتىڭ 1947 -جىلى جارىق كورگەن «اباي» كىتابىن اتاۋعا بولادى. ولاردىڭ ەكەۋى دە اراب ارىپتەرىمەن باسىلعان. مۇراجايدىڭ كىتاپ قورى پاۆلودارلىق تانىمال قالامگەرلەر مۇزافار الىمبايەۆتىڭ، نۇتفوللا شاكەنوۆتىڭ شىعارمالارىمەن، قۋعىن- سۇرگىن جىلدارى ەرتىس سەلوسىندا تۇرعان ءسىبىر جازۋشىسى ەفيم پەرميتيننىڭ ءتورت تومدىعىمەن، ورىستىڭ بەلگىلى اقىنى مارينا تسۆەتايەۆانىڭ ءسىڭلىسى، وتكەن عاسىردىڭ 50- جىلدارى پاۆلوداردا تۇرعان جازۋشى اناستاسيا تسۆەتايەۆانىڭ اۆتورلىق قولتاڭباسى بار «ەستەلىكتەر» كىتابىمەن تولىقتى. مۇراجايعا اتاقتى ءانشى سۋات ابۋسەيىتوۆتىڭ جەكە زاتتارى مەن فوتوسۋرەتتەرى كەلىپ ءتۇستى. ۆارنا قالاسىندا (بولگاريا) وتكەن حالىقارالىق بايقاۋ- فەستيۆالىنىڭ جۇلدەگەرى جاس سۋرەتشى ليليا مەلنيك مۇراجايدىڭ بالالار بولىمىنە كورمەدە كورسەتىلگەن سۋرەتى مەن فەستيۆالدىڭ بۋكلەتىن تارتۋ ەتتى.

2005 -جىلى قازاقستاندىق نارىقتا العاش رەت ۆلاديمير وسينسكييدىڭ ماسكەۋدەگى ۇزدىك ستۋدياسىندا جازىلعان «ۇلىتاۋ» قازاقستاندىق اسپاپتىق توبىنىڭ البومى جارىققا شىقتى. البوم لوس- اندجەلەستە «Paramaunt Records» (ا ق ش) ستۋدياسىندا ساۋند- پروديۋسەر تيم پالمەرمەن بىرگە شىعارىلدى. البوم ماحامبەتتىڭ كۇيى - «جۇمىر قىلىش» اتاۋىنا يە بولدى جانە قۇرمانعازى، ماحامبەت، تىلەندييەۆ، شالمىرزا، قازانعاپ، ۆيۆالدي جانە موتسارتتىڭ مۋزىكاسىنا جازىلعان 10 كومپوزيتسيادان تۇرادى.

2011 -جىلى كورەيا رەسپۋبليكاسى داەدجون قالاسىنىڭ كورەيا يننوۆاتسيالىق كلاستەرى قورىندا كورەيا- قازاقستان تەحنولوگيالىق ىنتىماقتاستىق ورتالىعىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋ ءراسىمى ءوتتى.

2011 -جىلى «KazSat-2» سپۋتنيگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەنشىگىنە بەرىلدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عارىش اگەنتتىگى كوميسسياسىنىڭ «KazSat-2» عارىشتىق جۇيەسىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەنشىگىنە بەرۋ جونىندەگى وتىرىسىندا «KazSat-2» عارىشتىق جۇيەسىن مەنشىك قۇقىعىنا الۋ حاتتاماسىن كوميسسيا ءتوراعاسى «ر ع ب و» اق ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى، ق ر ۇلتتىق عارىش اگەنتتىگى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى ەركىن شايماعامبەتوۆ بەكىتتى.

2012 -جىلى پولشانىڭ سولتۇستىك- باتىسىنداعى پيلا قالاسىنداعى اسكەري زيراتتا كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى جولدىباي نۇرلىبايەۆتىڭ قابىرىنە قويىلعان ەسكەرتكىش تاقتانىڭ سالتاناتتى اشىلۋى ءوتتى. سالتاناتتى اشىلۋدان كەيىن باۋىرلاستار قابىرىنىڭ باسىندا قاسيەتتى قۇراننىڭ اياتتارى وقىلىپ، گۇل شوقتارى قويىلدى، ال جولدىباي نۇرلىبايەۆتىڭ تۋىستارى ونىڭ قابىرىنە ءوزىنىڭ تۋعان جەرىنەن ءبىر ۋىس توپىراق سالدى.

2013 - جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرى قۇرلىق اسكەرلەرىنىڭ باس قولباسشىسى گەنەرال- لەيتەنانت مۇرات مايكەيەۆ «جىل تاڭداۋى - جىل ادامى» حالىقارالىق فەستيۆالىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا «2013 -جىلدىڭ اسكەريى» نوميناتسياسىندا جەڭىسى ءۇشىن «التىن ادام» ستاتۋەتكاسىمەن ماراپاتتالدى.

2017 -جىلى جاپونيا ۇكىمەتى «نيەۆادا- سەمەي» حالىقارالىق يادرولىق قارۋعا قارسى قوزعالىستىڭ پرەزيدەنتى ولجاس سۇلەيمەنوۆتى يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق ارقىلى ەكى ەل اراسىنداعى دوستىق قاتىناستاردىڭ دامۋىنا زور ۇلەس قوسقانى ءۇشىن جاپون ۇكىمەتىنىڭ «كۇنشىعىس، التىن شۋاق وردەنىمەن» ماراپاتتالدى.

2008 -جىلى قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «ۇلكەن لەنتاداعى حريزانتەما وردەنىمەن» ماراپاتتالسا، 2006 -جىلى - قازاقستانداعى جاپون تۇتقىنداردىڭ زيراتىن ىزدەۋمەن اينالىسقان تاريحشى اسقانبەك الدانازاروۆ «كۇنشىعىس، التىن شۋاق وردەنىمەن» ماراپاتتالعان.

2017 -جىلى فرانسيانىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى فيليپپ مارتينە تانىمال قازاق جىرشىسى ۇلجان بايبوسىنوۆاعا «فرانسيا ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ كاۆالەرى» وردەنىن سالتاناتتى تۇردە تابىس ەتتى. فرانتسيا ەلشىسى وردەندى الماتىدا وتكەن «ۇلى دالا ەلى» ەتنوفەستيۆالىندە سالتاناتتى تۇردە تاپسىردى. ول فرانسيا مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ ارنايى تاپسىرماسىمەن ەۋروپادان جولدانعان قۇرمەتكە قازاق جىرشىسى لايىق ەكەنىن ايتتى.

2018 -جىلى پورت- لۋيستە (ماۆريكيي رەسپۋبليكاسى) باس قوسقان ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرانى قورعاۋ جونىندەگى ۇكىمەتارالىق كوميتەتى تۇركى حالىقتارىنىڭ «قورقىت بابا» ەپوسىن يۋنەسكو ماتەريالدىق ەمەس مۇرالار تىزىمىنە ەنگىزدى.

2019 -جىلى ۇيىمنىڭ پاريج شتاب- پاتەرىندە وتكەن يۋنەسكو- نىڭ 40- باس كونفەرەنتسياسى كەلەسى جىلعا ارنالعان ەسكە الۋ كۇندەرىنىڭ حالىقارالىق كۇنتىزبەسىنە ورتاعاسىرلىق شىعىستىڭ ۇلى عالىمى جانە فيلوسوفى ءابۋ ناسىر ءال- فارابيدىڭ 1150 -جىلدىعىن جانە شىمكەنت قالاسىنىڭ قۇرىلعانىنا 2200 جىلدىعىن ەنگىزۋ تۋرالى ارنايى قارار قابىلدادى. ۇيىمعا مۇشە 193 مەملەكەتتىڭ ۇجىمدىق شەشىمىنە سايكەس يۋنەسكو حاتشىلىعىنا اتالعان مەرەيتويلاردى مەرەكەلەۋگە قاتىسۋ تاپسىرىلدى.

2019 -جىلى نۇر- سۇلتان قالاسىندا ورتالىق ازيادا ە و- نىڭ ءۇش اۋقىمدى باعدارلاماسىن - «ورتالىق ازيا ينۆەست»؛ «ورتالىق ازيادا حالىقارالىق ساۋدانى ىلگەرىلەتۋ»؛ «ورتالىق ازيادا زاڭنىڭ ۇستەمدىگىن دامىتۋ» ىسكە اسىرۋ تۋرالى كەلىسىمگە سالتاناتتى تۇردە قول قويىلدى. بۇل جاڭا وڭىرلىك باعدارلامالار ساۋدا كولەمىن ۇلعايتۋعا، ءجىو- ءنىڭ ءوسۋىن جەدەلدەتۋگە جانە جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى، بۇل جوبالاردى باسقارۋ جونىندەگى قىزمەت شەڭبەرىندە باقىلانادى.

اۆتور: گۇلزات اقجولوۆا