تونىكوك ەسكەرتكىشىنىڭ 1300 جىلدىعىنا ارنالعان حالىقارالىق ونلاين كونفەرەنسيا ءوتتى

تىكەلەي بەينەبايلانىس فورماتىندا وتكەن كونفەرەنسيانى اشقان حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان قىدىرالى: «جۇقانى تاپتاۋ وڭاي، جىڭىشكەنى ءۇزۋ وڭاي. جۇقا قالىپ بولسا، الىپ قانا تاپتار، جىڭىشكە جۋان بولسا، الىپ قانا ۇزەر»، دەيدى دانا تونىكوك بابامىز. ۇلى دالاعا تولقىنداپ جايىلعان تۇگەل تۇركىنىڭ تۇنىق ءتىلى مەن ءداستۇرىن، ايشىقتى بىتىك جازۋى مەن ادەبي جازبا ادەبيەتىن، جورالى جارعى ءتۇزىمى مەن مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ ءجون- جوسىعىن جاساپ، باعزى بابالاردىڭ بايراقتى بىرلىگىنىڭ باستاۋىندا تۇرعان تۇعىرلى تۇلعانىڭ دالا دانىشپانى، جورىقشى، جىراۋ بىلگە تونىكوك ەكەنى بەلگىلى. دانىشپان بىلگە تونىكوك بابامىزدىڭ بادىزدەپ تاسقا قاشاپ قالدىرعان ماڭگىلىك ەسكەرتكىشىنىڭ 1300 جىلدىعىن تۇركيا، ازەربايجان، قازاقستان، قىرعىزستان، وزبەكستان جانە موڭعوليا مەملەكەتتەرى UNESCO ۇلتتىق كوميسسيالارىنىڭ ورتاق ۇسىنىسىمەن تۇركى اكادەمياسىنىڭ جانە UNESCO- داعى تۇراقتى وكىلدىكتەرىمىزدىڭ قولداۋىمەن 2020 -جىلى UNESCO اياسىندا اتاپ وتۋگە رەسمي شەشىم قابىلداۋى الەمدىك مادەنيەتتەگى ەلەۋلى جاڭالىققا اينالىپ وتىر»، - دەدى.

كونفەرەنسياعا UNESCO باس كونفەرەنسياسى 40-سەسسياسىنىڭ ءتوراعاسى احمەت التاي دجەنگيزەر، UNESCO ازيا جانە تىنىق مۇحيتى ءبولىمىنىڭ باستىعى اندرەي شيەۆەليەۆ، تۇرك پ ا باس حاتشىسى التىنبەك مامايۋسۋپوۆ، حالىقارالىق تۇركى مادەنيەتى جانە مۇراسى قورىنىڭ پرەزيدەنتى گۇنەي ەفەندييەۆا، تۇرىك ءتىلى قوعامىنىڭ ءتوراعاسى، پروفەسسور گۇلەر گۇلسيەۆين، تۇركى كەڭەسىنىڭ ماجارستان وكىلدىگىنىڭ باسشىسى يانوش حوۆاري، تيۋركسوي باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى بيلال چاكىدجي، موڭعوليا ۇلتتىق مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى داگۆاادورج ءسۇحبااتار (داعبادورج سۇكىباتىر)، انكارا قالاسى ماماك اۋدانىنىڭ باسشىسى مۋرات كوسە، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى مىرزاتاي جولداسبەكوۆ، ازەربايجان ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ ءبىرىنشى ۆيتسە- پرەزيدەنتى يسا گابيببەيلي، سونىمەن قاتار، ا ق ش، ازەربايجان، ماجارستان، گەرمانيا، قازاقستان، قىرعىزستان، موڭعوليا، وزبەكستان، تۇركيا جانە رەسەي مەملەكەتىنەن تانىمال تۇركولوگ عالىمدار قاتىستى.

بۇعان قوسا جيىنعا الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندەگى زەرتتەۋشىلەر ونلاين رەجيمدە تىڭداۋشى رەتىندە قاتىسىپ، الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى تىكەلەي ەفير كورسەتىلىمدەرى ارقىلى تاماشالادى. القالى باسقوسۋدى جۇرگىزىپ وتىرعان اكادەميا باسشىسى دارحان قىدىرالى قاتىسۋشىلارعا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، العاشقى ءسوزدى احمەت التاي دجەنگيزەر مىرزاعا بەردى. ءوز سوزىندە بىلگە تونىكوك مۇراسىنىڭ الەمدىك وركەنيەت ءۇشىن ماڭىزى زور ەكەنىن اتاپ وتكەن ول وسى تۇرعىدا اكادەميانىڭ باستامالارىن جوعارى باعالايتىنىن ءبىلدىردى.

سونىمەن قاتار، قۇتتىقتاۋ ءسوز العان حالىقارالىق ارىپتەس ۇيىمداردىڭ باسشىلارى مەن وكىلدەرى تونىكوك ەسكەرتكىشى مەرەيتويىنىڭ UNESCO اياسىندا اتاپ ءوتىلۋى - باۋىرلاس حالىقتاردىڭ مەرەيى عانا ەمەس، الەمدىك مادەنيەتتەگى ەلەۋلى جاڭالىق ەكەنىنە باسا نازار اۋداردى.

مارتەبەلى مەيمانداردىڭ قۇتتىقتاۋ سوزدەرىنەن كەيىن قاتىسۋشىلارعا تۇركى اكادەمياسى ازىرلەگەن «Bilge Tonyquq» جيناعى تانىستىرىلدى. تونىكوك ەسكەرتكىشى ءماتىنىنىڭ 12 تىلدەگى اۋدارماسى توپتاستىرىلىپ، عىلىمي ترانسكريپتسياسى قوسا بەرىلگەن بىرەگەي باسىلىمنىڭ لەنتاسىن نۇر- سۇلتان قالاسىنداعى ورتالىق ستۋديا- زالىنان قاتىسىپ وتىرعان بەلگىلى عالىم، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى مىرزاتاي جولداسبەكوۆ قيىپ، وقىرمانعا قۇتتى بولسىن ايتتى.

بۇدان كەيىن كونفەرەنسيانىڭ جالپى وتىرىسى باستالىپ، ەسىمى ەلگە بەلگىلى تۇركولوگتار مەن عالىمدار وسمان فيكري سەرتكايا (تۇركيا)، تيمۋر كودجاوعلۋ (ا ق ش)، يشتۆان زيموني (ماجارستان)، كادىرالى كونكابايەۆ (قىرعىزستان)، جەنگيز ايىلماز، احمەت تاشاعىل (تۇركيا) ، ۆيكتور بۋتانايەۆ (رەسەي)، يرينا نيەۆسكايا (گەرمانيا)، يۋلاي شاميلوعلۋ (ا ق ش)، ەرحان ايدىن (تۇركيا)، عايبوللا باباياروۆ (وزبەكستان) ماعىنالى باياندامالار جاساپ، پايىمدى پىكىرلەرىمەن ءبولىستى.

ءوز كەزەگىندە موڭعوليا ۇلتتىق مۋزەيىنىڭ باسشىسى د. ءسۇحبااتار مۋزەيدەگى تونىكوككە قاتىستى ەكسپوناتتاردى ارنايى تانىستىردى. كونفەرەنسيانى قورىتىندىلاعان اكادەميا باسشىسى دارحان قىدىرالى اكادەمياعا مۇشە ەلدەردە بيىل جىل بويى تونىكوك ەسكەرتكىشىنىڭ 1300 جىلدىعىنا ارنالعان شارالار وتەتىنىن ايتتى. سونىمەن قاتار، ول موڭعوليا تارابىنىڭ باستاماسىن قولداي وتىرىپ، تونىكوك مۇرالارىن UNESCO- نىڭ بۇكىلالەمدىك مۇرالارى تىزىمىنە ەنگىزۋدى ۇسىندى.

قاتىسۋشىلار العاش رەت تىكەلەي بەينەبايلانىس ارقىلى بىرنەشە تىلدە ىلەسپە اۋدارمامەن ۇيىمداستىرىلعان اۋقىمدى حالىقارالىق كونفەرەنسيانىڭ ءساتتى وتكەنىنە ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، اكادەميا جۇمىسىنا تابىس تىلەدى.

اۆتور: مارلان جيەمباي