Біртанов реформасы: Науқастарды «жасанды интеллект» емдейді
Әлбетте, бірыңғай электронды базаны жасақтау үшін алдымен әрбір аурухананың өз ішіндегі локалды желісін, яғни ішкі ақпарат алмасудың электронды жүйесін ретке келтірген жөн. Бүгінде емханаға тіркелу, кезекке тұру сияқты электронды қызметтер де соны көздейді. Ал әрбір медициналық мекеменің ішкі жүйесін ретке келтіргеннен кейін олардың барлығын ортақ бір желіге, бірыңғай платформаға қосу қажет. Денсаулық сақтау министрі Елжан Біртановтың айтуынша, қазіргі кезде ақпраттық жүйелерді өзара қосу және бірыңғай деректер базасын құру мақсатында интеграциялық платформа құрылып жатыр. Аталған бастамаға Дүниежүзілік банктің өзі қолдау жасап келеді. «Ағымдағы жылдың аяғына дейін сол платформаны пилоттық негізде іске қосу жоспарланып отыр. Соның негізінде электронды денсаулық паспорты, пациенттің және дәрігердің жеке кабинеті құрылады. Алдағы уақытта электронды денсаулық паспортын ойдағыдай енгізу үшін әрбір медициналық ұйым пациенттер туралы деректерді беруі тиіс. Әрине, оған қажетті компьютерлік техника, сапалы интернет пен ақпараттық жүйелер керек», - дейді Елжан Амантайұлы.
Ресми мәліметке сәйкес, бүгінде республика бойынша емханалардың 45 пайызында ішкі ақпараттық жүйелері бар. Демек, олардың барлығы пациенттер туралы қажетті деректерді беруге әзір. Алайда қалған емханалар әлі күнге дейін қағазбастылықтан арылған емес, тиісті құжаттарды қолмен толтырып жүр. Жыл басынан бері медициналық мекемелерді компьютерлік техникамен қамтамасыз ету көрсеткіші екі есеге артып, республика бойынша 74 пайызға жетсе де, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл мен Шығыс Қазақстан облыстары орташа көрсеткішке де жете алмаған. Бұл ретте жергілікті билік келесі жылдың аяғына дейін барлық медициналық мекемелерді ақпараттық жүйелер мен компьютерлік техникамен толығымен қамтамасыз етеміз деп сендіреді. Дегенмен, оның сыртында интернет мәселесі тағы бар. Себебі сапалы интернет желісі болмаса, өзара ақпарат алмасу тағы мүмкін емес. Осылайша күрмуеулі мәселелер сабақтаса шешімін таппаса бірыңғай платформаны да іске қоса алмаймыз. Өкінішке қарай елімізде емханалардың жартысынын көбі интернетке шыға алмайды екен. Оның да өзіндік себептері бар. Негізі облыстық және қалалық емханалардың барлығында интернет бар. Ал интернетсіз отырған мекемелердің басым бөлігі - шалғай жерде орналасқан ауыл емханалары. Министр Біртановтың айтуынша, келесі жылдың аяғына дейін шалғай жатқан емханаларды да интернетке қосу қажет. Өйткені 2019 жылдан бастап барлық медициналық мекемелерді толығымен электронды жүйеге ауыстыру жоспарланып отыр. Содан бастап, дәрігерлер қағазбасты жұмыстан толығымен құтылады деген сенім бар. Себебі амбулаторлық кітапшалар, тіпті дәрігерлік рецепттер электронды түрде жазылады.
Шыны керек, денсаулық сақтау министрлігінің қазіргі бастамаларын іске асыру үшін әкімдердің белсенді әрекеті, ортақ іске деген жанашырлығы қажет-ақ. Себебі ақпараттық жүйелерді құру мен компьютерлік техникамен қамтамасыз ету шаралары жергілікті жерде шешіледі. ҚР Ақпарат және коммуникациялар министрлігі интернетпен қамту жағын реттеп бермесе тағы болмайды. Аталған ведомствоның басшысы Дәурен Абаевтың айтуынша, алдағы екі жылдың ішінде республика бойынша 900-ден астам денсаулық сақтау нысандарын сапалы интернетпен қамтамасыз ету көзделген. Ал 2020 жылдан бастап қалған ауылды мекендерге де интернет желісі тартылады. Соған қарағанда, алдымен қалалық және аудандық ауруханалар желіге толығымен қосылады. Ауыл емханаларына интернет біртіндеп жалғанады.
Тоқ етері Денсаулық сақтау министрі Елжан Біртанов үш жылдан кейін барлық қазақстандықтарға электронды денсаулық паспортын ашып беруді көздейді. «Бәрі ойдағыдай болса, 2020 жылға дейін барлық қазақстандықтарда электронды денсаулық паспорты болады. Онда пациент туралы ақпарат жинақталады. Адам туғаннан бастап қай емханаға барса да, оның дәрігерге қаралғаны, қандай диагноз қойылғаны және тағы басқа мәліметтер электронды денсаулық паспортына түсіп отырады. Бұдан бөлек, біз мобильдік қосымшалар арқылы медициналық қызметтерді дамытатын боламыз. Ал «IBМ» компаниясымен бірлесе отырып, онкология саласында «жасанды интеллектті» пайдалану жобасын пилоттық негізде іске асыру жоспары бар. Аталған жүйе ғаламтордағы ғылыми мақалаларды автоматты түрде талдап, нақты бір пациентті емдеу жолын ұсынатын болады. Оны күзде іске қосатын боламыз», - дейді министр Біртанов.
Шындығында денсаулық сақтау саласындағы электронды жүйе сәтті іске асса, біраз мәселелерді шешуге болады. Емханаларда кезектер саны күрт азаяды. Адамдар үйден шықпай-ақ, дәрігердің кеңестері мен рецептін алып, жеке уақытын үнемдей алады. Ал рецептер ашық түрде жазылса, ірі фармацевтикалық компаниялардың өз препараттарын дәрігерлер арқылы пациенттерге тықпалау әрекеттері де азаюы тиіс. Назар аударатын мәселе, сол электронды жүйенің қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Өйткені науқас туралы ақпарат құпия мәліметтер санатына жатады. Ал қандай да бір кибершабуылдар бола қалса, сол құпия мәліметтер жойылып, денсаулық саласының тұтас бір жүйесі істемей қалуы әбден мүмкін.